Advocaten Ibrahim Farisi hebben geen mandaat meer van hun cliënt

Advocaten Xavier Carrette en Sophie Berger hebben niet langer een mandaat van hun cliënt Ibrahim Farisi. Dat zei Carrette dinsdagvoormiddag bij de start van de zitting van het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016.

19.32 uur: Woensdag verder over laptop Max Roosstraat, voordat rol El Haddad Asufi wordt belicht

Op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 staat woensdag een presentatie op het programma over beschuldigde Ali El Haddad Asufi. Eerst wordt wel nog de bespreking afgerond van de laptop die gevonden werd aan de Max Roosstraat in Schaarbeek, die de politie een goudmijn aan informatie opleverde.

De bespreking van de laptop zou normaal dinsdag de hele dag in beslag nemen. Maar de uiteenzetting ging uiteindelijk met ruim een halve dag vertraging van start. Zo moest in de voormiddag nog een stuk ingehaald worden van de dag ervoor, de presentatie over het onderzoek naar de schietpartij in Vorst.

Adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse gaat woensdagochtend verder met de voorstelling van de audioboodschappen aan 'Abu Ahmed' die opgenomen werden op de laptop. Dinsdag werd al een derde van een eerste audioboodschap van Najim Laachraoui voorgesteld, waarin te horen is hoe de kamikaze van Zaventem mogelijke doelwitten en pistes voor aanslagen voorstelde, zoals een bestelwagen volladen met 600 à 700 kilogram TATP en die tot ontploffing brengen.

Na de bespreking van de laptop gaat het over de rol die Ali El Haddad Asufi zou gespeeld hebben. Vermoed wordt dat El Haddad Asufi de leden van de terreurcel getipt heeft dat er de ochtend van de aanslagen in Brussels Airport vluchten naar de Verenigde Staten, Rusland en Israël zouden vertrekken. Hij zou ook andere logistieke hulp verleend hebben aan zijn vriend Ibrahim El Bakraoui, zoals het zoeken naar safehouses en wapens. Bovendien hielp El Haddad Asufi hem naar Syrië te reizen.

Na El Haddad Asufi komen - als de vertraging van de planning niet nog meer oploopt - later op de week de broers-Farisi aan bod, die zich de voorbije dagen lieten opmerken met incidenten in de zittingszaal.

18.18 uur: Laptop Max Roosstraat was nooit verbonden met het internet

De laptop gevonden in de Max Roosstraat in Schaarbeek is nooit verbonden geweest met het internet. Dat heeft adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse dinsdag gezegd op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. De bestanden die op het toestel stonden werden geladen van USB-sticks, waarvoor Ibrahim El Bakraoui verantwoordelijk zou zijn geweest.

De laptop, door de gevonden bestanden "van kapitaal belang" voor het onderzoek naar de aanslagen, werd ontdekt door vuilnisophalers en overgemaakt aan de politie toen bleek dat het toestel "verontrustende" bestanden bevatte in het Arabisch.

De speurders ontdekten tijdens hun analyse onder meer dat de laptop nooit verbonden was geweest met het internet. Er was Tor-software op geïnstalleerd om op het dark web te surfen, maar die werd dus nooit gebruikt. Beschuldigde Mohamed Abrini verklaarde tijdens een verhoor dat hij op het internet surfte en YouTube-filmpjes bekeek via een tablet en dat documentaires en films werden opgeladen op de laptop.

Uit het onderzoek en uit verhoren van van Abrini en Osama Krayem is ook gebleken dat kamikazes van Zaventem Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui de voornaamste gebruikers waren van de laptop. "De berichten en bestanden kwamen via USB-sticks, waarvoor Ibrahim El Bakraoui zorgde. Najim Laachraoui had de codes en de tools voor de versleuteling", zei Krayem. Hij verwees daarmee naar het feit dat de cel gebruik maakte van de software TrueCrypt, waarmee bestanden versleuteld kunnen worden. Volgens Abrini was het Najim Laachraoui die de laptop kocht, al konden de onderzoekers dat niet bevestigen. Ibrahim El Bakraoui zou de laptop hebben weggegooid.

De speurders achterhaalden ook dat 22 externe dragers, zoals USB-sticks, werden verbonden met het toestel. Audiobestanden, zoals die gericht aan leider van de cel Oussama Atar in Syrië, werden opgenomen op de laptop, overgezet op USB-sticks en via een andere locatie met internet verzonden, legde Vanesse uit.

Uit het onderzoek is wel gebleken dat er verschillende vergeefse pogingen waren om te laptop te verbinden met wifi-netwerken in de buurt van de Henri Bergerstraat in Schaarbeek, waar de leden van de terreurcel na de aanslagen van Parijs samenkwamen, en in de Koninklijke Sinte-Mariastraat in Schaarbeek. Ook werd geprobeerd om de laptop met het internet te verbinden in Sambreville, waar Najim Laachraoui voor de aanslagen in Parijs een huis huurde.

Uit het onderzoek is wel gebleken dat er verschillende vergeefse pogingen waren om te laptop te verbinden met wifi-netwerken in de buurt van de Henri Bergerstraat in Schaarbeek, waar de leden van de terreurcel na de aanslagen van Parijs samenkwamen, en in de Koninklijke Sinte-Mariastraat in Schaarbeek. Ook werd geprobeerd om de laptop met het internet te verbinden in Sambreville, waar Najim Laachraoui voor de aanslagen in Parijs een huis huurde.

Vanesse zei ook nog dat de computer regelmatig gebruikt werd tussen 14 augustus 2015, toen Windows 7 geïnstalleerd werd, en de aanslagen van 22 maart. Het toestel werd gebruikt in het kader van de voorbereiding van de aanslagen, klonk het. Ook ontdekten de speurders verwijderde documenten die verwijzen naar de aanslagen in Parijs, met screenshots van de Stade de France en Bataclan en verwijzingen naar de verschillende groepen die toesloegen op 13 november 2015.

15.57 uur: Hometrainers, IS-vlaggen en salafistisch boek: Schaarbeek en Vorst leken op elkaar

Sportmateriaal, IS-vlaggen, wapens, laptops en het boek 'La citadelle du musulman': de voorwerpen die gevonden werden in de safehouses in de Max Roosstraat in Schaarbeek en die in de Driesstraat in Vorst waren opvallend gelijklopend. Dat bleek dinsdag op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016.

Grégory Moitroux, de coördinator van de presentatie naar het onderzoek, somde in een powerpointpresentatie de gelijkenissen op tussen de verschillende safehouses. Zo werden de twee op een gelijkaardige manier gehuurd, via een valse identiteitskaart, de ene door een vermomde Ibrahim El Bakraoui, de andere door zijn broer Khalid. Ook stonden in beide appartementen hometrainers. "De leden van de cel moesten zoveel mogelijk binnenblijven om te vermijden dat de politie hen zou onderscheppen. Dit hielp om in conditie te blijven", zei Moitroux.

Naast IS-vlaggen vond de politie in beide appartementen het boek 'La citadelle du musulman', waarvan islamoloog Mohamed Fahmi uitlegde dat het geschreven werd door een geleerde uit het Saoedische establishment. De auteur is een salafist, legde Fahmi uit, die eraan toevoegde dat het wel in klassieke boekwinkels terug te vinden was of bij gewone moslims. "Doel is om regels voor het alledaagse leven te geven", zei Fahmi.

De kalasjnikov die in de Driesstraat werd gevonden vertoonde gelijkenissen met de wapens die te zien waren op de foto's van de wapens die in de Max Roosstraat lagen. Verder bleek uit Mobib- en MIVB-kaarten die werden aangetroffen dat er minstens zeven heen- en terugritten via het openbaar vervoer moeten plaatsgevonden hebben tussen Vorst enerzijds en Schaarbeek of Etterbeek anderzijds. Verschillende beschuldigden verklaarden in hun verhoor in het dossier-Parijs dat de broers El Bakraoui, die op die twee plaatsen ondergedoken zaten, hen effectief bezocht hebben in de verschillende plaatsen, klonk het.

Tot slot werd nog uitgelegd dat in de twee safehouses DNA en vingerafdrukken gevonden werden van Mohamed Abrini, Osama Krayem, Ibrahim El Bakraoui, Najim Laachraoui, Sofien Ayari, Mohamed Belkaid en Salah Abdeslam. Onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez zei dat Abrini in een verhoor verklaarde dat het de bedoeling was om een aanslag te plegen tijdens het EK 2016 en dat ze allemaal zouden deelnemen.

Later zwakte hij die verklaringen af en verklaarde hij dat Ayari en Abdeslam niets met de plannen te maken hadden. Osama Krayem van zijn kant gaf in een verhoor aan dat hij pas van plannen hoorde toen hij verhuisde van de Max Roosstraat naar de Kazernenlaan in Etterbeek, dus na de schietpartij in Vorst, zei de onderzoeksrechter.

15.06 uur: Ontstekers gevonden in Driesstraat niet compatibel met bommen Zaventem en Maalbeek

De ontstekers die tijdens huiszoekingen gevonden werden in de Driesstraat in Vorst zijn niet gelijk aan die mechanismes die gebruikt werden om de bommen van Brussels Airport en Maalbeek te doen ontploffen. Dat heeft een medewerker van DOVO, de ontmijningsdienst van het leger, dinsdag gezegd tijdens het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

DOVO werd opgeroepen na de huiszoeking in de Driesstraat in Vorst, die uitmondde in een schietpartij waarbij Mohamed Belkaid om het leven kwam en waardoor beschuldigden Salah Abdeslam en Sofien Ayari konden ontsnappen. Tijdens verschillende huiszoekingen vond men onder meer ontstekers en vuurwerk.

Voorzitter Laurence Massart had een extra onderzoeksdaad gevraagd aan DOVO, met name een vergelijking van de ontstekers in de Driesstraat en die in de Max Roosstraat. De militair verklaarde dinsdag dat de bommen gebruikt in Zaventem en Maalbeek niet tot ontploffing werden gebracht met ontstekers gevonden in Vorst, maar wel met een ontbrander. "Een ontbrander doet een vonk ontstaan in de TATP bijvoorbeeld met behulp van kerstverlichting, terwijl een ontsteker eerst een primair explosief doet ontploffen en daarna een secundair, militair explosief. Een ontsteker kan ook dienen voor militaire explosieven, een ontbrander niet", klonk het.

Het vuurwerk dat werd aangetroffen - één batterij met tien buizen met in totaal poeder 88 gram poeder en een set van dertien pijlen met 184 gram poeder - kan gewoon gekocht worden in de winkel en het poeder is erg gevoelig voor schokken, wrijving of warmte, zei de medewerker van DOVO nog. Theoretisch gezien kan het poeder bijvoorbeeld gebruikt worden als onderdeel van een detonator of als deel van een explosieve lading, aldus de militair. Hij benadrukte wel dat het vuurwerk nog in de afgesloten verpakking zat en dus niet gemanipuleerd werd.

13.00 uur: Hof buigt zich nog steeds over dossier Driesstraat in Vorst

Dinsdag is de zitting op het proces van de aanslagen van 22 maart traag van start gegaan. Terwijl het volgens de planning heel de dag zou gaan over de laptop die gevonden werd in de Max Roosstraat in Schaarbeek, gaat het nog steeds over het safehouse in de Driesstraat in Vorst.

De zitting ging van start met beroering rond Ibrahim Farisi, die het mandaat van zijn advocaten had ontnomen. Hij zei onder meer dat de wereld groot is "als ik het grondgebied wil verlaten" en eiste dat alle beschuldigden in de zaal zouden blijven uit respect voor de burgerlijke partijen. "Geef ons onze onschuld", zei hij ook. "Spreek mij vrij." Smail Farisi probeerde zijn jongere broer te kalmeren, maar dat lukte niet en hij werd ook tegengehouden door zijn advocaat.

Na een korte schorsing stelde voorzitter Laurence Massart Xavier Carrette ambtshalve aan als de advocaat van Ibrahim Farisi. De advocaat werkt nu op mandaat van de voorzitter, niet meer op dat van zijn cliënt. In principe verandert er dus niets. Eerder werden ook al de advocaten van Mohamed Abrini en Ali El Haddad Asufi ambtshalve aangesteld vanwege de commotie rond de transfervoorwaarden.

Daarna ging een rechercheur van de federale gerechtelijke politie voort met de presentatie over het dossier van de Driesstraat in Vorst, die normaal gezien maandagavond afgerond had moeten zijn. Maandag was al gebleken dat Mohamed Belkaid, die omkwam bij de schietpartij tijdens een huiszoeking op 15 maart 2016, terwijl beschuldigden Salah Abdeslam en Sofien Ayari konden vluchten, een zeker gezag had in de groep. Hij had gevochten in Syrië en was ouder dan de anderen. Dinsdag ging het verder over het onderzoek naar vingerafdrukken en DNA in het appartement in de Driesstraat. Uit het onderzoek was onder meer gebleken dat Ayari inkopen deed voor de safehouse in de Driesstraat.

Na de voorstelling volgden gewoontegetrouw vragen van de voorzitter, de assessoren en de jury. Juryleden vroegen naar de mogelijke band tussen Osama Krayem, geboren in Zweden, en Mohamed Belkaid, die volgens zijn strijdersfiche van IS in Stockholm woonde. Op de vraag of de twee in Zweden contact hadden gehad of elkaar in Syrië waren tegengekomen, konden de onderzoeksrechters geen antwoord geven. Krayem verbleef eveneens in de Driesstraat in Vorst.

Na de voorstelling door de politie volgt uitleg over de tussenkomst van DOVO in de Driesstraat. De zitting kon na de ochtendpauze echter niet hervat worden omdat de advocate van beschuldigde Osama Krayem ontbrak. Geen van de andere advocaten kon of wilde Krayem tijdelijk vertegenwoordigen - Massart legde aan de jury uit dat advocaten soms tegenstrijdige belangen hebben - waardoor de voorzitter dan maar overging tot de middagpauze.

12.26 uur: Juryleden vragen of Mohamed Belkaid en Osama Krayem elkaar al kenden in Zweden of Syrië

De juryleden hebben dinsdagochtend gevraagd naar de mogelijke band tussen Osama Krayem en Mohamed Belkaid. De Zweedse Krayem staat terecht op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016. Hij besliste die dag zijn bom niet te laten ontploffen op de Brusselse metro. Belkaid kwam op 15 maart 2016 om het leven bij de schietpartij in de Driesstraat in Vorst, waarbij Salah Abdeslam en Sofien Ayari wisten te ontsnappen.

Een jurylid wilde graag de strijdersfiche die Mohamed Belkaid ingevuld had toen hij zich aangesloten had bij de Islamitische Staat, nog eens bekijken. Daarop had Abu Abdulaziz Al Jazairi (een strijdersnaam van Belkaid die verwijst naar zijn Algerijnse afkomst) zich opgegeven als kamikaze. Hij had ook ingevuld dat hij in de Zweedse hoofdstad Stockholm woonde. Het jurylid vroeg of Belkaid en Krayem, die in Malmö woonde, in Zweden contact hadden gehad, maar daar kon de coördinator van de voorstelling van het onderzoek geen antwoord op geven.

Een ander jurylid vroeg vervolgens of Belkaid en Krayem elkaar in Syrië hadden ontmoet, maar ook op die vraag bleef de coördinator het antwoord schuldig. Hoewel de speurders nauwkeurig in kaart hebben kunnen brengen wat Krayem in Syrië deed, hebben ze geen eenduidig bewijs gevonden dat hij tijd doorbracht met Belkaid.

Dinsdagochtend hernam een rechercheur van de federale gerechtelijke politie van Brussel de voorstelling van de huiszoeking in de Driesstraat in Vorst na de schietpartij van 15 maart 2016. De spullen die teruggevonden werden in de woonkamer, eetkamer, keuken en badkamer, kwamen aan bod, evenals de vluchtroute van Abdeslam en Ayari langs een appartement op de Waterstraat en getuigenissen over het appartement op de Driesstraat.

9.50 uur: advocaten Ibrahim Farisi hebben geen mandaat meer van hun cliënt

Carrette kreeg onmiddellijk het woord bij de start van de zitting. Maandag al had Ibrahim Farisi, die schijnbaar onder invloed was, voor ophef gezorgd. Wanneer zijn oudere broer Smail Farisi het woord nam om zich te excuseren voor zijn eigen gedrag donderdag, toen hij de zaal werd uitgezet nadat hij was beginnen roepen, onderbrak Ibrahim Farisi hem. De politie moest hem kalmeren. Uiteindelijk verliet Ibrahim Farisi de zaal maandagmiddag.

Nadat Carrette dinsdagochtend het woord had genomen, maakte Ibrahim Farisi opnieuw een scène. "De wereld is groot", zei Farisi, "als ik het grondgebied wil verlaten." Roepend werd Ibrahim Farisi, die opnieuw onder invloed leek, de zaal buitengeleid. De voorzitster van het hof schorste de zitting. Vermoedelijk zal de voorzitster nu Carrette en Berger ambtshalve aanstellen als Farisi's advocaat.

6.50 uur: met laptop Max Roosstraat openen onderzoekers dinsdag "grot van Ali Baba"

Brusselse vuilophalers vonden de laptop de ochtend van de aanslagen in een vuilzak voor restafval. Ze overhandigden de laptop aan de politie, die de computer kon kraken en zo een schat aan informatie in handen kreeg.

Zo vonden de speurders audiobestanden waaruit bleek dat ene 'Abu Ahmed', de vermoedelijke strijdnaam van beschuldigde Oussama Atar, de terreurcel aanstuurde vanuit Syrië. Ook bleek dat de leden van de cel zich in het nauw gedreven voelden, na de schietpartij in het safehouse in de Driesstraat in Vorst, de arrestatie van Sofien Ayari en Salah Abdeslam in Molenbeek, en de publicatie van foto's van verschillende leden van de cel in de pers.

De presentatie van de laptop van de Max Roosstraat is onderdeel van de derde fase van de voorstelling van het onderzoek, waarbij ingegaan wordt op specifieke thema's, na de vaststellingen ter plaatse en de eerste onderzoeksdaden. Vanaf woensdag, en nog heel volgende week, volgen de individuele profielen van alle tien beschuldigden.

Voor de laptop aan bod komt, zal het dinsdagochtend eerst nog even gaan over de huiszoeking in de Driesstraat in Vorst. De presentatie daarvan kon vanwege het late uur maandag niet afgerond worden.