Veertig procent Brusselse jongeren heeft recht op verhoogde tegemoetkoming

Artsenvakbond BVAS opende deze week het debat over het statuut van verhoogde tegemoetkoming. Volgens de vakbond wordt de groep die daar recht op heeft te groot, en zetten met name gepensioneerden het sociaal systeem onder druk. CM Gezondheidsfonds is het niet eens met die conclusie en stelt nog een ander fenomeen vast. “We zien de laatste jaren meer en meer jongeren uit grote steden in de gevarenzone belanden.”

Op twintig jaar tijd steeg het aantal Belgen dat recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming van 1,3 miljoen naar 2,2 miljoen. “Eén op de vijf Belgen heeft met andere woorden het label van ‘financieel kwetsbare patiënt', dat recht geeft op een lager remgeld en andere voordelen”, zegt artsenvakbond BVAS in een persbericht. “Tijd om die groep te herbekijken en het statuut toe te kennen aan wie het echt nodig heeft.”

Jongeren in gevarenzone

De artsenvakbond richt haar pijlen vooral op gepensioneerden. Zij krijgen automatisch het statuut toegekend op basis van een laag pensioen, zonder te kijken naar hun vermogen, stelt BVAS. “Op landelijk niveau bevindt het grootste aantal mensen met een verhoogde tegemoetkoming zich inderdaad in de groep ouderen”, zegt Clara Vanmuysen, persverantwoordelijke van CM Gezondheidsfonds. “Maar in Brussel zien we dat liefst 40,8 procent van de 0- tot 24-jarigen in 2022 recht had op een verhoogde tegemoetkoming. Twintig jaar geleden, in 2002, was dat nog 15,9 procent.” (Lees verder onder de infografiek)

Concreet hadden er in 2022 142.692 jongeren (0-24 jaar) recht op een verhoogde tegemoetkoming in Brussel, tegenover 56.504 65-plussers. In andere grote steden, zoals Antwerpen en Luik, stelt de CM een gelijkaardige evolutie vast.

Dat er niet naar het vermogen gekeken wordt, zoals de artsenvakbond stelt, klopt overigens niet, zegt Vanmuysen. "Bij het inkomensonderzoek dat moet uitwijzen of een gezin recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming, wordt rekening gehouden met kadastrale inkomens, maar ook met uitbetalingen van pensioensparen of groepsverzekeringen.”

Eenoudergezinnen en platformeconomie

Hoewel gepensioneerden nog altijd de overhand hebben, wordt de groep jongeren die recht heeft op zo’n verhoogde tegemoetkoming dus almaar groter. “We zien dat jongeren meer en meer in de gevarenzone belanden”, zegt Vanmuysen. “Daar zitten de vele eenoudergezinnen en lage starterslonen voor iets tussen, maar we zien ook de invloed van de platformeconomie. Bedrijven als Uber en Deliveroo creëren jobs met lage lonen en weinig sociale bescherming, daarvan zien we nu de impact.” Daarnaast gaat zowel de werkloosheid als het aantal leeflonen omhoog bij jongeren in Brussel. “Wie drie maanden een leefloon krijgt, heeft automatisch recht op een verhoogde tegemoetkoming.”

Nog een deel van de verklaring is te zoeken in het groot aantal eenouder- en eenpersoonsgezinnen in Brussel. “Hoe meer mensen er alleen komen te staan met één loon, hoe meer mensen nood hebben aan financiële tegemoetkoming", zegt Vanmuysen. "Als dat loon wegvalt - bijvoorbeeld wegens ziekte -, verslechtert de financiële situatie snel." In die groep bevinden zich opnieuw veel jongeren, van wie de financiële draagkracht vaak lager ligt. "Ook grote gezinnen maken vaker kans op een verhoogde tegemoetkoming.”

Tot slot is er nog een groter, maatschappelijk probleem, aldus de persverantwoordelijke. “Een half miljoen Belgen zijn vandaag langdurig ziek. Bij jongeren gaat het vaak over psychische klachten zoals eetstoornissen. Ook dat heeft uiteraard een impact op ons sociaal systeem.”

De verhoogde tegemoetkoming betekent voor alle duidelijkheid niet dat je elke maand een bedrag gestort krijgt, maar wel dat de overheid tegemoetkomt in de gezondheidskosten. Mensen met een laag inkomen, moeten dus minder betalen voor gezondheidszorg. “Bij een huisartsenbezoek betaal je zonder verhoogde tegemoetkoming bijvoorbeeld vier euro uit eigen zak. Met verhoogde tegemoetkoming, is dat maar een euro", zegt Vanmuysen. "Daarmee willen we vermijden dat de financiële drempel voor gezondheidszorg te hoog zou zijn en mensen daardoor zorg uitstellen.”

Naast financiële biedt de verhoogde tegemoetkoming ook andere voordelen, zoals bijvoorbeeld een goedkoper MIVB-abonnement.

Verbod op eresupplementen

Dat zoveel jongeren zich in een kwetsbare situatie bevinden, is zorgwekkend, vindt CM. Om ervoor te zorgen dat mensen hun zorg niet gaan uitstellen, komt er volgend jaar ook een verbod op ereloonsupplementen voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming in de ambulante zorg, ofwel alle zorg waarvoor je niet gehospitaliseerd hoeft te worden.

“Er zijn nog maar heel weinig tandartsen en orthodonten die geconventioneerd zijn, ofwel de overeengekomen tarieven hanteren”, aldus Vanmuysen. “De supplementen die zij vragen, moeten volledig uit eigen zak worden betaald. Dat verbod is een goede zaak voor mensen met een laag inkomen, maar het heeft ook een persvers effect. We krijgen nu al signalen van onze dienst ledenverdediging dat tandartsen en orthodonten mensen met een verhoogde tegemoetkoming weigeren. Zij zijn niet langer welkom en daar maken wij ons grote zorgen over, want het is sowieso al erg moeilijk om een tandarts of orthodont te vinden.”