Expert over NewB: 'Investeren in een start-up is altijd een gok'

Een ethische en duurzame bank met een coöperatieve structuur. Het klinkt vernieuwend, maar het Brusselse burgerinitiatief NewB speelt in op een trend die de hele bankensector vandaag beweegt. De kandidaat-bank haalde zonet de kaap van 30 miljoen euro, genoeg om officieel een banklicentie te krijgen. Maar dat wil niet zeggen dat de regulator met zekerheid groen licht geeft, zegt professor bedrijfsethiek Luc Van Liedekerke.

Als u de voorbije weken niet onder een steen heeft geleefd, is de weinig subtiele aanpak van NewB u vast en zeker niet ontgaan. "NewB zal fossiele brandstoffen NIET FINANCIEREN", staat er pakkend te lezen op de campagneposters van de nieuwe kandidaat-bank.

Ondernemers Tom Olinger en Koen De Vidts verbaasden vriend en vijand en maakten zonet bekend dat ze het minimumkapitaal van 30 miljoen euro glansrijk hebben binnengehaald - genoeg dus om een banklicentie aan te vragen bij de regulator en zo effectief een coöperatieve bank op te starten.

"Ik kan nauwelijks geloven dat NewB de laatste weken zo vaak de pers heeft gehaald", verbaast professor Ethisch Ondernemen aan de KULeuven Luc Van Liedekerke zich. "Dat wil zeggen dat het toch ergens een snaar raakt." Nochtans slaagde het initiatief van vakbonden en middenveldorganisaties er pas na acht jaar zwoegen in om echt uit de startblokken te schieten. Vorig jaar begon NewB ten lange leste met het verkopen van ethische autoverzekeringen om de pot te spijzen. Na de succescampagne dit najaar, stegen de investeringen in NewB plots met zo'n 70% per dag.

Ethiek, c'est chic

"Grote én kleine banken pakken tegenwoordig uit met duurzaam investeren", vertelt professor Van Liedekerke. "We willen steeds meer weten waar ons geld vandaan komt, en waar het heen gaat. Vergelijk het met een menu op restaurant: wat je bij een klassieke bank krijgt, is een menu waar enkel calorieën op staan. Maar dat is toch niet het enige wat je wil weten? Je vindt dingen lekker of niet, en met geld is dat niet anders."

Sinds de financiële crisis en verschillende schandalen bij bankbedrijven, wordt er binnen de sector dus veel meer ingezet op 'compliance' - het nakomen van normen en spelregels met oog op integriteit. Zo heeft Febelfin bijvoorbeeld een label gelanceerd voor duurzaam beleggen. "In ons land zijn er nu 400 producten die daaraan voldoen", legt Van Liedekerke uit, "dat is gigantisch als je het bekijkt op Europees niveau." Waar NewB verschilt van kleinere ethische spelers als Triados, is dat ze een volwaardige bank wil zijn, met als opties een bankkaart en een zichtrekening.

Geen sinecure

Toch is Van Liedekerke niet onverdeeld optimistisch. Een coöperatieve bedrijfsstructuur, waarbij klanten en aandeelhouders betrokken worden bij elke belangrijke beslissing, is zowel een zegen als een vloek.

"Voor snelle beslissingen is het verre van ideaal", vindt de professor ethisch ondernemen. "Maar ik ben er zeker van dat NewB mechanismes heeft om dat vlot te laten verlopen. Veel bedrijven in hernieuwbare energie waren van begin af aan coöperatieven. En die werken prima zo."

BStupid

Kritische stemmen halen ook het verhaal van Arco aan, de coöperatieve holding die in 2013 failliet ging. De aandeelhouders van Arco, die elk gemiddeld zo'n 1800 euro hadden ingebracht, zagen toen hun volledige investering in rook opgaan. "NewB profileert zich graag als een ethische bank", schrijft journalist Koen Meulenaere ironisch in De Tijd. "Dat blijkt uit de balans: sinds haar oprichting heeft ze 11 miljoen euro verloren." En dat klopt ongeveer: NewB heeft over de laatste acht jaar overgedragen verliezen van 10.732.632 euro opgebouwd. Het financieel plan voorziet erin dat de instelling tijdens de eerste vier jaar vanaf de eventuele toekenning van zijn vergunning bijkomende verliezen zal blijven maken, liet spaargids.be vorige maand nog weten.

Geen paniek

Maar volgens Van Liedekerke gaat de vergelijking met Arco niet op, en is er op dit moment geen uitzonderlijk gevaar voor nieuwe investeerders. "Investeren in een start-up is altijd een gok", vindt hij. "Er zijn natuurlijk geen garanties. Ons land is 'overbanked', er zijn ontelbaar veel kantoren en filialen die moeten sluiten, en dankzij de strengere reguleringen die er kwamen na de crisis, is het moeilijker voor nieuwe banken om een goede doorstart te maken. We zullen zien of er plaats is voor een nieuwe speler op de markt. Maar als NewB geen groen licht krijgt, dan krijgt elke investeerder zijn geld terug. Er is op dit moment geen sprake van een risico."