Portland, waar stad en Airbnb elkaar omarmen

Net zoals in andere Europese hotspots krijgt Airbnb almaar meer voet aan de grond in Brussel, en dat wordt door de hoteliers met argusogen bekeken. Maar in het Amerikaanse Portland is weinig sprake meer van koudwatervrees. De stad slaat de handen in elkaar met Airbnb.

Het miljardenbedrijf van CEO Brian Chesky zal er de vaak ontweken toeristentaksen inzamelen bij zijn gebruikers, en zo Portlands stadskas mee spijzen. Als het in de kleine metropool meevalt, volgen andere steden. BDW ging luisteren hoe de vork er precies aan de steel zit.

I n de bosrijke Amerikaanse staat Oregon, langs de westkust en in de schaduw van Seattle, ligt Portland, daar waar doorgewinterde fietsers, DIY’ers, biologische tuinboeren, veganisten, foodtruckers en innovatoren voorrang krijgen. De stad meet zichzelf het imago van buitenbeentje aan. De officieuze stadsleuze ‘Keep Portland Weird’ prijkt wit op enkele zwarte gevelmuren.

Portland heeft de crisisjaren doorgeslikt en is aan het boomen. De bouwsector en het zakenleven bereiken nieuwe hoogtes en de hotelsector gaat het voor de wind. De populaire Amerikaanse televisiereeks Portlandia geeft de toeristische sector een duw in de rug en ook de opkomende deeleconomie krijgt zuurstof.

Gastkoppel
Een zomerse zondagavond, eind juli. In de residentiële buurt Laurelhurst zoeken we naar het huis van Susan Carter en Bob Low. Sinds ‘Sue’ en Bob tijdens verbouwingswerken enkele jaren geleden hun onderbenutte studioruimte herontdekten, bieden ze de lege ruimte aan voor korte huurperiodes via Airbnb.

“Plots kregen we mensen over de vloer van overal, van Florida tot Amsterdam,” zegt Bob. “De meesten wilden ook specifiek in onze buurt verblijven, wegens vrienden of familie of voor een kort werkverblijf. Hier zijn namelijk weinig hotels. En toegegeven, een extra cent bijverdienen, was voor ons een aanlokkelijk idee.”

Maar na een tijd diende een buur een klacht in. “Buren zijn vaak bang dat er parkeerproblemen rijzen, of dat er vreemden in de buurt komen,” betreurt Sue. Het koppel zocht uit hoe zich in regel te stellen. Dat bleek allerminst eenvoudig. “Ik vroeg op hoeveel het zou kosten om een kortetermijnverhuurlicentie te bekomen,” vertelt Bob.

“Aangezien we in een residentiële buurt wonen, bleek dat onmogelijk. Toch zijn er een aantal b&b’s in onze buurt. Na grondiger research vernam ik dat het wel mogelijk was om een b&b-licentie te bekomen, mits het betalen van enkele duizenden dollars en afhankelijk van enige goodwill van de buren. We vonden de regels voor kortetermijnverhuur complex en disproportioneel, en zijn naar het stadsbestuur gestapt.”

Nieuwe wetgevende code
Sue en Bob rekenden de stad voor dat het aantal verblijven ‘bij de locals’ via sites zoals airbnb.com of vrbo.com de afgelopen jaren minstens verdriedubbeld was, en dat de autoriteiten jaarlijks een hoop inkomsten misliepen wegens geen adequaat vergunningsysteem. “Begin 2013 heb ik de som gemaakt,” zegt Bob. “Toen waren er zo’n 1.500 toeristenkamers in Portland. Daarvan hadden er 20 een licentie. De 1.480 andere vertegenwoordigden samen een misgelopen verblijfstaks van zo’n 1,7 miljard dollar (=1,3 miljard euro).”

Het stadsbestuur was wakker geschud en besliste het juridisch vacuüm op te heffen. Sinds deze zomer heeft Portland een wettelijk kader voor kamerverhuur voor korte termijn in residentiële wijken. In augustus is zopas een eerste code goedgekeurd voor eengezinswoningen; een tweede code voor multifamiliale wooneenheden volgt.

“Elke huiseigenaar die zijn woning bewoont, kan voortaan maximaal twee kamers verhuren. Eenmalig betalen ze een bedrag van 180 dollar (= 137 euro) voor een licentie, die elke zes jaar vernieuwd moet worden. De aangifte gebeurt tweejaarlijks. Na de aanvraag controleert een inspecteur op de nodige veiligheidsvereisten, zoals een rook- en koolmonoxidedetector, elektriciteitsvoorzieningen en nooduitgangen. Als alles in orde is, kan je aan de slag,” legt Matt Grumm, beleidsmanager van commissioner Dan Saltzman, bevoegd voor huisvesting, uit.

Shared City Initiative
In Portland mocht Airbnb, pionier in de deeleconomie, mee in het verhaal stappen. “Toen Airnbnb-medewerkers opvingen dat we aan de code werkten, zijn ze naar ons gekomen. Zij stelden voor om de toeristentaks (in Portland 6 procent op de advertentieprijs van een verhuureenheid, nvdr.) in te zamelen bij de Portlanders die hun woning openstellen via hun site.

‘Prima’ dachten wij, want zo hoeven wij als overheid niet achter elk individu aan te gaan. En ook Airbnb plukt vruchten. Het bedrijf groeit, investeerders staan te popelen, maar tegelijkertijd hangen meerdere rechtszaken boven hun hoofd wegens oneerlijke concurrentiepraktijken. Dan moet je als bedrijf proactief zijn”, aldus Grumm.

Het in Portland ingezamelde bedrag kan oplopen tot een jaarlijks bedrag van een miljoen dollar (= 750.000 euro), een som die Portland integraal wil investeren in betaalbare huisvesting. De stad kampt immers met een groeiend probleem van daklozen. Naast takseninzameling engageert Airbnb zich in Portland ook om huisvesting te helpen voorzien bij rampen of om nieuwe buurten te promoten bij toeristen.

Grumm koestert echter geen illusies. “Zelfs met deze nieuwe code zullen nog altijd etablissementen op websites circuleren die illegaal zijn. Maar wij werken sinds jaar en dag ‘klachtengedreven’: pas bij een klacht, gaan inspecteurs aan de slag. Dat zal voorlopig niet wijzigen. De inspanning van exhaustieve controles weeg niet op tegen wat het oplevert. Maar intussen betaalt iedereen voortaan wel de verblijfsbelasting via Airbnb of andere verhuurwebsites.”

Quid Brussel?
De Brusselse hotelsector kampt eerder met een overaanbod, daar waar in Portland de hotelmarkt in zijn geheel groeit. Reguliere hoteliers zijn er daar meer van overtuigd dat ze een ander publiek lokken.

Tegenover de 17.000 officiële Brusselse hotelkamers bestaan zowat 5.000 kamers in de zogenaamde ‘parahotellerie’, zegt Rodolphe Van Weyenbergh van de Brusselse Hotelfederatie. “We zien een anarchistische evolutie.” De sector beklemtoont dat ze de concurrentie niet weg wil, “maar ze moet loyaal zijn.” Als voor alle logies de kwaliteitsnormen transparant geregeld zijn, volgt een eerlijke fiscaliteit, klinkt het. Grootste bekommernis is de reiziger beschermen, zegt de sector.

Regels in Brussel ‘prioritair’
In Brussel heerste lang een juridisch vacuüm. Iedereen kon kamers verhuren. Zolang je je etablissement geen ‘hotel’ noemde, golden geen voorwaarden. Nieuwe spelers, zoals uitbaters van Aparthotels maar ook Airbnb-gastheren, namen het soms niet nauw met brandveiligheid, verzekering, hygiëne of allerlei lasten.

Voor de verkiezingen keurde het Brussels parlement daarom een ordonnantie goed voor toeristische logies. Doel was om het allesomvattend aanbod duidelijker te regelen.

Die ordonnantie wordt nu omgezet in uitvoeringsbesluiten. Minister-president Rudi Vervoort (PS), sinds de laatste staatshervorming bevoegd voor toerisme, zegt dat die afhandeling ‘prioritair’ is, net als de overdracht van de zogenaamde ‘hotel city taks’ van gemeente- naar gewestniveau.

Het is die citytaks die Airbnb in Portland inzamelt. Zou dit op termijn ook in Brussel kunnen? “Er zijn geen contacten noch plannen in die zin. Airbnb staat trouwens nog ver van het implementeren van dat systeem in de grote steden,” bemerkt Olivier Poelaert van B&Brussels. “Maar er is naast de toeristentaks natuurlijk ook nog het fiscale luik”, herinnert hij eraan. Uitbaters worden geacht btw te betalen op geleverde diensten zoals ontbijt en belastingen op onroerende inkomsten.