1 op 12 bedden gesloten in Brusselse ziekenhuizen

In een rondvraag van zorgnet Icuro geeft ruim 80 procent van de Vlaamse ziekenhuizen aan in de nabije toekomst bedden te moeten sluiten. Oorzaak? Het nijpende personeelstekort in de zorg. In de Brusselse ziekenhuizen is de situatie niet anders. 1 op de 12 bedden is er momenteel gesloten. De Brusselse zorgsector vraagt structurele maatregelen en een aanpassing van de artsenquota.

“Ook de Brusselse ziekenhuizen zien zich genoodzaakt om bedden en/of diensten te sluiten wegens personeelsgebrek,” klinkt het bij Dieter Goemaere, Chief Economist en Directeur Algemene Ziekenhuizen bij Gibbis. Dat is de federatie van de Brusselse zorginstellingen.

“Onze zorginstellingen hebben een grote nood aan verpleegkundigen en zorgkundigen, maar ook sommige paramedische beroepen zoals logopedisten en technologen medische beeldvorming zijn vandaag een knelpuntberoep.” Daarbij komt nog dat artsen-specialisten als geriaters, pediaters en huisartsen moeilijk te vinden zijn, volgens de koepelorganisatie.

Als gevolg van die personeelstekorten zijn in de Brusselse ziekenhuizen momenteel 1 op de 12 bedden gesloten. Concreet gaat het om ongeveer 350 bedden in de verpleegeenheden en een 40-tal bedden op intensieve zorgen. “Quasi alle Brusselse ziekenhuizen worden getroffen, maar het aantal gesloten bedden loopt uiteen,” weet Goemaere.

War for talent

Zo blijft het UMC Sint-Pieter in de Marollen voorlopig gespaard van gesloten afdelingen. “Er is zeker een war for talent aan de gang in onze sector. Ook wij hebben het moeilijk om knelpuntberoepen in te vullen, maar in ons ziekenhuis hebben we nog geen bedden moeten sluiten,” laat woordvoerster Muriel Pletsers weten.

“In de zomer vinden er sowieso minder niet-dringende operaties plaats. Zowel artsen als patiënten nemen dan vakantie, waardoor er minder geopereerd wordt.” Van eventuele sluitingen van operatiezalen door personeelstekort is geen sprake. “Operaties van patiënten die zorg nodig hebben, stellen we niet uit,” stelt Pletsers.

Ook bij UZ Brussel, dat als enige Brusselse ziekenhuis niet vertegenwoordigd wordt door Gibbis, is eenzelfde geluid te horen. “Het is soms puzzelen, maar op dit moment stelt zich nog geen concreet probleem,” zegt Karolien De Prez van UZ Brussel. “Wij voelen wel dat het moeilijk is om vacatures in te vullen. Dat is al langer zo. Op dit moment staan er 164 vacatures open, op een kleine 4.000 werknemers.”

Bij koepelvereniging Iris, schat men de situatie dan weer slechter in. “De situatie in Vlaanderen is totaal vergelijkbaar met die in Brussel,” is Dirk Thielens duidelijk. Hij is directeur van de Iris-koepel, die dat belast is met het algemeen beheer van de vijf Brusselse openbare ziekenhuizen, waaronder het Jules Bordet Instituut en het Brugmannziekenhuis.

“Het personeel heeft de Covid-crisis nog niet verteerd en er was sowieso al een structureel personeelstekort. Door de Covid-crisis hebben veel mensen ook de sector verlaten,” aldus Thielens. “Met de zomervakantie in het vooruitzicht worden de zaken er niet makkelijker op.”

Dieter Goemaere van Gibbis voegt toe dat “in Brussel deze problematiek nog geaccentueerd wordt door de moeilijkheid om tweetalig personeel te vinden en de mobiliteitsproblemen in het gewest, bijvoorbeeld het gebrek aan parkeerplaatsen in de buurt van sommige zorginstellingen die minder goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer.”

Zorgberoepen aantrekkelijker maken

Goemaere benadrukt dat de dienstverlening aan de bevolking voorlopig gegarandeerd en kwalitatief blijft. “Neemt niet weg dat er een structurele oplossing nodig is op de lange termijn.”

Zo moeten de zorgberoepen aantrekkelijker worden om zo de instroom te verhogen en mensen langer aan boord te houden. “We steunen verschillende recent opgestarte initiatieven, zoals de projecten ‘kies voor de zorg’, die geïnteresseerden toelaten om zich om te scholen tot zorgpersoneel, of nog de invoering van premies om specialisatie aan te moedigen,” legt Goemaere uit.

Taken beter delegeren

Hoewel noodzakelijk, blijven deze initiatieven onvoldoende. Volgens Goemaere moeten de taken tussen de zorgverleners efficiënter verdeeld worden. “Dit vergt een aanpassing van het wettelijk kader.”

Ook professor Huisartsgeneeskunde aan de VUB, Dirk Devroey, rekende aanvankelijk op deze taakdelegatie, waarbij verpleegkundigen een aantal taken zouden kunnen opnemen van zowel huisartsen als specialisten, “maar eigenlijk is het tekort aan verpleegkundigen nog groter dan van artsen,” stelt hij vast. “Daar kunnen we dus niet op rekenen.”

Meer studenten geneeskunde?

Dan maar kijken naar hoe meer artsen te kunnen klaarstomen. Devroey houdt een pleidooi voor een aanpassing van de artsenquota. Van de 4.643 kandidaten die vandaag deelenemen aan het toelatingsexamen arts, mogen slechts 1.276 geslaagden de opleiding geneeskunde aanvatten. "Te weinig," vindt Devroey.

“We moeten de aantallen herberekenen. Met de huidige quota rekent men erop dat artsen meer dan voltijds werken,” weet de professor. “Dat is niet meer actueel. Artsen kiezen er vandaag al voor om vier vijfde te werken.”

“Op het gebied van medisch aanbod zitten we zo met een enorm tekort in de toekomst. Dat is nu al voelbaar in ziekenhuizen, maar ook in de woonzorgcentra en de jeugdgezondheidszorg.” Het aantal studenten dat wordt toegelaten tot de opleiding geneeskunde moet dus onmiddellijk herbekeken worden, volgens Devroey.

“Ik ben er zeker van dat jaarlijks pakweg 2.000 mensen kunnen starten die ook met succes hun studies afronden,” zegt de professor. De lat hoeft daarbij niet lager. “Mensen moeten nog steeds slagen voor hun opleiding.”

Keerpunt bijna bereikt

Ook Dirk Thielens van de Iris-koepel is dat voorstel genegen. “De beperking van het aantal artsen gebeurt in functie van het budget,” zegt Thielens. “Men gaat uit van een aanbodeconomie, wat betekent dat meer artsen ook meer kosten met zich meebrengen.” Maar, zegt Thielens “we moeten als samenleving wel eens nadenken over het niveau van de zorg die we als gemeenschap willen betalen.”

Dat erkent ook Devroey. “Op een bepaald moment kom je op een punt waarop zorg en diagnoses uitgesteld worden door een tekort aan artsen,” zegt hij. “Zeker bij chronische ziektes als kanker, diabetes en hartproblemen is het net belangrijk dat patiënten vroegtijdig behandeld worden, anders lopen de maatschappelijke kosten nog hoger op.”

Devroey heeft nog een bijkomend argument: door het aantal artsen te beperken wordt zorg minder toegankelijk. “Artsen in privéziekenhuizen mogen werken buiten conventie, waardoor ze meer honoraria vragen en meer verdienen. Op die manier wordt zorg te duur voor mensen met minder financiële draagkracht, die het vaak het meeste nodig hebben.” Dat zorgt voor stijgende wachtlijsten.