Steeds meer jonge Spanjaarden op zoek naar werk

Onteigeningen, jeugdwerkloosheid tot meer dan vijftig procent, zelfmoorden. De berichten uit het door crisis geplaagde Spanje zijn weinig rooskleurig. Meer en meer Spanjaarden zien zich dan ook verplicht hun heil in het buitenland te zoeken. Ook in Brussel spoelen ze aan, aangetrokken door de Europese instellingen en de meertaligheid. "Op dit moment neem ik álles aan."

'D e situatie in Spanje is catastrofaal," zegt David. Hij is 24, in Madrid afgestudeerd als journalist, en werkt in een kledingwinkel in de Nieuwstraat. "Het is angstaanjagend. Mijn zus is in Madrid gebleven; ze is verpleegster, maar werkt nu voor drie euro per uur als verkoopster. En ze is al blij dat ze werk heeft. Ik heb er ook nog gesolliciteerd: als journalist, dan als veiligheidsagent, vervolgens als pizzakoerier. Zonder resultaat."

Zijn flatgenoot Ángel (24), bioloog, is al even pessimistisch. "Spanje rijdt het ravijn in en de remmen zijn kapot. Niemand weet waar het zal eindigen." Hij koos dan ook eieren voor zijn geld en besliste om na een masterjaar in Brussel in de stad te blijven hangen. "Voor een onderzoeker als ik is het toch onmogelijk om in Spanje goede arbeidscondities te krijgen. Zeshonderd euro per maand, dat zou het zowat zijn. Geef mij dan maar de hoofdstad van Europa. Ik zoek hier nu naar een baan in marien beleid."

Ingenieur of kelner
In de eerste zes maanden van 2012 verlieten naar schatting 41.000 Spanjaarden hun land, 44 procent meer dan het jaar voordien. Volgens demografen zijn het vooral jonge mensen met een goed diploma die massaal het land verlaten.

Francisco (26), afgestudeerd als ingenieur en sinds een maand in Brussel, ziet die trend niet meteen keren. "Bijna al mijn vrienden zijn vertrokken. Tegenwoordig is het heel gewoon om vijftigers in de bus dingen tegen elkaar te horen zeggen als: 'O, zit jouw zoon in Canada? Mijn dochter heeft net gebeld vanuit Duitsland.'"

Voor hem en zijn vriendin Marina viel de keuze op Brussel, als compromis. "Zij wilde Frans kunnen spreken, ik wilde een plek waar ik aan mijn Engels kon werken." Hun vrienden Raul en Ali sloten zich bij hen. Nu wonen de vier twintigers samen in een eenpersoonsappartement aan de Kolenmarkt. "Ik heb nog nooit in zulke slechte omstandigheden gewoond," zegt Francisco. "Het is er veel te klein en amper ingericht. Ik zie mijn vrienden graag, maar zodra een van ons vier werk heeft, moet die eruit."

Over dat werk maakt hij zich weinig illusies. "De beste kansen zijn voor mijn vriendin, die verpleegster is. In Spanje is dat nu zowat het slechtste diploma, maar hier schijnt er veel vraag naar te zijn. Ikzelf zou graag als ingenieur werken, maar op dit moment is kelner misschien realistischer. Ik neem alles aan. Bel me als je iets hoort."

Verloren generatie
Bij Actiris voelen ze de stijgende interesse uit Zuid-Europa. "Er is een opmerkelijke toename van het aantal Spaanse kandidaten," zegt Anissa Benchekroun. "Eind oktober kwamen op onze Open Job Day 14.700 kandidaten af. Van hen was zestien procent Spanjaard. Ter vergelijking: dertien procent was Belg. Het ging voor 91 procent om hooggeschoolden."

Ook Victoria ging al bij Actiris langs, hoewel ze nog geen twee weken in Brussel is. Met haar 49 jaar beantwoordt ze niet aan het beeld van de jonge ambitieuze Spanjaard die op avontuur trekt naar het buitenland. "De media spreken almaar over de jongeren, de Verloren Generatie van Spanje. Begrijpelijk, maar hoe denk je dat het is voor 45-plussers? Vind op mijn leeftijd maar eens werk in een land waar alleen nog maar mensen ontslagen worden."

Victoria, stijlvol gekleed en tot in de puntjes verzorgd, werkte haar hele leven als bediende in de toeristische sector en de luchtvaart. "Ik heb nooit langer dan een maand zonder werk gezeten. Was ik ergens niet gelukkig, dan kon ik elders aan de slag," vertelt ze in vlot Engels. "Goed een jaar geleden was dat plots voorbij. Voor banen die ik vroeger moeiteloos zou hebben gekregen, moet ik plots concurreren met vijfhonderd kandidaten en mag ik niet eens op gesprek. Toen ik meer dan een jaar werkloos was, ben ik vertrokken. Ik wilde niet op mijn familie teren."

Waar de jonge twintigers en dertigers enthousiast praten over talen leren en nieuwe culturen ontdekken, ziet Victoria het somberder in. Ze logeert voorlopig bij een vriendin in een appartement in Schaarbeek. "Niet de situatie waarin je je op mijn leeftijd wilt bevinden. Ik wil niet klagen, hoor. Ik ben vrijgezel en ik woonde al eerder in het buitenland, dus ik red me wel. Maar eerlijk? Ik zou veel liever in Malaga genieten van de zon, van familie en vrienden." In plaats daarvan zoekt ze hier werk: het liefst bij de Europese instellingen, maar desnoods als kinderoppas.

Talen
Haar zoektocht leverde nog niets op. Victoria's vriendin Eva (32), stagiaire in een hotel, denkt dat veel van haar landgenoten struikelen over de taal. "Het steekt soms dat ik nog geld van mijn ouders moet krijgen en dat ik stage loop tussen mensen die tien jaar jonger zijn. Maar als ik op bedrijfswebsites kijk, dan is de vereiste altijd dezelfde: Nederlands, Nederlands, Nederlands. Het lijkt me onmogelijk om hier werkloos te zijn als je Nederlandstalig bent. Maar ik geef toe, aan mijn Frans is ook nog werk."

Marc Vandeleene van Manpower herkent dat probleem. Zijn kantoor ziet een stijging van het aantal cv's uit Spanje en andere Zuid-Europese landen, maar hij vreest dat de zoektocht naar een job in Brussel voor veel van hen met een sisser zal aflopen. "Het probleem is dat het vaak gaat om mensen met diploma's als rechten en internationale relaties. Zij worden aangetrokken door de Europese instellingen, maar het zijn moeilijke en veel te algemene profielen," zegt hij. "Komt daarbij dat Spanjaarden over het algemeen niet sterk zijn in talen. Vergelijk dat met Oost-Europeanen, die we ook vaak zien: zij spreken meestal wel Engels." Enkel voor specifieke, uitvoerende profielen zoals technici ziet hij mogelijkheden. "De anderen moeten zorgen dat ze beter zijn dan de concurrentie. Dat zeggen we ook tegen de mensen die vanuit Spanje naar ons bellen om te informeren: 'Maak ik in België wel een kans?'"

Toch is niemand van plan om snel terug te keren. "Ik ben boos op Spanje, op Barcelona," zegt Raquel, die wel werk heeft, als lerares Spaans. "Je studeert hard, je werkt hard, je geeft maar en je geeft maar. Maar je krijgt er niets voor terug. Barcelona is een prachtige stad en het is er altijd feest. Maar het is een lege doos, como la espuma. In al die mooie gebouwen woont niemand. Er is geen écht leven, alleen maar schone schijn. Je geraakt er niet vooruit. Spaanse steden zijn in feite heel puberaal."

Professionele mogelijkheden en een volwassen en zakelijke sfeer: dat is wat deze jongeren in Brussel houdt. "Ja, de kou is vreselijk en het is niet alle dagen feest. Maar dit is ten minste het echte leven. Hier is perspectief. In Spanje is er nu geen kans op een waardig leven, hier wel."