Van Impe en Noppen: ‘Andere namen voor tunnels lossen de problemen niet op'

Terwijl u zich opmaakt voor alweer een vreemde kerst, overloopt BRUZZ nog eens het afgelopen jaar samen met twee scherpe denkers. In de rechterbovenhoek van ons scherm tijdens het interview: Liesbeth Van Impe, hoofdredacteur van ‘Het Nieuwsblad’, en sinds eind vorig jaar overgelopen naar Antwerpen. In de linkerbenedenhoek: Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel en generaal in de frontlinie.

U leest het goed: ook dit interview gebeurt via Teams. Want bijna twee jaar na de lang vergeten Skype-rinhas en quarantainequizen, wordt ons leven nog altijd gedomineerd door schermen gevuld met hoofden in hokjes. Dat is niet anders bij Het Nieuwsblad en het UZ Brussel.

Valt het een beetje mee om zo een redactie te leiden via Teams?
Liesbeth Van Impe: Nee. Maar in tegenstelling tot wat we eerst dachten, lukt het wel. Al heeft iedereen op het eind van de dag nog altijd een punthoofd. Het is ook een dystopisch zicht, om de overgebleven journalisten op de redactie de hele tijd tegen een scherm te zien praten.

Marc Noppen: Ook wij zijn massaal overgeschakeld op thuiswerk voor ondersteunende diensten, en teleconsultatie voor artsen. Dat is een blijver geworden, gemiddeld werken er vijfhonderd mensen op afstand. Zij moeten tenminste één dag per week van thuis uit werken, en minstens één dag per week op het werk. De rest bepalen ze zelf in hun teams. Volgens een tevredenheidsmeting vindt negentig procent dat goed zo. Never waste a good crisis.

Weten jullie nog met welk gevoel jullie aan 2021 begonnen?
Van Impe: Ik was blij dat 2020 voorbij was en begon na te denken over een tijd na corona. Maar we hebben moeten leren dat het anders loopt en dat we nog een tijdje vastzitten. Ik waag me dan ook niet aan voorspellingen voor 2022. Als er een vijfde, zesde of zevende golf komt, het zij zo. Als blijkt dat het een stille dood sterft, zal het ook zo zijn. Intussen zijn we als kikkers echt wel platgekookt. Gelukkig hebben we het slechte nieuws in schijfjes gekregen. Want had ik begin 2020 geweten dat we nog altijd via Teams interviews zouden houden, ik had het op voorhand opgegeven.

Noppen: Er was een tweespalt. Enerzijds was er het narratief van de beleidsmakers, met triomfalistisch getoeter over het rijk der vrijheid en het lossen van maatregelen. Anderzijds wisten wij al medio 2020, via een paper in het wetenschappelijke toptijdschrift Science, dat we nog drie tot vijf jaar met jojoperiodes zouden zitten. Het optimisme was misplaatst.

Van Impe: Het optimisme begin 2021 was er wel door de vaccins.

Noppen: Dat is waar. Maar het allerbeste vaccin kwam met 95 procent bescherming. Dan weet je dat er nog altijd 500.000 mensen ziek zullen worden, zelfs al mocht iedereen zich hebben laten vaccineren. Maar ik geef toe, we hebben op dat moment veel te weinig tegengas gegeven.

We nemen er even een citaat, of liever een tweet van Marc Noppen begin 2021 bij (zie hiernaast):
Noppen: Wij hebben toen met de kramakkelige opstart van onze vaccinatiecampagne bijna twee maanden verloren. We hebben ons erna gelukkig goed herpakt, maar het aantal mensen dat in die periode ziek geworden en overleden is, vergeten we.

Van Impe: Net zoals nu met de boosterprikken.

Noppen: Voilà. Weer wachten, discussiëren, misschien nog een overlegcomité ... je bent meteen drie weken kwijt. Maar in die drie weken neemt de omikronvariant het over.

Van Impe: In Brussel wilde vijftig procent van het zorgpersoneel zich niet laten vaccineren. Dan moeten alle alarmbellen toch afgaan? Maar wat zei Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS), toen hij geconfronteerd werd met een sneller vaccinerend Vlaanderen? ‘Vaccinatie is geen race.’ (Windt zich op) Als er iets een race is, dan is het toch wel vaccinatie! Niet om te winnen van Vlaanderen of Wallonië, maar om te winnen van het virus. Was ik Brusselaar, dan trok ik me daarbij de haren uit het hoofd. Maar nu moet ik zedig zwijgen.

Want u woont in Antwerpen nu.
Van Impe: De redactie is in Antwerpen en ik was het pendelen echt beu. De A12 is een plek waar ik zo weinig mogelijk tijd wil doorbrengen. Ik ben dus gezwicht en naar Antwerpen verhuisd. Tijdelijk, zoals ik het in mijn hoofd verzoen met het feit dat ik liever in Brussel woon.

Is de breuk tussen Vlaanderen en Brussel groter aan het worden? Als je merkt dat er mensen op hun achterste poten stonden toen patiënten van Brussel naar Vlaanderen werden overbracht?
Van Impe: Overschat dat niet. Een paar mensen maakten daar misbaar over, maar ik heb geen weet van huiskamers waar er hoogoplopende discussies waren over die transfers naar Vlaamse ziekenhuizen.

Noppen: Ik kan dat bevestigen: in het veld is daar nooit discussie over geweest. Buiten dan bij een prins carnaval (burgemeester van Aalst Christoph D’Haese van N-VA, red.), maar dat is voor zijn politieke rekening.

Is dat mee de reden waarom u naar Antwerpen bent verhuisd?
Van Impe: Nee, ze mogen dat hier ook invoeren. Voor een groot deel van Brussel is dat echt wel een goeie zaak.

U al veel boetes gekregen meneer Noppen?

Noppen: Als het weer het enigszins toelaat, kom ik met de fiets. Nee dus.

Van Impe: Brussel heeft van de lockdown gebruikgemaakt om op het vlak van mobiliteit wel wat dingen te doen. In Schaarbeek en grote delen van Brussel is verkeersveiligheid nog altijd een dingetje, net als de congestie. Maar als Brussel ergens doortastend in is, dan is het daarin wel.

Noppen: Mensen wennen eraan, ook aan de knip in het centrum van Brussel. Je kunt zeker discussiëren over de esthetiek van de voetgangerszone, maar het heeft wel een pak auto’s uit het centrum gehouden. In de week woon ik in de Dansaertwijk, en daar is dat is toch wel opvallend.

Wat vinden jullie van de kilometerheffing?
Noppen: Ik denk dat veel landen ermee bezig zijn, maar alstublieft: doe het dan voor het hele land.

Van Impe: Dat het rekeningrijden er ooit zal komen, denk ik wel. Dat het er net zoals veel vaccinaties te laat zal komen, ook.

Noppen: Er zijn nog zekerheden in het leven.

Hoe belangrijk is het dat Leopold II uit het stadsbeeld verdwijnt?
Van Impe: Hij is nog niet weg hé. Hij is een tunnel kwijt. Een goeie zaak, maar om nu te zeggen dat dit de grootste verwezenlijking is ... Dat er geen stenen op je hoofd vallen in die tunnel, is veel belangrijker.

Maar het feit dat de tunnel nu genoemd wordt naar een vrouw?
Van Impe:(Sarcastisch) Ik voel mij ongelooflijk gesterkt in mijn vrouw-zijn nu we er een tunnel bijgekregen hebben. Kijk, de naamsverandering sluit aan bij de 21ste eeuw, maar voor de rest is daar geen enkel fundamenteel probleem mee opgelost.

Noppen: Honderd procent mee eens.

Dus de aanpassing van erfgoeddagen/jours patrimoine naar ‘heritage days’ ...
Van Impe: ... zal ook wel een milliprocentje aan mijn vrouwelijke sterkte toegevoegd hebben.

Mevrouw Van Impe, hebt u zich vaak onveilig gevoeld?
Van Impe: Ik ging niet zo vaak uit. Maar in een grootstad doe je aan permanente risico-inschatting: wanneer neem je de metro nog, welke stations vermijd je, hoe herken je mogelijk lastige situaties? Door die reflexen heb ik me niet vaak onveilig gevoeld. Maar linke situaties vermijden is niet hetzelfde als écht veilig zijn in de stad. Die reflexen zouden beter niet nodig zijn. Het is dan ook goed dat dit aan de kaak wordt gesteld door een grote groep vrouwen.

Noppen: Mijn echtgenote en vier dochters weten wel iets over rondlopen in Brussel, dat is dikwijls niet prettig als vrouw alleen. Dat is ook in Antwerpen zo. Drie weken geleden waren we daar met vrienden. En om 10 uur ‘s avonds moesten we gaan lopen voor drugdealers – achter de kathedraal, in hartje Antwerpen!

Van Impe: Als het zelfs in Gent gebeurt, dan zit er toch iets scheef met hoe er met jonge vrouwen wordt omgegaan.

En is het erger dan vroeger of is de gevoeligheid ervoor toegenomen?
Van Impe: Dat laatste zeker wel. Of het aantal incidenten is toegenomen, kan ik niet inschatten.

Hadden jullie iets met Lange Jojo?
Noppen: Ik heb de man nooit ontmoet, maar als wij gaan wandelen in de Marollen hoor je daar in de cafés rond de Vossenmarkt wel af en toe zijn ‘Chef, un p’tit verre on a soif’. Dat is Brusselse folklore, ik vind dat wel sympa.

Van Impe: Als gewezen import-Brusselaar ken ik dat niet echt.

Nooit op tafel staan dansen en meezingen op Lange Jojo?
Van Impe: Het overkomt mij zelden dat ik op een tafel sta te dansen.

Noppen: In mijn studententijd deden wij dat toch regelmatig, ja. Al dan niet op Lange Jojo.

De geneeskundige kring stond er vroeger om bekend de wildste feesten te houden. Hoe zit dat met de personeelsfeesten in het UZ?
Noppen: De wildste feesten, effectief. (Lacht) Maar voor het tweede jaar op rij is onze wilde fuif afgelast, en vervangen door een bijna-permanente stroom van waardering en cadeautjes.

Van Impe: Dit jaar hebben we de redactiedag wél laten doorgaan, volledig volgens de regels welteverstaan. En ik moet zeggen: het deed mij iets om mijn redactie voor het eerst in twee jaar nog eens samen te zien. Discotheken mis ik niet, maar een groep mensen met wie je connectie kan maken ... Die verbinding nu moeten missen, dat mag je toch niet onderschatten.

Noppen: Vooral voor nieuwkomers ...

Van Impe: ... is het verschrikkelijk. Een groep leren kennen en er je weg er in vinden, het is bijna onmogelijk op dit moment. We hebben toen getwijfeld, want ik snap het vanuit het standpunt van de zorg. Maar ik ben blij dat we de redactiedag hebben laten plaatsvinden.

Noppen: Mocht onze jaarlijkse fuif in die window of opportunity gepland geweest zijn, dan hadden we het ook gedaan hoor.

Kon u daar begrip voor opbrengen, meneer Noppen?
Noppen: Ik kan het begrijpen, maar ik heb er geen begrip voor.

Van Impe: Ik begrijp hun frustratie, maar daar kwamen ook een pak idiote statements en onverantwoorde eisen bij. Voor mij was de eerste dag van de lockdown de laatste dag van mijn kankerbehandeling. Ik voel heel acuut hoe belangrijk het is dat die gezondheidszorg bestaat. Naar de spoed en oncologie moeten gaan is al erg genoeg, maar als je nog moet beginnen te twijfelen of het systeem wel overeind blijft ... Daar lichtzinnig mee omgaan, kan bij mij op heel weinig begrip rekenen. En als journalisten moeten we daar rekening mee houden. Want als er 35.000 man in Brussel betoogt tegen de coronamaatregelen, zit een veelvoud ervan met ongeduld op z’n boosterprik te wachten.

Noppen: Ik volg u volledig: 35.000 is belachelijk weinig. Als er echt zo’n gigantisch maatschappelijk probleem zou zijn, verwacht ik daar toch een paar honderdduizend man, net zoals bij de rakettenbetogingen of de Witte Mars. Twee weken later waren dat er trouwens nog 3.500 (tegen de verplichte prik bij het zorgpersoneel, red.). Als je weet dat er in België 450.000 medewerkers zijn in de zorg, brandweerlui en ambulanciers inbegrepen, dan is dat minder dan een procent. Negeer dat toch gewoon als pers.

Hoeveel golven gaan we volgend jaar nog krijgen?
Noppen: (Droog) Twee. De vijfde golf is de omikrongolf, met een piek rond eind februari, begin maart. De zesde piek is voor het najaar van 2022 – op voorwaarde dat we weer niet alle sluizen openzetten. Zoals dit jaar op 1 oktober, toen alle maskers af mochten. Die zijn collectief gek, dacht ik nog, want we wisten dat de exponentiële curve van de vierde golf al bezig was. Als we dat nog eens doen, zijn de pieken hoog. Maar dát er twee pieken komen, staat vast.

Van Impe: Ik zal dat maar geloven. Maar ik zal niet klagen als die zesde piek uitblijft. (Hilariteit).

Hoe ziet de hoofddoekenpolitiek eruit in het UZ, toch een vrijzinnig instituut?
Noppen: Wij hebben er geen, waarmee ik bedoel dat wij er geen issue van maken. Wij komen uit de Franse traditie, waarbij geen enkel levensbeschouwelijk symbool zichtbaar mag zijn in een publieke functie. En daar gaat ook mijn persoonlijke voorkeur naar. Maar verbied je dan alles? Of pak je dat pragmatisch aan? Wij kiezen voor dat laatste. Wij raden het af om symbolen te dragen, maar als je een reden hebt om het wel te doen, bekijken we dat case per case. In de praktijk hebben we enkele dames met een hoofddoek.

Van Impe:Ik bestrijd dat we een hoofddoekendebat hebben gehad. We hebben een profileringsmogelijkheid gehad voor Georges-Louis Bouchez (MR) en hij mist die doorgaans niet. Met hoofddoeken heeft dat allemaal weinig te maken, het had ook met iets anders kunnen zijn.