Cinematek plaatst Kenji Mizoguchi in de kijker

U kent Kenji Mizoguchi niet? Kenners plaatsen hem op gelijke hoogte met Yasujiro Ozu en Akira Kurosawa. Met het allerbeste wat de Japanse cinema te bieden heeft dus. Cinematek biedt de kans om de vergeten grootmeester te (her)ontdekken.

Martin Scorsese noemt Kenji Mizoguchi een van de grootste meesters ooit en schat hem even hoog in als Jean Renoir, John Ford en Friedrich Murnau. Hij is geboren in de negentiende eeuw, maar wie zijn films kent, gelooft dat nooit. Zijn werk is zowel wat de vorm als wat de inhoud betreft van een moderniteit die je niet mag verwachten van iemand die leefde van 1898 tot 1956. We hebben het dan vooral over zijn latere werk. Van de 83 films die hij heeft geregisseerd, zijn er slechts 31 min of meer intact bewaard gebleven. Van de ruim veertig stomme films is er slechts één overgeleverd: Song of home uit 1925.

Mizoguchi was van vele markten thuis. Het historische epos Tales of the Taira clan (1955) beeldt een machtsstrijd uit tussen monniken en samoerai. Zonder kennis van het Japan van de twaalfde eeuw (en dat van de jaren 1950) loop je enigszins verloren in het verhaal, maar dat is geen ramp want het esthetische genot ligt hoog. The story of the last chrysanthemums (1939) is volgens Cinematek een aangrijpend melodrama. Het magistrale Ugetsu monogatari (1953), de favoriete Mizoguchi van Scorsese, is een spookverhaal met de ene adembenemende scène na de andere.

Feminist

Zoals alle grote regisseurs ontwikkelde Kenji Mizoguchi een eigen, herkenbare stijl. Kenmerkend zijn het beperkte aantal cuts, de sequentieopnamen, oogstrelend camerawerk en uitmuntende vertolkingen. Filmregisseurs als Jacques Rivette en Jean-Luc Godard wezen op de wonderen die hij verrichtte met een uitgelezen mise-en-scène. Over zijn perfectionisme doen enkele mooie verhalen de ronde. Dit stilistische meesterschap, een modernisme avant Antonioni, maakt hem heel toegankelijk voor de cinefielen van vandaag.

Maar ook inhoudelijk verbazen zijn films nog steeds. Kenji Mizoguchi heeft het zijn brute vader nooit vergeven dat hij zijn zus als geisha verkocht en maakte van de ondergeschikte positie van de vrouw en de noblesse waarmee ze afziet in een vrouwonvriendelijke wereld het speerpunt van zijn oeuvre. Straat der schande is het onsentimentele portret van alleenstaande vrouwen die doen wat moet om te overleven in een gore buurt van Tokio. In De zusters van Gion reageren twee zussen heel verschillend op hun bestaan in de geishawijk van Kyoto en op de haat en het misprijzen van de mannen.