Marc Michils (Kom op tegen Kanker): ‘Iedereen zou minstens even in Brussel moeten wonen'

Zowel Caroline Pauwels als Jean-Jacques Cassiman schreef een voorwoord in zijn boek. Enkele maanden later overleden ze op dezelfde dag aan de gevolgen van kanker. “Ik voel dat aan als een nederlaag,” zegt Marc Michils, afscheidnemend directeur van Kom op tegen Kanker. “Het is een sterke stimulans om verder te blijven doen.”

Hoewel hij naar eigen zeggen geen ochtendmens is, is het nog geen acht uur ’s ochtends wanneer we Marc Michils (69) in een hoekcafé vlak bij zijn woonst in Koekelberg treffen. De lucht is vervuld met de geur van verse chocolade uit de nabijgelegen Godiva-fabriek, maar dat valt Marc Michils niet langer op. Hij houdt de tijd bij, want na ons gesprek volgt nog een drukke dag. Behalve directeur van Kom op tegen Kanker, is de in Ganshoren geboren – maar in Oostduinkerke opgegroeide – Michils immers nog bestuurder bij Familiehulp, Unia, toneelgroep Compagnie De Koe en sinds 2014 ook bij BRUZZ.

En alsof vervelen nog mogelijk was, publiceerde Michils in maart van dit jaar daarbovenop een boek. Daarin bindt hij de strijd aan met de verzuring in de maatschappij en breekt hij een lans voor solidariteit, een belangrijke rode draad in zijn carrière. Hoewel hij eind dit jaar zijn functie als directeur van Kom op tegen Kanker neerlegt, is Michils niet van plan om alle activiteiten te staken. “Mijn vrouw maakt zich geen illusies.”

Na tien jaar stopt u eind dit jaar als algemeen directeur van Kom op tegen Kanker. Wat heeft u aangezet tot die beslissing?
Marc Michils: Ik werk graag en bevind me al ruimschoots boven de pensioenleeftijd, maar het is goed dat er nieuw bloed komt. We zijn de voorbije tien jaar sterk gegroeid: van 15 tot 20 miljoen euro aan opbrengsten naar 35 tot 40 miljoen euro, en van veertig medewerkers naar tachtig. Er zijn ook een heleboel initiatieven bijgekomen om kanker te vermijden, te bestrijden en te verzachten. De organisatie heeft vandaag een stevige basis en Kom op tegen Kanker is een sterk merk geworden. Zelf zal ik doorschuiven naar een minder operationele, maar meer strategische functie als voorzitter en als actievoerder. Het blijft tot slot mijn kind.

In uw boek vertelt u dat zowel uw moeder, de dochter van uw broer, een goede vriendin en nog andere mensen uit uw omgeving aan kanker overleden. Is dat de reden waarom u tien jaar geleden een groot marketingkantoor inruilde voor een van de grootste ngo’s in Vlaanderen?
Michils: Nee, zo goed als elke familie wordt door kanker getroffen. Ik was er wel in het reine mee, maar misschien maakte het me wel nog meer gemotiveerd. Mijn ambitie was echter puur professioneel, ik heb de stap van de profit naar de social profit gezet om mezelf uit te dagen en mijn kennis en ervaring op een ander domein toe te passen. De social profit heeft soms meer nood aan ondernemerschap.

Hoe verliep de overstap? U schrijft dat ze bij Kom op tegen Kanker hun bedenkingen hadden bij een vlotte ‘Vlerickboy’ en dat u initieel van mening was dat de sociale sector te veel handelde vanuit een ‘ocharme-gevoel’?
Michils: Er zijn gelijkenissen met de profitsector: je moet evenzeer een organisatie en mensen leiden. Maar er zijn ook verschillen en een daarvan is het feit dat je met gevoelige materie bezig bent. Iedere patiënt die we kunnen helpen, creëert nog meer waarde dan het pure zakendoen. Waar resultaten in de profitsector voornamelijk tot winst voor de aandeelhouders leiden – en dat bedoel ik zeker niet negatief – creëer je hier maatschappelijke waarde. Dat voelt toch anders. Daardoor voel je je nog meer verantwoordelijk voor de gedoneerde centen.

Een belangrijke rode draad in uw carrière is solidariteit. Hoe is Brussel op dit vlak volgens u geëvolueerd?
Michils: In Brussel is de solidariteit even sterk aanwezig als elders. Ik heb veel gereisd en ook gewoond in Tokio en Moskou: overal zijn er mensen die jaloers, introvert of verliefd zijn, net zoals er overal solidaire mensen zijn. Maar ik geloof dat er meer solidariteit aanwezig is in steden, waar mensen dicht bij elkaar wonen. Wat we wel moeten vermijden, is gettovorming waar iedereen in zijn eigen hoek blijft.

Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zijn in Brussel. Op de lijst van de meest leefbare steden gaat onze hoofdstad elk jaar achteruit. De Brusselaars en de politici zouden zich schuldig moeten voelen dat we niet beter scoren in dit domein. Ik las over de netheid in Wenen: waarom kan het daar wel en hier niet?

U schrijft dat ‘de ander’ vandaag haast ‘de vijand’ is. Voelt u dat in Brussel ook?
Michils: Ik ben geboren in Ganshoren, maar ben na het overlijden van mijn vader met mijn moeder en drie broers naar Oostduinkerke verhuisd. Ik was toen zes. Na mijn studies ben ik terug richting Brussel getrokken. En ik zeg: iedereen zou minstens even in Brussel moeten komen wonen. Ik ben hier niet bang van ‘de ander’ omdat ik hem ken en met hem spreek. De angst voor het vreemde verdwijnt als je er elke dag kennis mee maakt.

We hebben een poosje in de Rand gewoond op een tiental kilometer van Brussel: daar is de perceptie al helemaal anders. Alle Vlamingen zouden verplicht moeten worden minstens drie maanden in Brussel te wonen om daarna niet meer deel te nemen aan het opkloppen van dat vijandsbeeld.

Brussel is nochtans ook een stad met veel uitdagingen. Om maar een voorbeeld te noemen: de armoede blijft toenemen.
Michils: Maar dat heeft niet te maken met een gebrek aan solidariteit. Het is trouwens niet enkel de politiek die verantwoordelijkheid draagt, vind ik. Wij zijn de Brusselaars en het is wat makkelijk om alle problemen alleen op de overheid te steken. Ik vind het onaanvaardbaar dat Brussel niet tot de meest leefbare steden ter wereld behoort. Wijlen Paul-Henri Spaak en anderen voor ons hebben van Brussel de hoofdstad van Europa gemaakt. Maar wat merken we daar vandaag nog van? Brussel zou in de top vijf van meest leefbare steden ter wereld moeten staan.

In uw boek strijdt u niet enkel voor meer solidariteit, maar stelt u zich ook kritisch op tegenover opiniemakers en zegt u dat er te veel gefocust wordt op slecht nieuws. Bedreigen de media de solidariteit?
Michils: Ik sta kritisch tegenover veel media omdat ik een aantal tendensen zie die gevaarlijk zijn, zoals clickbait: doen doorklikken is belangrijker dan de content. Door algoritmes raakt slecht nieuws veel meer verspreid dan goed nieuws. Dat creëert een verkeerd beeld van de realiteit: die is positiever dan de media doen vermoeden. Als mensen de indruk krijgen dat de wereld om zeep is, cultiveer je een nog groter ongenoegen. En dat terwijl veel eigenlijk de goede richting uitgaat: steeds meer mensen genezen bijvoorbeeld van kanker. Negentig procent van de dagelijkse werkelijkheid is goed nieuws. In de media is negentig procent slecht nieuws.

U bent sinds 2014 voorzitter bij de Vlaams-Brusselse media. Hoe kijkt u naar BRUZZ in dit kader?
Michils: Naar BRUZZ kijk ik met veel tevredenheid. Het medium heeft goede waarderingscijfers en speelt een belangrijke rol in het bij elkaar brengen van mensen. Het is een kanaal dat erg dicht bij de mensen staat, en bij waar ze wonen en werken. Dat is het niveau waar je mensen hun vijandigheden en tegenstellingen kan wegwerken.

U ontmoette tijdens uw loopbaan heel wat inspirerende mensen. Zo schreef Caroline Pauwels een van de voorwoorden in uw boek. Jean-Jacques Cassiman schreef het andere. Enkele maanden later overleden ze allebei op dezelfde dag aan kanker.
Michils: Elke persoon die overlijdt, is een verlies. Maar dit was ook een maatschappelijk verlies. We hebben meer mensen zoals Pauwels nodig. Zij was een possibilist, iemand die gelooft dat je de wereld beter kan maken en daar haar energie in stak. Ik hoop dat iedereen die zich nu zo enthousiast toont over haar, ook haar opvattingen zal volgen.

Het was echt een zwarte zomer en ik voel dat aan als een nederlaag. Het is een sterke stimulans om verder te blijven doen. Het heengaan van Jean-Jacques Cassiman was voor mij extra pijnlijk omdat hij mijn compagnon was. Zoiets raakt me en moet ik verwerken. Maar Jean-Jacques zei altijd dat de leerling beter moet doen dan de professor. Ik moet zijn heengaan dus opnemen als een stimulator om te blijven werken aan een betere samenleving.

Ook uw echtgenote lijdt aan kanker. Hoe heeft dat uw relatie tegenover Kom op tegen Kanker veranderd?
Michils: Voor mijn werk veranderde dat niets. Privé is dat natuurlijk wel zwaar, zoiets zet je leven op zijn kop. Gelukkig gaat het vandaag met haar de goede kant uit. Mensen in de buurt zijn ons soep komen brengen en hebben boodschappen gedaan. Dat is pure solidariteit. Mensen willen solidair zijn, want ze voelen zich beter als ze iets kunnen doen. Daarom geloof ik dat de mens veel meer solidair is dan men ons doen wil geloven.

Tot slot, waar kijkt u met de meeste trots op terug?
Michils: Samen met drie partners richtte ik ooit mijn eigen communicatiebureau op. Voor ons leek het alsof we de wereld zouden veroveren. Dat ik tien jaar geleden dan uit mijn comfortzone durfde te stappen, stemt me ook blij. Ik raak telkens opnieuw geïnspireerd door een essay van oud-diplomaat Stéphane Hessel: ‘Indignez-vous’, zei hij. ‘Neem het niet’, vrij vertaald. Ik aanvaard de status quo niet, ik aanvaard niet dat de dingen niet beter kunnen. Een mens kan veel doen en dat is verrijkend voor elkaar. Wij zijn geboren om te doen.