Nieuw gebouw van 70 miljoen euro moet ‘Belgische CSI’ verder doen groeien

Het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NISS) is onmisbaar voor justitie en politie. Er wordt onderzoek gedaan naar gebruikte kogels en DNA. “Net als in CSI op televisie, maar dan minder makkelijk", klinkt het. Nog een verschil: het NISS opereert vanuit een hopeloos verouderd gebouw in Neder-Over-Heembeek. Maar daar komt nu verandering in.

Een vrouw in een lange witte laboratoriumjas tuurt door de microscoop. Ze bestudeert twee kogelhulzen. Voor een leek is er nauwelijks een verschil te zien, maar hier op het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) weten ze wel beter. Zo zijn er verschillen in het gebruikte metaal en de sporen die het wapen heeft achtergelaten. Dat soort informatie kan verraden waar de kogelhuls vandaan komt en met welk wapen het is afgevuurd.

Misdrijven worden steeds vaker opgelost met behulp van moderne onderzoekstechnologieën die worden uitgevoerd door het NICC. Zo kunnen daders worden opgespoord of bewijslast worden verzameld bij zaken als zedendelicten, moorden of overvallen. Het instituut is dus onmisbaar voor politie en justitie, maar het huidige gebouw is hopeloos verouderd. Vrijdag keurde de federale regering een plan goed voor een nieuw gebouw op de site in Neder-over-Heembeek. Het budget voor deze nieuwe plek wordt geraamd op 70 miljoen euro.

Match

Op de ballistische afdeling wordt onderzoek gedaan naar de herkomst van wapens, kogels en kogelhulzen, die binnen worden gebracht door de politie. Of een specifieke kogel en het wapen een match zijn, is nog niet zo makkelijk vast te stellen, weet Pieter De Schutter. Hij werkt al twintig jaar als technisch deskundige bij het NICC. “Twee kogels zijn nooit identiek”, zegt De Schutter. De groeven in de kogel kunnen bijvoorbeeld naar links of naar rechts gedraaid zijn, het wapen kan krasjes achterlaten en door slijtage of verroesting kunnen er ook verschillen zijn.

Het werk bij het NICC kun je een beetje vergelijken met CSI, zegt De Schutter. Hoewel, op televisie lijkt het allemaal wel een stuk gemakkelijker om zaken op te lossen. “Ze klikken een paar keer op het scherm en er ontstaat een match. In werkelijkheid is er veel minder automatisering en moet je eerder manueel zoekwerk doen.” Bovendien werken criminelen ook telkens met andere wapens. Zo komen er momenteel veel omgebouwde alarmpistolen uit Turkije binnen, zegt De Schutter, maar dat kan over een paar jaar zo weer anders zijn.

Naast onderzoek naar wapens wordt er ook onderzoek gedaan naar DNA. Was een slachtoffer van een verkrachting onder invloed van drugs? Had de dader van een dodelijk verkeersongeval alcohol gedronken? Dat soort vragen worden beantwoord met behulp van toxische analyses. Alcohol of drugs kunnen tot vierentwintig uur later worden getraceerd in het bloed, nog enkele dagen later in de urine en zelfs enkele maanden later via het haar.

Bende van Nijvel

Het NICC werd begin jaren negentig opgericht, in nasleep van de aanslagen door de Bende van Nijvel. Een handjevol medewerkers nam hun intrek in het gebouw van de voormalige Belgische oliemaatschappij Petrofina. Volgens NICC-directeur Pierre Van Renterghem was het vanaf het begin af aan ongeschikt. “Er was dringend behoefte aan forensische expertise in België en dus moest er snel iets worden gevonden”, zegt Van Renterghem. Het gebouw zou binnen afzienbare tijd worden gerenoveerd, maar dat gebeurde niet.

Inmiddels werken er 180 mensen bij het instituut maar is het gebouw niet mee ontwikkeld. Buiten liggen stukken beton die van het dak zijn afgebroken, binnen bladdert de verf van de muren. Door gebrek aan ruimte is er een aantal losse containers op de site geplaatst als provisorisch laboratorium, maar door te veel temperatuursschommelingen zijn die in de winter niet bruikbaar. Ook is een deel van het instituut onbruikbaar door een brand die er werd gesticht in 2016.

State-of-the-art infrastructuur

Het moge duidelijk zijn: het huidige gebouw heeft haar beste tijd echt gehad. De plannen voor het nieuwe gebouw vallen onder de verantwoordelijkheid van Mathieu Michel (MR), als staatssecretaris bevoegd voor Regie der Gebouwen. Hij is trots dat er een miljoenen budget is vrijgemaakt. “State-of-the-art infrastructuur voor onze opsporings- en veiligheidsdiensten is één van mijn prioriteiten,” zegt Michel. Ook wil hij nog meer ruimte maken om het instituut verder te laten groeien.

Er wordt nu een aanbesteding gedaan voor het nieuwe gebouw, waarna een jaar tot anderhalf jaar studie volgt. De werkzaamheden beginnen naar verwachting in 2025 en zullen twee jaar duren.