Zorginstellingen dringen aan op vaccinatieplicht personeel: 'Al zoveel tijd verloren'

De vaccinatie van het Brusselse rusthuispersoneel blijft problematisch. De zorginstellingen willen dan ook een vaccinatieplicht voor de medewerkers. Die verplichting werd in de zomer al door het Overlegcomité aangekondigd, maar is er vooralsnog niet.

Wij mogen niet klagen,” zegt Dirk Lagast, die als OCMW-voorzitter bevoegd is voor het Koekelbergse rusthuis Jourdan Village. “Ruim zeventig procent van ons personeel is gevaccineerd.” Dat resultaat bereikte het woonzorgcentrum door workshops te organiseren en individuele gesprekken te voeren. “Simpel is het niet, want officieel weten wij niet wie van onze 55 mensen ingeënt is en wie niet. We mogen hen er niet naar vragen. Maar een aantal medewerkers heeft zich hier in het rusthuis laten inenten. Andere komen het ons vertellen. Er wordt ook veel over gepraat en daarvan vangen wij natuurlijk iets op.”

Het administratief en onderhoudspersoneel overtuigen lukte redelijk makkelijk, vertelt Lagast. “Het zorgpersoneel is de moeilijkste groep. We hebben veel verzorgenden van Afrikaanse origine, die lid zijn van een evangelische kerk. 'Si Dieu le veut, on devient malade,' zeggen ze.”

Lagast pleit daarom, net als de andere Brusselse OCMW-voorzitters, voor een vaccinatieplicht voor het zorgpersoneel. “Ik denk dat de weigeraars, als het verplicht wordt, zeker zullen mopperen, maar zich uiteindelijk toch laten inenten. Ze zullen niet vertrekken.”

Qua vaccinaties zit Jourdan Village net boven het gemiddelde. In de Brusselse woonzorgcentra is 67 procent van het personeel gevaccineerd, tegen 79 procent in Wallonië en 94 procent in Vlaanderen. Voor de ziekenhuizen bedragen de cijfers respectievelijk 85, 84 en 97 procent.

Een op de drie medewerkers van de Brusselse rusthuizen is dus niet ingeënt en daarom willen zowat alle werkgeverskoepels uit de zorgsector de vaccinatie verplichten. “Al het personeel, zowel de loontrekkenden als de externe medewerkers, moet worden gevaccineerd,” zegt Vincent Fredericq, secretaris-­generaal van Femarbel, de federatie van privérusthuizen. “Dat is de beste manier om de bewoners te beschermen. We moeten koste wat kost een vierde coronagolf in de Brusselse woonzorgcentra proberen te voorkomen.”

Volgens hem hebben Iriscare, de Brusselse instelling bevoegd voor de tweetalige rusthuizen, en de koepels alles gedaan om het rusthuispersoneel te overtuigen. “Maar sommigen willen absoluut niet. Er blijft dan niets anders over dan ze te verplichten.”
Een verplichting kan niet zonder sanctie, zegt hij. “Er moet natuurlijk een overgangsperiode zijn, drie maanden bijvoorbeeld, waarin het niet-gevaccineerde personeel zich in regel kan stellen. Maar daarna willen wij vaccinweigeraars kunnen schorsen, zonder loon.”

Mogelijk zullen de rusthuizen hierdoor medewerkers verliezen, erkent Fredericq. “Dat kunnen we ons eigenlijk niet permitteren, want de krapte op de arbeidsmarkt is angstwekkend. Maar het gaat hier om mensenlevens.” Hij verwacht overigens niet dat het personeelsverloop erg groot zal zijn. “In Frankrijk, waar de maatregel ook werd ingevoerd, zijn er uiteindelijk maar 15.000 mensen op een totaal van 2.700.000 zorgverleners geschorst. Weinig dus.”
Fredericq dringt erop aan dat de verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel tegen 1 januari een feit is. “Er is al zoveel tijd verloren.”

Maar de besluitvorming sleept aan. Na lang soebatten besloot het Overlegcomité van de verschillende regeringen deze zomer al tot de verplichte inenting voor al het zorgpersoneel. Vervolgens moest advies worden gevraagd aan een reeks instanties, waaronder de Nationale Arbeidsraad. Dat advies is er intussen en het blijkt dat de werkgevers voorstander zijn van schorsing en desnoods ontslag van vaccinweigeraars, terwijl de vakbonden heel wat terughoudender staan tegenover een vaccinatieplicht voor zorgverleners.

Vooral de socialistische vakbond BBTK is ertegen gekant. “Ik zie geen enkele reden om je niet te laten vaccineren en Brussel loopt inderdaad achterop. Toch willen wij mensen die zich de afgelopen maanden zo hard hebben ingezet niet verplichten tot vaccinatie,” zegt Jan-Piet Bauwens, federaal secretaris van de BBTK. “Wij blijven pleiten voor het individueel benaderen van de mensen, hen motiveren. Zoiets moet je niet collectief regelen. We willen ook niet in een situatie terechtkomen dat mensen afhaken.”
Een schorsing zonder loon is al helemaal onbespreekbaar voor Bauwens. “Een schorsing is altijd met behoud van loon. Je moet de spelregels nu niet veranderen.”

Knoop doorhakken

Het zal uiteindelijk de federale regering zijn die de knoop over deze kwestie moet doorhakken. Waarna het wetsontwerp, dat ondertussen in de maak is, ook nog langs de Raad van State en het parlement moet passeren.
Een federale wet alleen zal echter niet volstaan om alle zorgverleners tot vaccinatie te verplichten, want die zou alleen gelden voor de artsen, verpleegkundigen, verzorgenden, kinesisten, logopedisten en ergo­therapeuten.

Om de verplichting ook te kunnen opleggen aan het administratief en logistiek personeel, de animatoren en anderen die in contact staan met de bewoners zullen ook de gewesten een wetgevend initiatief moeten nemen. Vlaanderen en Wallonië zijn daar al mee begonnen. Het kabinet van Brussels gezondheidsminister Alain Maron (Ecolo) zegt indien nodig een ordonnantie te zullen maken.

Hoe zit het ondertussen met de transparantie over de vaccinatiecijfers? Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) had daar deze zomer, in afwachting van de vaccinatieplicht, hard op aangedrongen. Hij vindt het heel belangrijk dat wie naar een ziekenhuis of woonzorgcentrum gaat, kan weten welk percentage van het personeel ingeënt is.

Daarom stelde hij voor dat de deelstaten een rapport zouden maken, waarbij de rusthuizen en ziekenhuizen op vrijwillige basis hun vaccinatiegraad konden doorgeven. In Vlaanderen verzamelde het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg al die gegevens en publiceerde ze eind september. Ook de acht Vlaamse rusthuizen in Brussel konden hun gegevens doorsturen. Slechts drie deden het, waaronder de Overbron in Neder-­Over-Heembeek. Dat woonzorgcentrum kan dan ook een heel goed resultaat voorleggen: volgens directeur Bert Anciaux zijn 77 op de 78 medewerkers ingeënt.

Wallonië en Brussel namen geen gelijkaardig transparantie-initiatief. Het kabinet-Maron zag er geen heil in. “Je kan je inderdaad vragen stellen bij de publicatie van die percentages,” zegt Tania Dekens, leidend ambtenaar van Iriscare. “Het is een goede zaak dat organisaties via de arbeidsgeneesheer de vaccinatiegraad in hun instelling kunnen achterhalen. Dat kan helpen voor een gerichtere sensibilisering. Maar voor het grote publiek zijn die percentages niet altijd makkelijk te interpreteren. Rusthuizen, die vaak al kampen met lege bedden, hebben ook geen belang bij publicatie als de cijfers niet goed zijn.”