Jeff Aendenboom en Bas Vanderschoot: 'Hoe slechter het gaat met de wereld, hoe beter de memes'

Hoe langer we op café zitten, hoe langer we kunnen praten met Jeff Aendenboom en Bas Vanderschoot. En dat terwijl we ons er evengoed vanaf hadden kunnen maken door wat rake woorden op gerecycleerde plaatjes van het internet te plakken, want de twee jonge theatermakers brengen bij BRONKS een hommage aan de meme.

Aendenboom en Vanderschoot: twee goedaardige schavuiten die elkaars uitspraken aanvullen of becommentariëren en voortdurend de ironieknop aan en uit duwen. Ongetwijfeld goedgemutst vormden ze na hun tijd aan het RITCS en tijdens de lockdown hun gezelschap Dinsdag.org, waarmee ze onderzoeken hoe theater zijn voordeel kan doen met alle goeds dat de digitale cultuur aan vorm en inhoud te bieden heeft. Behalve een gezelschap is Dinsdag.org trouwens ook een website met een heus manifest waarin de makers de kant kiezen van ‘the digital natives’ en ‘de generatie die het beu is in het theater referenties te zien die niet de hunne zijn’. Zij zetten in op een antropologisch onderzoek van de cybercultuur om iets treffends over de condition humaine te kunnen zeggen.

Dat bleek al uit hun eenmalige online performance The Streaming of Life, maar het zit zeker ook in hun recentste creatie Alice in Randomland (over een eindeloos scrollende puber) en The Memeing of Life (dat ze vrijdag in BRONKS spelen). “Hoe zet je internetmemes op scène? En hoe breng je een digitale beeldgrap waar wat tekst is opgeplakt naar een ‘archaïsch’ medium als een theaterstuk?” Dat waren de onderzoeksvragen van het duo. Het resultaat werd semi-digitaal, dadaïstisch cabaret waarin ze met behulp van een greenkey, webcams en snelle verkleedpartijen alles memen wat ze kunnen. Cabaret geherinterpreteerd als swipen-avant-la lettre, in een oprechte poging de snelheid van de digitale wereld naar het analoge theater te vertalen.

Het staat te lezen in het manifest van Dinsdag.org: “Het applaus voor bejaarde regisseurs die iets met video of peperdure installaties doen en een leger techniekers nodig hebben om voorstellingen te maken over een verhaal dat zich 2000 jaar geleden afspeelde, is allang uitgeklapt.”
Vanderschoot: “Dat staat er inderdaad, al hebben de dino’s van het theater natuurlijk recht op bestaan en lost dat probleem zich uiteindelijk zelf op. Wat wij willen laten zien is dat je ook tabula rasa kan maken om te kijken wat er dan gebeurt.”

Aendenboom: “We hebben gemerkt dat de manier waarop in sommige gezelschappen of huizen met technologie wordt omgegaan, oude voorstellingen in een technologisch jasje oplevert. Wij willen niet iets oud vertellen in een nieuwe digitale vorm, maar iets nieuws vertellen met een oud medium. We zoeken naar de schoonheid en creativiteit van het internet, en gaan niet uit van het oordeel dat het allemaal slecht is.”

The Memeing of Life is in ieder geval een geweldige titel voor een voorstelling waarin de meme centraal staat. Anendenboom: “Toen alles op slot ging tijdens de lockdown werd de internetcultuur groter dan ooit. Iedereen zat op Twitter en Zoom en daar wilden we iets mee doen.” Vanderschoot: “Memes waren daarvoor nog meer niche, maar tijdens de lockdown heeft een breed publiek er kennis mee gemaakt. We zijn toen op rekto:verso ook op een artikel gestoten van Frederik Van den Bril, die het verband legde tussen de humor van memes en het Dadaïsme.” (https://www.rektoverso.be/artikel/oh-shit-waddup-here-comes-dada-boi) Waren ze zelf toen al thuis in het genre? Aendenboom: “We kenden het al, maar toen zijn we er wel in gedeepdived.” Vanderschoot: “Er was tijd genoeg om te doomscrollen en allerlei meme-pagina’s te ontdekken.”

Vormelijk zou je memes eerder associëren met geïmproviseerd geknutsel dan met kunst. Vanderschoot: “Daar zit al een link met Dada. Net als in de absurditeit van de rare referenties die je niet altijd snapt, waardoor je voortdurend het idee hebt dat je een hype hebt gemist. En in die specifieke ironische internethumor waardoor je nooit weet of je er nu echt om mag lachen of niet. Niet akkoord gaan maar het wel grappig vinden: daar zit voor een stuk het gevaar waar we het in de voorstelling over hebben. Humor verzacht leed maar veroorzaakt ook leed.” Aendenboom: “Het Dadaïsme zoals dat van Cabaret Voltaire was subversief in zijn absurdisme. Het was anti-kunst en een kritiek op de tijdsgeest. Ook dat hebben Dada en memes gemeen. Hoe slechter het gaat met de wereld, hoe beter de humor en hoe absurder de memes.” Vanderschoot: “Daarom ook dat ze tijdens de lockdown populairder werden en wij memes als kunstvorm serieus wilden nemen. Ooit komen die in een museum terecht en worden ze bestudeerd.”

Dinsdag.org speelt The memeing of life op 17 maart in BRONKS. Voor tickets en info: www.bronks.be, www.dinsdag.org