Loopt Westland Shopping langzaam leeg?

Anderlechts gemeenteraadslid Walter Vandenbossche (CD&V) wil dat de Brusselse regering een stop afkondigt voor de bouw van grote winkels. Klanten kunnen hun geld maar één keer uitgeven, zo luidt het. Vandenbossche zegt dat naar aanleiding van het vertrek van een tiental winkels in het Westland Shopping Center. “We moeten vermijden dat Westland de eerste dead shopping mall van de eenentwintigste eeuw wordt.”

In de voorbije twee maanden lijkt er een tsunami door Westland Shopping Center (WSC) te zijn getrokken. Topwinkels zoals Blokker, Mexx, Body Shop, Eram, Triumph, Délice d’Alice en Esprit zijn vertrokken.” Gemeenteraadslid Walter Vandenbossche wijst de panden waaruit de winkels vertrokken zijn één voor één aan. Het shoppingcenter heeft de lege winkelpanden dichtgetimmerd en versierd. Vandenbossche: “Er zijn inderdaad inspanningen geleverd om het vertrek niet al te fel te laten opvallen, maar de winkels die vertrokken zijn, zijn wel trekkers. Zij lokken de klanten, waarmee ik niet gezegd heb dat alle trekkers weg zijn.”

We wandelen door het WSC, het vals plafond wordt sinds januari gestut: toen kwam het naar beneden. “Dat was pure pech,” zegt Vandenbossche. De sfeer in het WSC is gemoedelijk, dit is Anderlecht, hier is er geen valse pretentie.
Als geboren en getogen Anderlechtenaar kent Walter Vandenbossche zijn gemeente als zijn broekzak en als man van de middenstandsorganisatie Unizo heeft hij het reilen en zeilen van de kleinhandel decennialang op de voet gevolgd. “Westland Shopping Center is er mede de oorzaak van dat het betere cliënteel 45 jaar geleden niet langer ging winkelen in de Wayezstraat, dé winkelstraat van Anderlecht, en het Pajottenland. Ook minder bekende handelskernen als Scheut, de Anderlechtse Poort en ‘t Rad kregen klappen. Met de komst van Neo, Uplace en Docks dreigt het WSC hetzelfde lot te ondergaan als de Wayezstraat destijds.”

Vandenbossche is met zijn analyse naar een topspecialist van Unizo getrokken, zo onderstreept hij, en die beaamde de analyse van Vandenbossche. “Eerst en vooral weegt de demografische evolutie op het koopgedrag. Het WSC is weliswaar nog altijd het shoppingcenter van de autochtone Anderlechtenaar, maar die vergrijst. En alhoewel ouderen ook consumeren, verschilt hun consumptie van de werkende bevolking waarop het WSC zich richt.” Er is ook een nieuwe allochtone middenklasse, maar die trekt volgens Vandenbossche eerder naar Cora.

Ook het gewijzigde winkelgedrag van de inwoners van Halle-Vilvoorde speelt een rol. Zij winkelen steeds meer in hun eigen regio en laten de Brusselse shoppingcentra links liggen, zegt Vandenbossche. “De Pajot in Sint-Pieters-Leeuw bijvoorbeeld heeft een Mediamarkt, wat een absolute publiekstrekker is.”

Dat de Pajot een alternatief geworden is voor de kopers uit het Pajottenenland heeft niet alleen met het shoppingcenter te maken, maar ook met de parkeerpolitiek van de gemeente Anderlecht, legt Vandenbossche uit. “Zolang de parkeerplaatsen van het WSC niet betalend waren, trok het shoppingcenter klanten die in de buurt werkten en hier ‘s ochtends hun auto parkeerden. Sinds die betalend is, is het WSC die klanten kwijt, al kun je ondertussen een half uur gratis parkeren.”

Vandenbossche, die 25 jaar Brussels parlementslid geweest is, erkent dat de bewuste keuze van de opeenvolgende gewestregeringen om veel ruimte te laten voor grote winkels de handel geen goed gedaan heeft, maar het afschaffen van de Ikea-wetgeving en de socio-economische machtiging is er te veel aan. Vandenbossche: “De Brusselse regering en parlement hebben in 2015 - ze hebben geluk dat ik geen parlementslid meer was - de socio-economische machtiging afgeschaft. Dat was de voorafgaande instemming of niet-instemming van de sociale en economische actoren met de inplanting van grote winkels. Toen ik voorzitter was van Unizo Brussel-Halle-Vilvoorde was de socio-economische machtiging een wapen in de strijd tegen grote inplantingen. Niet alleen werd de socio-economische machtiging afgeschaft, het zijn nu de gemeenten die vergunningen tot 1.000 vierkante meter verlenen. Bij de gemeenten is er niet alleen een gebrek aan gespecialiseerde kennis, en dat kan je de gemeenten niet eens verwijten, er is ook geen intergemeentelijk overleg. Drie gemeenten kunnen tegelijkertijd een vergunning voor een inplanting afleveren van een shoppingcenter van 1.000 vierkante meter. Kunt u zich voorstellen wat dat betekent voor de bestaande winkels als er winkels blijven bijkomen met dezelfde producten? Eerlijk, Docks mag dan een belevingswinkel zijn, ik zie er dezelfde winkels als overal, op een Zweedse winkel en een winkel met alle Sony-producten na.”

Internetshopping
En dan moet volgens Vandenbossche het WSC de kaart van het internetshoppen trekken. “Anders lopen ze een jong koopkrachtig publiek mis.” Natuurlijk, zegt Vandenbossche, zit Westland niet te wachten op zijn advies, maar hij geeft het toch: “Als voorzitter van Unizo Brussel-Halle-Vilvoorde kreeg ik regelmatig grote distributeurs over de vloer, ik merkte iedere keer op dat ze bij de duivel te biechten kwamen, maar ze bleven komen. Met de socio-economische machtiging werd er naar evenwichten gestreefd, dat is nu weg.”Vandenbossche weet dat het WSC wil uitbreiden, maar dat is volgens hem de verkeerde strategie. “WSC moet aan inbreiding doen en mikken op de betere winkels, ook ambachtelijke. Als ze uitbreiden (eerder kondigde het al een grote renovatie aan in 2018, red.), dan vrees ik dat ze alleen goedkope ketens zullen aantrekken en dat zou nefast zijn. Als ze dat niet doen, wachten hen beroerde tijden, dan wordt WSC de eerste dead shopping mall van de 21e eeuw in Brussel. De regering moet een stop inlassen voor nieuwe grote oppervlakten en ondertussen de universiteiten een behoeftestudie laten uitvoeren.” Vandenbossche gelooft ook niet in nieuwe tewerkstelling dankzij de inplanting van grote winkelcomplexen: “De een zijn brood is de ander zijn dood. De 3.000 arbeidsplaatsen die Neo belooft, gaan binnen de twee jaar elders verloren. Mensen kunnen hun geld maar een keer uitgeven.”

Lees ook de reactie van Luigi Tortolani van AG Real Estate, sinds 2012 meerderheidsaandeelhouder van Westland Shopping: "Bezoekersaantallen gaan de hoogte in."