Witloofkoorts in Haren dit weekend

Rond Haren hangt veel nostalgie, ook nostalgie naar wat er nooit is geweest. Wat echter niemand kan ontkennen: ooit heerste er een ware witloofkoorts. Fotograaf Philippe Debroe zet met een festival Haren (opnieuw) op de kaart als witloofdorp, Sarah Luyten van het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG) boog zich over het verleden. De eerste editie valt samen met de Erfgoeddag. Er zijn onder andere expo’s en begeleide wandelingen.

H et bedrijf De Schouwer, gesticht in 1927, verhandelt nog steeds grondwitloof naar het binnenland en naar het buitenland. Het Bedrijf ligt aan de Verdunstraat 395 en is een wereldspeler. De Schouwer mag dan naar alle werelddelen uitvoeren, het heeft speciale banden met Japan. De begeleide wandelingen beginnen hier na het bekijken van een tijdsdocument, een korte documentaire over witloof als familieteelt.

Bekende Harense witlofboeren van na de Tweede Wereldoorlog waren Berghmans, De Deken, Janssens en Vermeiren. Maar toen was het hoogtepunt al voorbij: door bodemmoeheid en verstedelijking breidde de teelt zich al kort voor WO I uit naar de omliggende dorpen, het hoogtepunt kwam in de driehoek Brussel-Leuven-Mechelen te liggen.

Net zoals de bouw van de megagevangenis in Haren vandaag de laatste teeltgrond dreigt weg te vegen, bracht de uitbreiding van het Harens vliegveld in 1923 de landbouwgrond zware klappen toe. Met de opkomst van de hydrocultuur in de jaren 1970 verdwenen de laatste vier grote witlooftelers. Maar gelukkig bleven particuliere Harenaars nog witloof kweken en ging aldus ook de kennis van zaden en planten niet verloren. Zo kon Erik Roggeman met z’n vzw Ruraal Haren vanaf 2013 starten met een nieuwe teelt, met een eigen label ‘Witloof uit Haren’. “Het is grondwitloof van de meest traditionele soort, geteeld in Haren en omliggende gemeentes, uit zaad gewonnen door plaatselijke telers en geteeld onder dekgrond,” weet Sarah Luyten.

Van landbouwer tot boerkoos
De witloofteelt bleef tot de jaren 1870 beperkt tot Schaarbeek en Evere, 1870 was ook het jaar waarin de massale invoer van goedkope granen een voedselcrisis teweegbracht. Veel boeren hadden het moeilijk om het hoofd boven water te houden, omdat tegelijk de populariteit van witloof bleef toenemen, schakelden heel wat landbouwers over naar tuinbouw en werden boerkozen. Het huidig station van Haren, het vroegere goederenstation Haren-Linde, was de verzamelplaats van witloof uit Haren en omliggende gemeentes met bestemming Parijs, dagelijks vertrokken er in de winter treinen met wel 25 wagons vol witloof. Witloof, Harens goud, zo noemt Sarah Luyten het lekkers uit Haren.

Er zijn tijdens het weekeinde van 25 en 26 april vier locaties met expo’s die open zijn van 10 tot 18 uur. Wil u tekst en uitleg dan kan u gids André Van Bellinghen volgen zaterdag om 10.30 uur en zondag om 10.30 uur en om 14 uur. Reservatie is verplicht, de wandelingen kosten vijf euro. De wandelingen starten bij witloofhandel De Schouwer, waarna de gids u naar het veld leidt om met eigen ogen te zien hoe witloof geteeld wordt. Erik Roggeman laat zien hoe witloof ‘geforceerd’ wordt en waarvoor de ‘thermosiphon’ gebruikt wordt.

Organisator-fotograaf Philippe Debroe laat in ‘Huis 1960’ een reeks zwart-witportretten van Harense witloofboeren zien. Het modernistische huis is een getuige van de welstand van de witloofboeren van weleer. De tocht eindigt in het maison de quartier/buurthuis aan de Kortenbachstraat waar een serie werktuigen nodig om witloof te kweken tentoongesteld worden, alaam dat gebruikt werd voor het zaaien, inbedden, oogsten, reinigen en vervoeren van het witloof. Beeldend kunstenares Anne Brugni confronteert het materieel met haar collages, eveneens geïnspireerd op witloof.

Lokale ontmoetingsplaats
Tussen twaalf en twee verzorgt de nagelnieuwe foodtruck Le Circuit een witlooflunch met onder andere een witloofburger, vis van de dag en witloofijs van chicorei. Ook hiervoor moet u reserveren. Koks van dienst zijn twee dertigers, Bart Joris uit Drongen en Tom Buyse uit Schaarbeek, die binnenkort met een food truck rondtrekken. Ze geloven sterk in de korte keten, de promotie van streekproducten, de verkoop en verwerking van kleine eigen opbrengsten. Producten die niet via de korte keten te krijgen zijn zoals vis, vlees en noten worden aangekocht bij lokale kleinhandelaars. Zeggen Joris en Buyse: “We willen een lokale een lokale ontmoetingsplaats creëren waar alle stedelingen welkom zijn en zich ook welkom voelen. Een foodspot op een stadsplein of aan de rand van, de stad.” De bieren komen van lokale brouwerijen, onder andere van Brasserie de la Senne.

En tot slot is er het muzikale luik. Zaterdag 25 april treedt Kris Dane op in Café Toogenblik. Op zondag 26 april om half vier in de namiddag is het de beurt aan Chicon Rirmo in het Maison de Quartier.

Reserveren (wandelingen, lunch) kan bij Philippe Debroe op het nummer 0497/28 46 53 of info@sputnik.brussels.
Meer info: www.sputnik.brussels