Wie krijgt nog IC-bed als omikron verergert? 'Kijken naar gewonnen levensjaren'

Ziekenhuizen zullen, als de omikrongolf verergert, geen voorrang meer moeten geven aan covidpatiënten. Dat blijkt uit een noodplan van de FOD Volksgezondheid. In het geval van een volle afdeling intensieve zorg betekent dat wel dat artsen moeten beslissen wie wel of geen bed krijgt, een moeilijke ethische kwestie. Er wordt dan vooral gekeken naar de zin van de behandeling, zegt Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel.

Momenteel zitten de ziekenhuizen nog in fase 1B, waarbij ze 50 procent van de bedden op de afdelingen intensieve zorg moeten vrijhouden voor covidpatiënten. In het geval van een grote piek door de omikronvariant zou fase 1B niet meer volstaan. Maar opschalen naar fase 2A of 2B, die inhouden dat er meer bedden gecreëerd worden, is momenteel niet mogelijk door de grote uitval van het ziekenhuispersoneel, legt Dieter Goemaere van GIBBIS uit.

Om die reden werd er een fase 3 uitgewerkt. In dat nieuwe plan, dat werd opgesteld door het zogenaamde Hospital & Transport Surge Capacity Committee van de FOD Volksgezondheid, werd beslist om geen voorrang meer te geven aan covidpatiënten. Als het zover zou komen, tenminste, want dat is nog geen feit.

Ethische vragen

Het fase 3-scenario roept wel ethische vragen op. In het geval van een volle afdeling intensieve zorg zullen ziekenhuizen en artsen door de nieuwe regeling immers moeten kiezen wie een bed krijgt.

“We hebben gelukkig nooit hartverscheurende keuzes moeten maken voor een laatste bed, ook niet tijdens de eerste of tweede golf," zegt Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel. "Wel hebben we tijdens de eerste golf al richtlijnen opgesteld indien het zover zou komen. Leeftijd op zich is bijvoorbeeld geen criterium, we kijken naar het aantal gezonde levensjaren dat we hopen te winnen met een behandeling, en daar staan enkele klinische parameters tegenover. Maar zulke beslissingen nemen we eigenlijk elke dag.”

Toch wijst Noppen erop dat de criteria voor wie het laatste bed zou krijgen kunnen verschillen per land. "Hier in België hebben we de traditie om de situatie heel rationeel te bekijken en de patiënten of hun familie te betrekken bij de beslissing. Heel wat mensen uit de woonzorgcentra hebben zo al een laatste wilsbeschikking opgemaakt, die bijvoorbeeld stelt dat ze niet aan de beademing willen sterven. Het moet natuurlijk een zinvolle behandeling blijven."

Morele inspanning

Volgens Kenneth Coenye, medisch directeur van de Kliniek Sint-Jan, liggen zulke ethische kwesties toch moeilijk bij artsen. “Het zal van onze medewerkers, en van onze artsen in het bijzonder, een bijkomende morele inspanning vragen, want wij zijn in onze maatschappij helemaal niet gewoon van te moeten kiezen tussen patiënten,” zei hij op BRUZZ Radio. “België is een land waar er altijd voldoende middelen zijn geweest, zowel personeel als materieel, om gezondheidszorg aan te bieden, maar wij zijn dus helemaal niet geformatteerd om te kiezen.”

Volgens Dieter Goemaere van GIBBIS valt die inspanning nog mee. “Triage doen we alle dagen, de artsen zijn daarvoor opgeleid. Daar bestaan dan ook richtlijnen voor, met het idee om iedereen zoveel mogelijk patiënten de beste zorg te geven, hetzij ambulant, hospitalisatie of opname op de intensieve zorg. Dat gebeurt in functie van de zorg die nodig is en van de capaciteit.”

Positief

In het algemeen zijn de Brusselse ziekenhuizen tevreden met het nieuwe plan. “Het alternatief zou zijn om de reservatie van de covidbedden naar 60 of 70% op te drijven, maar dan ga je onvermijdelijk plaats verliezen voor dringende niet-covidzorg, en dat is ook niet aanvaardbaar,” zegt Dieter Goemaere, directeur van de koepel van Brusselse gezondheidsinstellingen GIBBIS.

Volgens Goemaere is momenteel 40 procent van de bedden op de intensieve zorg in de Brusselse ziekenhuizen bezet door coronapatiënten. “Het is goed druk, maar onder controle.”

“Het is nuttig dat de regering richtlijnen geeft over wat de fase praktisch betekent. Zeker voor de Brusselse ziekenhuizen, die wat voller zitten dan die in de rest van het land,” zegt Dirk Thielens, CEO ad interim van de Iris-ziekenhuizen.