Karel Van Eetvelt (Unizo): 'Brussel laat traditionele bakkers en slagers te makkelijk vertrekken'

Jarenlang had Unizo nauwelijks aandacht voor Brussel. Tot de Vlaamse ondernemersorganisatie zes jaar geleden besloot om zich ook op de hoofdstad te richten. Het minuscule ledental is er intussen vervijfvoudigd en de organisatie overlegt nu regelmatig met de lokale beleidsmakers. "Maar Brussel is een werk van lange adem," zegt gedelegeerd bestuurder Karel Van Eetvelt.

O m zijn kantoor te bereiken moet Van Eetvelt laveren tussen de verhuisdozen en de schilders. Unizo nam zopas zijn intrek in een fonkelnieuw en energiezuinig gebouw aan de voet van de woontoren UP-site.

De nieuwe behuizing aan de Willebroekkaai was absoluut nodig, zegt Van Eetvelt. Het vorige hoofdkantoor, in de Spastraat, was totaal uitgeleefd, veel te klein en ook niet meer aangepast aan de hedendaagse, flexibelere werkvormen. Aan de verhuizing ging een lange zoektocht naar een geschikte locatie vooraf. Op een gegeven moment werd zelfs geopperd om naar de Rand te trekken, net als de vrouwenorganisatie Markant en de Bouwunie, die vroeger ook in de Spastraat zaten. Dat zou goedkoper zijn. Maar Van Eetvelt heeft zich daar met hand en tand tegen verzet. "Met tachtigduizend leden zijn wij de grootste ondernemersorganisatie van het land. Die moet in Brussel zitten, de hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa."

In Brussel klinkt de stem van Unizo nochtans veel minder luid dan in Vlaanderen.
Karel Van Eetvelt: "Dat is juist, maar het is niet abnormaal. Unizo bestaat 65 jaar. In bijna elke Vlaamse gemeente hebben we een lokaal bestuur van vrijwilligers. Met zo'n netwerk, opgebouwd in zes decennia, is het logisch dat we in Vlaanderen een sterke stem hebben en in alle economische organen zitten."

"Brussel was lange tijd een lacune. Brussel behoorde tot de afdeling Vlaams-Brabant en werd in de marge meegenomen, minimaal dus. Een jaar of zes geleden hebben we beslist om een verantwoordelijke voor Brussel aan te stellen. Hier is immers een vrij sterke Vlaamse ondernemersgemeenschap. En er komen alsmaar meer allochtone ondernemers bij. Ik zie dat aan ons ondernemersloket: bijna negentig procent van de mensen die daar passeren, spreekt Nederlands noch Frans en wordt bijvoorbeeld in het Arabisch geholpen. Door te focussen op Brussel is het ledental in zes jaar van tweehonderd naar duizend gegroeid. Maar er is nog altijd een groot braakliggend terrein dat we niet bezetten. Dat was een andere reden om per se in Brussel te willen blijven."

Hoe sterk is uw positie ten aanzien van de Brusselse economische overheden?
Van Eetvelt: "In Brussel is het middenveld heel versnipperd. In de overlegorganen zitten dan ook verschrikkelijk veel grote en soms ook heel kleine verenigingen. Het is niet evident om je daarbinnen als zeer jonge organisatie te profileren. Maar we proberen te wegen op het beleid door tegelijk kritisch en constructief te zijn. Waar mogelijk werken we samen met onze Franstalige tegenhanger, de Union des Classes Moyennes. Inmiddels hebben we regelmatig overleg met de Brusselse schepenen, burgemeesters en de minister-president. Ik merk dat er toch wel naar ons geluisterd wordt. Dat was zes jaar geleden helemaal anders."

In Vlaanderen klom Unizo de afgelopen jaren meermaals op de barricades tegen de komst van Uplace. Is uw verzet tegen de Brusselse projecten Neo en Just Under the Sky even groot?
Van Eetvelt: "Zeker. In al die dossiers hanteren we dezelfde strategie: eerst voluit lobbyen en als dat niet helpt, zoals bij Uplace en Just Under the Sky, juridische procedures. De hoofdreden van ons verzet is de inplanting van deze shoppingmalls, aan de rand. Mocht een van deze projecten een inbreidingsproject zijn in Brussel-centrum, dan zouden wij het ondersteunen. In Kortrijk stonden we achter de komst van K: zo'n winkelcentrum midden in de stad lokt mensen naar de kern. De drie geplande projecten in en om Brussel zuigen mensen weg."

"Wij pleiten sinds jaar en dag voor een kernversterkend beleid. Economische activiteiten gedijen het best in een aantrekkelijke stadskern. Hoe krijg je die? Met een sterke mix van wonen, leven, werken en ontspannen. Handelsactiviteiten zijn daarbij cruciaal."

Unizo is niet tegen economische activiteit op die plekken. Wat is voor u dan wel bespreekbaar aan het kanaal of op de Heizel?
Van Eetvelt: "Er zijn nog altijd bijkomende bedrijventerreinen nodig. De ruimte voor ondernemers is in Brussel schaars. Waarom is Vlaanderen zo welvarend geworden? Omdat in de naoorlogse periode heel veel mensen een bedrijf hebben opgezet. Die ondernemingen hebben voor heel wat duurzame tewerkstelling gezorgd."
"Als men per se distributie wil op die sites, dan pleiten wij voor grote winkels, meubelboulevards of autobedrijven, die in het centrum moeilijk terechtkunnen. Maar voor een projectontwikkelaar is dat minder interessant. Kleine handelsruimtes brengen per vierkante meter veel meer op."

Dat privéondernemers een shoppingmall willen neerpoten, is te begrijpen. Maar Neo gaat uit van de Brusselse overheid.
Van Eetvelt: "Dat is onbegrijpelijk. Om de een of andere reden blijven de Brusselse minister-president (Charles Picqué, PS) en burgemeester (Freddy Thielemans, PS) ervan overtuigd dat een shoppingcentrum aan de rand geen nefaste invloed heeft op de stad. Nu denk ik ook dat het historisch centrum er niet onder zal lijden. Maar Brussel is toch wel meer dan dat. Ik heb bovendien signalen gekregen dat de Brusselse overheid het shoppingcentrum mee zou willen uitbaten. Natuurlijk via een vennootschap of andere omweg. Maar als dat gebeurt, dan vecht ik het aan op Europees niveau. De staat die gaat concurreren met de privésector, dat is er ver over, dat is bijna een communistisch project."

Brussel weigert ook rekening te houden met de plannen in Vlaanderen - en vice versa.
Van Eetvelt: "Klopt, er woedt een concurrentiestrijd. Picqué en Thielemans zeggen: we moeten de eerste zijn want als Uplace er komt, zijn we helemaal gezien. Kris Peeters zegt: als Neo en JUtS er komen, zijn we in Vlaanderen gezien. Wat een zwak argument uit de mond van beleidsmakers. Ik zeg: als een van de drie projecten er komt, dan zijn jullie allemaal gerold."

Maar waarom is er in de media veel meer heisa over Uplace dan over de Brusselse projecten?
Van Eetvelt: "Omdat er tegen Uplace zwaar politiek verzet kwam vanuit de gemeenten, uit Leuven bijvoorbeeld. De Brusselse projecten krijgen veel minder politieke tegenstand."

De Brusselse kleinhandel heeft het nochtans moeilijk genoeg. Overal verdwijnen traditionele slagerijen, bakkerijen, kaas- en viswinkels. Die panden blijven leeg of worden overgenomen door allochtone handelaars, soms voor de zoveelste nachtwinkel, snack of alimentation générale. Kan Unizo hier een rol spelen?
Van Eetvelt: "Om te beginnen: gelukkig maar dat de allochtone ondernemer nog wel in de detailhandel stapt. Sommigen doen dat met glans. Dat zag ik op de Dag van de klant in Sint-Joost. Anderen hebben nog een lange weg te gaan willen ze niet alleen hun eigen gemeenschap, maar alle Brusselaars naar hun winkel lokken. Wij proberen daar zeker een rol in te spelen. Vele allochtonen komen enkel en alleen naar ons ondernemersloket om hun paperassen in orde te krijgen. Hen in onze opleidingen krijgen is een stuk moeilijker. Maar ook de politici hebben hun verantwoordelijkheid. Als je een sterk handelscentrum wilt, dan is een goeie mix van winkels belangrijk, en daar moet je hard aan werken. Mijn vader is veertig jaar burgemeester van Bornem geweest, tot in 2010. Hij nam zelf voortdurend initiatief om een goeie mix van winkels in de gemeente te krijgen. Hij belde bijvoorbeeld mensen op met de vraag of ze niet met een viswinkel wilden beginnen. Hier in Brussel heeft men de traditionele bakkers en slagers te makkelijk laten vertrekken. Nochtans hebben de politici de verdomde plicht om daarmee bezig te zijn. Want als er geen winkels zijn, dan is het niet aangenaam in de gemeente. En dat is wel degelijk de verantwoordelijkheid van de burgemeester."