Een jaar na hardhandige arrestaties van jongeren: ‘Andere aanpak is nodig'

Bijna een jaar geleden werden heel wat minderjarigen opgepakt op en rond het Europakruispunt. Die arrestaties gingen volgens de demonstranten gepaard met flink wat geweld, zo lieten de jongeren destijds weten. Hun ouders organiseren nu zaterdag een nieuwe betoging, opnieuw op het Europakruispunt. Ze willen daarmee aanklagen dat het onderzoek van het parket en het onderzoek van het Comité P naar het vermeend politiegeweld nog niet zijn afgerond.

Het is 24 januari exact een jaar geleden dat 245 mensen werden opgepakt en overgebracht naar de kazernes van Etterbeek. Dat gebeurde in de marge van een betoging tegen 'klassenjustitie'. Er werden 91 minderjarigen opgepakt en ook heel wat mensen die niets met de betoging te maken hadden. Met de vrijgelaten arrestanten kwamen ook de getuigenissen over fysiek en verbaal geweld door de poltie naar buiten. Burgemeeser Philippe Close (PS) stelde na afloop dat de jongeren bezig waren toiletten kapot te slaan in de kazernes, waarna politiemensen moesten ingrijpen.

Handschoen met metaal

Alexandre Pycke is de vader van Simon, die werd aangehouden tijdens de betoging. Hij richtte mee het 'Collectif des Parents contre les violences policières du 24 janvier' op. Alexandre Pycke diende ook een klacht in bij Justitie tegen het gedrag van de politie. En hij verzamelde een aantal klachten. "Ik kreeg een klap op de linkerkant van mijn voorhoofd. Ik voelde dat er metaal zat in de handschoen die de agent droeg," valt te lezen in zo'n klacht die Pycke publiek heeft gemaakt. "Ik was compleet verbijsterd. Toen keek ik hem aan en hij gaf me een klap en riep tegen me: 'Sla je ogen neer'. De klap was zo hard dat ik mijn hoofd tegen de muur stootte. Drie politieagenten passeerden voor me en alle drie sloegen ze me. Alle jongeren, ik zou zeggen zo'n twintig, werden op die manier geraakt. Je kon niet opkijken want dan werd je geraakt."

Eind januari nog schrijft Pycke een brief aan de burgemeester Philippe Close (PS), verantwoordelijk voor de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene. "Wat er achter gesloten deuren in de kazerne van Etterbeek is gebeurd, is huiveringwekkend. In de overeenstemmende getuigenissen van vele jongeren is sprake van een ongehoord geweld, dat ik alleen kende uit verslagen over politie-acties in niet-democratische landen."

Pycke vraagt op dat moment aan de burgemeester om de politiemensen in kwestie uit hun functie te verwijderen en om bovendien camera’s te installeren in de cellen. Hij vraagt ook om heldere procedures en hekelt het interne onderzoek dat door de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene zelf werd gedaan, omdat hij de objectiviteit van een dergelijk onderzoek betwijfelt.

Tot slot diende hij met enkele andere ouders een collectieve klacht in, maar die werd geweigerd. Doordat de rechter de klacht niet als een collectieve klacht beschouwde, liepen de kosten van de zaak van 250 euro tot 5.000 euro indien de twintig klagers elk apart een strafklacht zouden indienen, wat tot gevolg had dat vele ouders afhaakten. Pycke dient een individuele klacht in, maar dat is een minder sterk signaal, betreurt hij.

Onderzoek loopt nog

Het onderzoek gevoerd door het parket, loopt nog. Het Brussels parket kan niet zeggen wanneer de klacht behandeld zal worden, noch waarom de collectieve klacht werd geweigerd. Het Comité P laat weten dat besloten is om alle klachten rond betogingen van het afgelopen jaar samen te behandelen, om uit de ervaringen enkele algemene aanbevelingen te formuleren.

Die worden voorgelegd aan de 'Bijzondere commissie belast met de parlementaire begeleiding van het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten', waarna het verslag ook op de website van het Comité P zal verschijnen. Een termijn is nog niet bekend. "Maar het zal geen jaren meer duren," verzekert de woordvoerster.

Camera's

Op vlak van arbeidsomstandigheden is er wel iets veranderd. Het ACOD – de vakbond die eerder de brief van de klokkenluiders binnen de politie naar buiten heeft gebracht – heeft geijverd voor het plaatsen van camera’s in de kazerne. "Uit ervaring weten we dat de aanwezigheid van camera’s over het algemeen de zaken aan beide kanten kalmeert," zegt Valérie Leclercq, welzijnsverantwoordelijke van ACOD van de zone Brussel Hoofdstad Elsene.

De zone heeft zelf een camera voorzien in de gangen van het cellencomplex, in afwachting van de volledige renovatie van het complex door de federale politie en de Regie der Gebouwen, meldt ook politiewoordvoerster Ilse Van de keere. "We hebben meermaals bij het federale niveau aangedrongen hiervoor en zijn ook bereid tussen te komen voor die camera’s. In tussentijd worden ook de bodycams aangezet."

Ook is de organisatiestructuur aangepast: wie op het terrein mensen oppakt, zal niet daarnaast ook dezelfde mensen in de cel bewaken. "Het werk op het terrein kan heel stresserend zijn, politiemensen komen vaak slecht gedrag tegen op het terrein," zegt Leclercq. "We zitten al met een personeelstekort en het werk is niet voor iedereen weggelegd... Als de agent die de persoon opvangt niet dezelfde is als degene op het terrein, kalmeert dat de zaken al. Er zijn sinds die wijziging geen extreme spanningen meer geweest."

Leclercq geeft toe dat het niet altijd gemakkelijk is om misstanden binnen de politie naar buiten te brengen. "Onze loyaliteit gaat soms ver," zegt ze. "Klokkenluiders worden behandeld als verraders. De politie werkt met een soort militair regime, maar aan de andere kant is er ook een sterke teamgeest. In het geval van deze betoging was er een tiental agenten dat de alarmbel heeft geluid, en wij hebben het als vakbond naar buiten gebracht."

Burgerplatform over politiegeweld

Voor het collectief is dat niet genoeg, voor hen werken Justitie en het Comité P te traag en niet op transparante wijze. Met een betoging willen ze het onderwerp opnieuw onder de aandacht brengen.

Om andere burgers die met dezelfde problemen in aanraking komen in de toekomst te helpen, lanceert Pycke binnenkort met een paar anderen een online platform met informatie over politiegeweld. "We willen mensen die een klacht willen indienen de weg wijzen naar in politiegeweld gespecialiseerde advocaten, en ervoor ijveren dat klokkenluiders binnen de politie beter worden beschermd."

Naast informatie verschaffen zullen de leden van dit platform ook ijveren voor een echt onafhankelijk instituut om klachten te behandelen. Als voorbeeldorganisatie verwijst Pycke naar het Britse Independent Office for Police Conduct.

TIJDLIJN

24 januari Op de Kunstberg in Brussel vindt een demonstratie tegen "klassenjustitie" plaats. Na afloop werden 245 mensen aangehouden, waaronder 86 minderjarigen.
29 januari Na de betoging afgelopen aanvankelijk elf mensen een klacht ingediend bij Comité P. Daarnaast heeft de korpschef van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene een intern onderzoek geopend.
5 februari De burgemeester van Brussel Philippe Close (PS) heeft samengezeten met een aantal jongeren die twee weken geleden tijdens een betoging tegen klassenjustitie hardhandig zijn aangepakt door de politie.
22 februari Een tiental politiemensen van de zone Brussel Hoofdstad Elsene heeft melding gemaakt van wangedrag bij de arrestaties na een verboden betoging in januari.
26 februari Het interfederaal gelijkekansencentrum Unia voegt zich bij de verschillende burgerlijke partijen in de zaak van het politieoptreden tijdens de betoging tegen klassenjustitie op 24 januari.
10 maart De onderzoeksrechter van Brussel weigert de collectieve klacht die een groep jongeren en ouders gisteren wilde indienen.
7 april Er zijn geen betrouwbare cijfers over illegitiem geweld, racisme en discriminatie door de politie, en er is te weinig transparantie. Dat concludeert de Algemene Inspectie dat toeziet op de lokale en federale politiediensten.