Van prikklok naar prestatiegericht: het nieuwe werken in Herman Teirlinck

Architect Willem Jan Neutelings hield bij het ontwerp van het Herman Teirlinckgebouw rekening met nieuwe manieren van werken. De Vlaamse overheid is al langer bezig met die verandering: de eerste aanzet werd gegeven in 2004.

“We stappen af van leven naar de prikklok en richten ons op prestatiegericht werken,” zegt Tom Somers, raadgever Bestuurszaken op het kabinet van Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA). “In het beste geval meet zo’n prikklok hoeveel uur iemand achter de pc zit, maar wat zegt dat? Voor bandwerk is dat al anders dan voor een jurist die een regelgevende tekst moet opstellen.”

François Bettens is gespecialiseerd in transitiemanagement en ziet die evolutie overal in het bedrijfsleven opkomen. “Het is de bedoeling om de fysieke werkomgeving, ICT- en informatiebeheer, en HR-beleid beter op elkaar af te stemmen,” zegt hij. “Door af te stappen van afgebakende kantoorvakjes kunnen teams ook fysiek samenwerken.”

“Niet iedereen hangt die verandering aan. Het ís ook een hele aanpassing. Vroeger was de baas verantwoordelijk voor de werkplanning en moesten werknemers hun job doen. Nu is die planning niet meer exclusief voor de baas, het hele team bepaalt die samen.”

“De pure hiërarchie maakt in het nieuwe werken plaats voor meer participatie en zelfsturende teams. De leidinggevende neemt de rol van coach op zich,” zegt Bettens.

“Dat wordt gecombineerd met een grotere nadruk op telewerken: werknemers werken, binnen de limieten van hun precieze job, waar en wanneer ze dat willen. Wil een werknemer om 6 uur ’s morgens beginnen, liever eerst de kinderen naar school brengen, of zelfs op café werken: alle opties zijn mogelijk. De focus verschuift van het aantal gepresteerde uren naar de geleverde prestaties.”

“De introductie van clean desks (een werkplek die ’s avonds wordt opgeruimd, red.) speelt beter in op de werknemers die werkelijk op kantoor werken. Dat bespaart niet alleen plaats, maar ook kosten.”

“De geesten moeten daar rijp voor zijn. Sommige werknemers voelen zich comfortabeler bij duidelijke procedures, die ze getrouw moeten uitvoeren. De rest is niet ‘mijn probleem’, denken ze. Op dat vlak zijn mensen een beetje miskweekt, het zijn gewoontedieren. Is die resistance to change aanwezig, dan moet je in dialoog gaan. Veelal zijn er toch mensen die onbevooroordeeld zijn en de rest van het team kunnen meenemen in de verandering.”

Somers ziet dat bij de Vlaamse overheid positief in. “Voor de overgrote meerderheid van het personeel is dat zeker iets positiefs, zo blijkt uit de personeelsbevragingen,” zegt hij. “Meer zelf kunnen sturen heeft een heel directe invloed op de langdurige motivatie van werknemers. Uiteraard is het niet voor iedereen mogelijk om te werken in een prikkelrijke omgeving. Daar zijn oplossingen voor: gedeeltelijk thuiswerken of werken in cockpits (een afgesloten, geluidsarme ruimte, red.) zijn al twee mogelijkheden.”

Niet alleen de tevredenheid van het personeel is een voordeel, oordeelt Somers. “Het aantal werkplekken kan omlaag, want door ziekte, telewerken of nog andere afwezigheden is nooit iedereen tegelijk op kantoor aanwezig. Bovendien daalt het woon-werkverkeer bij telewerken - thuis of in een van de Vlaamse Administratieve Centra (VAC) in de provincies. Ook het milieu vaart daar wel bij. De centralisatie gaat nog verder: voor schoonmaak en catering is er maar één bedrijf voor het hele Herman Teirlinckgebouw.”

De evolutie is dus volop bezig, maar de invoering gebeurt stelselmatig. “Niet iedereen maakt meteen de overstap,” zegt Somers. “Er is tijd tot 2020 om de principes van het nieuwe werken volledig door te voeren. Voor een meerderheid is de verhuizing naar het Herman Teirlinckgebouw trouwens niet meer dan een verhuizing, omdat eerder al nieuwe werkvormen werden ingevoerd.”

Lees ook het artikel Vlaams Administratief Centrum ingehuldigd: 'Brussel maakt een kwaliteitssprong'