Brussels parket sluit met HSBC grootste schikking ooit

Het Brusselse parket heeft met HSBC de grootste schikking ondertekend in de Belgische geschiedenis. De bank moet 294,4 miljoen euro betalen om haar vervolging af te kopen. Dat schrijft De Tijd dinsdag en het nieuws wordt bevestigd door het Brusselse parket. "Ik vraag me af of HSBC nog een licentie moet krijgen", reageert professor fiscaal recht Michel Maus.

"Die verruimde minnelijke schikking moet nog worden gecontroleerd door de raadkamer," zegt parketwoordvoerster Willemien Baert. "Dat zal in de loop van de maand september gebeuren."

Meer dan 3.000 Belgische klanten van de HSBC Private Bank in het Zwitserse Genève konden jarenlang miljarden euro's zwart geld verborgen houden voor onze fiscus. Tot de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) in de zomer van 2010 de bankgegevens van al die Belgen te pakken kreeg via de Franse fiscus.

Terwijl de BBI zich bezighield met de klanten van HSBC begon het Brusselse gerecht een onderzoek naar de bank zelf. Die werd in verdenking gesteld voor feiten van ernstige en georganiseerde fiscale fraude, witwassen, het vormen van een criminele organisatie en onwettige uitoefening van de functie van financieel tussenpersoon.

Het Brusselse gerecht had sterke vermoedens en aanwijzingen dat HSBC Private Bank jarenlang illegaal actief was in België om de vermogens van zeer welgestelde cliënten, vooral uit de Antwerpse diamantindustrie, aan te trekken en te beheren. De bank werd er ook van verdacht dat ze bewust belastingontduiking bevorderde en aanmoedigde door offshore-bedrijven ter beschikking te stellen van haar klanten, onder meer in Panama en de Maagdeneilanden. In dat verband zou HSBC Private Bank SA, die in Zwitserland gevestigd is, offshore-bedrijven aan een aantal van haar klanten verkocht hebben om de Richtlijn 2003/48/EG van de Raad van de Europese Unie te omzeilen.

Enkele miljarden dollars

Die richtlijn over bijkomende belastingheffing op inkomsten uit spaargelden, stond de lidstaten toe belasting te heffen op inkomsten uit spaargelden van hun belastingplichtigen, zelfs als die in een andere EU-lidstaat verkregen waren. Zwitserland moest aan die richtlijn meewerken na een bilaterale overeenkomst met de EU.

Volgens het Brusselse parket zouden meer dan duizend Belgische belastingplichtigen betrokken kunnen zijn, voor bedragen die enkele miljarden dollars zouden bedragen. Het gaat dan zowel om klanten van de bank die de FOD Financiën niet hebben laten weten dat ze over vermogen in het buitenland beschikken, als over klanten die fiscale regularisaties en fiscale overeenkomsten hebben betaald.

"HSBC Private Bank SA heeft gemeld dat ze belangrijke maatregelen heeft genomen om haar structuren, controles en procedures volledig te herzien om haar risicoprofiel aan te passen en een grotere transparantie te garanderen", zegt parketwoordvoerster Willemien Baert. "Zo zijn nieuwe algemeen directeuren, een nieuwe directeur voor de naleving van de regelgeving en een nieuwe directeur voor de strijd tegen de financiële criminaliteit aangeworven, heeft de bank bepaalde diensten stopgezet, onder meer met betrekking tot offshore-bedrijven, heeft ze zich losgemaakt van vele markten en klanten en heeft ze een beleid van fiscale transparantie ingevoerd naar haar bestaande klanten."

'Schikking bespaart tijd en geld'

Ook heeft de bank intussen al een burgerlijke, niet-fiscale schadevergoeding van 400.000 euro betaald aan de Belgische staat, aldus het parket. "Gezien de aard van de feiten, de wijziging van het beheerbeleid van de bank en de burgerlijke minnelijke schikking met de Belgische Staat, heeft het parket beslist de procedure af te sluiten met een verruimde minnelijke schikking", klinkt het nog.

"Die maakt een snellere vergoeding van het slachtoffer, in dit geval de Belgische Staat, mogelijk, alsook een beter verzekerde terugbetaling van fiscale en/of sociale schulden. De minnelijke schikking bespaart ook tijd en geld doordat ze dure en vaak complexe procedures vermijdt."

Advocaat en professor fiscaal recht Michel Maus vindt de minnelijke schikking van de Britse bank HSBC maatschappelijk gezien geen goede zaak. "Ik vraag me af of de bank nog een licentie moet krijgen", zegt hij. Maus heeft begrip voor het argument dat zo'n schikking proceseconomisch het meest aangewezen is. Het loont met andere woorden meer om een aanzienlijke geldsom op te strijken dan om een energieverslindend correctioneel proces te voeren.

Ethische kant

"Maar er is ook het maatschappelijke verhaal, en dat klinkt alsof anders wordt opgetreden tegen monsterfraude", zegt Maus. "Als ik zie dat het parket bij de gewone 'keuterfraude' niet aarzelt om een beroepsverbod te vorderen, dan vraag ik me af of de bank hier nog een licentie moet krijgen. Ethiek moet daarin toch een rol spelen."

"Ik heb geen probleem met een rechtlijnig beleid, waarbij dergelijke zaken afgehandeld worden met een schikking. Maar dan moet dat ook gelden voor de zogenaamde keuterfraude. Als het gerecht mankracht ontbreekt voor grote fraudezaken, moet ze de kleine fraudeurs niet dubbel en dik aanpakken", zegt hij.

Maus wijst erop dat fiscale fraude in het buitenland zwaarder wordt aangepakt. Hij schuift een beleid naar voor om bij grotere fraude vanaf bepaalde bedragen geen minnelijke schikkingen meer toe te laten. Daarbij zou een rechter ook alternatieve straffen moeten kunnen uitspreken, zoals de publieke bekendmaking van fiscale fraude en het opleggen van een beroepsverbod.