Smail Farisi bezocht bijna 150 keer studio waarin kamikazes ondergedoken zaten

De voorzitter van het assisenproces van de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem heeft maandag aangekondigd dat de zeven zalen voor de burgerlijke partijen en de twee zalen voor het publiek voorlopig gesloten blijven. Na de samenstelling van de jury en de burgerlijke partijstelling in december zijn die extra zalen nagenoeg leeg gebleven. In de namiddag werd duidelijk dat Smail Farisi pas op 16 maart 2016, toen de foto's van de broers-El Bakraoui in de pers waren verschenen, druk op hen begon uit te oefenen om zijn studio in Etterbeek te verlaten.

17.47 uur: "Laattijdige aankopen Krayem wijzen op last minute wijziging plannen" (onderzoeksrechter)

Onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez heeft maandagnamiddag - in de marge van de presentatie van kamikaze Ibrahim El Bakraoui op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 - verklaard dat de aankoop van een kleine vuilnisbak en twee rugzakken van het merk Karrimor door beschuldigde Osama Krayem daags voor de aanslagen, erop kan wijzen dat de plannen op het allerlaatste moment werden gewijzigd.

Eerder had Ibrahim El Bakraoui, die beschouwd wordt als de leider van de terreurcel, al vijf grote vuilnisbakken aangekocht, net als vijf grote reistassen. Maar op 21 maart - daags voor de aanslagen - trok Krayem er nog op uit om een kleinere vuilnisbak en twee rugzakken te kopen.

Op 18 maart had Ibrahim El Bakraoui al een eerste kleine vuilnisbak aangeschaft. "Die laattijdige aankopen lijken te wijzen op een last minute verandering van de plannen", aldus Bernardo Mendez. Uiteindelijk zouden beide rugzakken en kleine vuilnisbakken gebruikt worden voor de aanslag in Maalbeek. Ibrahim El Bakraoui bracht één bom tot ontploffing. De andere bom werd door Krayem in het toilet en de douche gekapt. De rugzak zelf werd nooit teruggevonden.

14.32 uur: "Komen en gaan Smail Fariri in Kazernenlaan was meer dan beleefdheidsbezoekjes"

Beschuldigde Smail Farisi heeft de studio in de Etterbeekse Kazernenlaan bijna 150 keer bezocht toen daar kamikaze Ibrahim El Bakraoui en later ook diens broer Khalid en medebeschuldigde Osama Krayem ondergedoken zaten.

Het ging om veel meer dan beleefdheidsbezoekjes, klonk het maandag op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016. Pas toen de foto's van de broers-El Bakraoui in de pers waren verschenen, op 16 maart van dat jaar, zou hij druk uitgeoefend hebben om de studio te verlaten.

Smail Farisi bood zich op 9 april 2016, samen met zijn broer Ibrahim, aan bij een politiepatrouille in de buurt van de Kazernenlaan. Hij zei dat de huiszoeking die de politie die ochtend had verricht in zijn studio had plaatsgevonden.

De politie pakte de twee op, waarna Smail Farisi zes keer ondervraagd werd: vier keer door politie en twee keer door de onderzoeksrechter.

Die verhoren waren "gecompliceerd", zei Grégory Moitroux, de coördinator van de presentatie van het onderzoek, maandag op het assisenproces. Farisi twijfelde vaak, legde meermaals tegenstrijdige verklaringen af en vergat zaken, niet geholpen door zijn alcoholprobleem.

Smail Farisi, die nooit eerder in aanraking kwam met de politie, had zich begin 2015 gedomicilieerd in de studio in Etterbeek om zijn OCMW-rechten niet te verliezen. In de praktijk bleef hij bij zijn ouders wonen.

Hij kampte met een alcohol- en gokprobleem en gebruikte de studio naar eigen zeggen enkel om zijn ouders te mijden als hij gedronken had.

In september trok hij volledig uit het appartement, om plaats te ruimen voor zijn broer Ibrahim Farisi, die er slechts een maand zou verblijven. Ibrahim zou de studio pas na 22 maart weer bezoeken.

Smail Farisi daarentegen, die verklaarde dat hij via zijn gewezen schoolkameraad Ali El Haddad Asufi weer in contact was gebracht met hun gemeenschappelijke vriend Ibrahim El Bakraoui, bezocht de studio bijna 150 keer sinds El Bakraoui er begin oktober was ingetrokken.

Hij verhuurde de studio aan El Bakraoui, die had gezegd dat hij een schuilplaats nodig had omdat hij zijn voorwaarden niet nageleefd zou hebben. "Het ging om veel meer dan gewone beleefdheidsbezoekjes", zei Moitroux echter.

De onderzoekers stelden op het proces een goed gestoffeerde tijdlijn voor op basis van de bewakingsbeelden in het appartementsgebouw. Sommige periodes verscheen Smail Farisi er quasi dagelijks. Soms verbleef hij alleen in de studio, waarvan hij een sleutel had behouden, soms bleef hij urenlang binnen met Ibrahim El Bakraoui. Op andere bewakingsbeelden was te zien hoe ze samen het gebouw verlieten.

Moitroux onderscheidde enkele opvallende momenten. Zo viel de afwezigheid op van Ibrahim El Bakroui rond de aanslagen in Parijs op 13 november 2015. Ook op dat moment kwam Smail Farisi enkele keren langs in de studio.

Op 18 november, de dag dat de Franse politie bij een raid onder andere terrorist Abdelhamid Abaaoud uitschakelde, leek het er dan weer op dat Farisi een soort crisisvergadering verstoorde in de studio.

Op dat moment waren er naast Ibrahim El Bakraoui ook diens broer Khalid en Mohamed Bakkali aanwezig, die logistieke hulp verleende aan de terreurcel van Parijs. De twee laatsten verlieten de studio vijf minuten nadat Farisi was aangekomen.

Ook opvallend was dat Farisi begin maart plots minder langskwam in de studio, waar op dat moment zijn vriend Ibrahim El Bakraoui al was uitgetrokken. Enkel zijn broer Khalid woonde er nog, die Farisi niet goed kende, en later zou ook Osama Krayem er intrekken.

Maar vanaf 16 maart 2016, nadat foto's van de El Bakraoui's in de pers waren verschenen na de politie-inval in de Driesstraat in Vorst, ging het aantal bezoeken plots weer fors omhoog. Volgens Smail Farisi had hij tot op dat moment geen onraad geroken: niet door de lange afwezigheid van Ibrahim El Bakraoui ten tijde van de aanslagen in Parijs, noch door de vermommingen die Ibrahim El Bakraoui gebruikte. Zo geloofde Smail Farisi zijn vriend toen die zei dat hij een pruik opzette om iemand te kunnen achtervolgen die hem geld moest.

En ook toen Khalid El Bakraoui zei dat hij en zijn broer niets te maken hadden met de feiten in de Driesstraat, geloofde hij hem. Khalid El Bakraoui zou hem gezegd hebben dat de politie hen die feiten wegens hun verleden van banditisme in de schoenen wilde schuiven. Toch was er volgens Smail Farisi "een voor en na" de publicatie van de foto's in de pers.

Hij ging sindsdien naar eigen zeggen zo vaak mogelijk langs - tot vijf keer per dag - om Khalid El Bakraoui en Osama Krayem onder druk te zetten om de studio te verlaten. Daarbij vroeg hij hen om geld. Pas toen Khalid El Bakraoui hem op 21 maart, in de vooravond, zei dat ze op 23 maart de studio zouden verlaten, vertrok Smail Farisi tevreden. Het was pas later op de avond dat de rugzakken met explosieven volgens bewakingsbeelden in de studio zouden arriveren.

Op 23 maart begonnen Smail en zijn broer Ibrahim Farisi de studio leeg te maken. Een vriendinnetje dat hij ten tijde van de feiten had, getuigde dat hij haar zou verteld hebben dat hij zich niet onmiddellijk aangegeven heeft op aanraden van zijn familie. Maar volgens onderzoeksrechter Olivier Leroux werden die verklaringen door niemand bevestigd.

10.03 uur: Verdediging zet vraagtekens bij krappe timing voor vragen

Op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 heeft de verdediging - op vraag van voorzitster Laurence Massart - zich uitgelaten over de krappe timing voor de vragen. Door de opgelopen vertraging werd de tijd voor vragen in het nieuwe script ingeperkt van vier dagen tot anderhalve dag.

Tot en met woensdagochtend staat de voorstelling van de verschillende 'entiteiten' van de terreurcel nog op het menu. Daarna volgt de tijd voor vragen aan alle getuigen. Daarvoor is in het nieuwe script enkel woensdagnamiddag en donderdag uitgetrokken.

Massart vroeg daarop of dat niet te weinig was, waarop verschillende advocaten van de verdediging inpikten. Laura Pinilla, advocaat van beschuldigde Mohamed Abrini, verklaarde dat ze "al veel vragen heeft" en dat de specifieke voorstelling van haar cliënt nog moet volgen. "Met de nieuwe timing lopen we het risico om gedwongen te worden om ons te beperken. Als we dan ook nog een korte commentaar mogen geven, dan is het niet doenbaar", klonk het. Een boodschap die door quasi alle advocaten van de verdediging werd beaamd.

De assisenvoorzitster vroeg alle betrokken partijen, zowel de verdediging als de procureurs en de burgerlijke partijen, tegen de pauze maandagmiddag met een inschatting van het aantal vragen te komen. "We nemen de tijd die nodig is. Maar ik wil benadrukken dat het niet de bedoeling is om iets dat reeds gezegd werd, te herhalen. Anders zijn we tot en met 2025 bezig", besloot Massart.

09.57 Voorzitter sluit zalen voor burgerlijke partijen en publiek door beperkte belangstelling

De voorzitter van het assisenproces van de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem heeft maandagochtend aangekondigd dat de zeven zalen voor de burgerlijke partijen en de twee zalen voor het publiek voorlopig gesloten blijven. Na de samenstelling van de jury en de burgerlijke partijstelling in december zijn die extra zalen nagenoeg leeg gebleven. Ze worden weer opengesteld als er meer belangstelling is.

Het proces in het Justitia-gerechtsgebouw kan worden bijgewoond vanuit in totaal tien zalen. In de hoofdzaal zetelt het hof, met voorzitter Laurence Massart en twee assessoren, naast het Openbaar Ministerie, de griffie en de bodes. De advocaten van de verdediging zitten tegenover de jury, met achter hen de beschuldigden (en voor hen, in het geval van de beschuldigden die vrij verschijnen).

Verder is er in de zaal een beperkt aantal plaatsen voor de advocaten van de burgerlijke partijen, slachtoffers, pers en publiek. Bij de burgerlijke partijstelling, een procedure waarbij slachtoffers zich bij de rechtbank melden, in december stelden nog eens 111 mensen zich burgerlijke partij op het proces, de meesten via hun advocaat. Dat bracht het aantal burgerlijke partijstellingen op 1.068 in totaal.

Voor de burgerlijke partijen, hun naasten en advocaten, zijn zeven relaiszalen ingericht, van waaruit via videoverbinding interactie mogelijk is met de hoofdzittingszaal. Voor het publiek zijn er twee zalen ingericht, zonder mogelijkheid tot interactie. Die negen zalen bleven de voorbije weken leeg. Door de beperkte belangstelling gaan de relaiszalen en de publiekszaal nu dicht. Ze worden weer opengesteld als de burgerlijke partijen en het publiek de zitting vanuit die zalen willen volgen, kondigde Massart aan.

05.00 Voorstelling entiteiten gaat maandag voort met Smail Farisi en Ibrahim El Bakraoui

De voorstelling van de 'entiteiten' van de terreurcel op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 gaat maandag voort met beschuldigde Smail Farisi en kamikaze van Zaventem Ibrahim El Bakraoui.

Donderdag kwam beschuldigde Ali El Haddad Asufi als eerste entiteit aan de beurt. De onderzoekers schetsten uitgebreid hoe hij steeds in contact bleef met jeugdvriend Ibrahim El Bakraoui en welke mogelijke links het onderzoek blootlegde tussen El Haddad Asufi en de Brusselse terreurcel.

Maandag is het dan aan Smail Farisi. Vanuit zijn appartement in de Kazernenlaan in Etterbeek, dat hij onderverhuurde aan Ibrahim El Bakraoui, vertrokken Osama Krayem en Khalid El Bakraoui naar de metro met hun bom. Krayem keerde later terug naar Etterbeek en goot de inhoud van zijn bom in de douche en het toilet.

Farisi werd regelmatig gefilmd door bewakingscamera's in de inkomhal van het gebouw toen Ibrahim en Khalid El Bakraoui er verbleven en maakte het appartement de dag naar de aanslagen leeg met zijn broer Ibrahim.

Safehouses

Na Farisi buigen de onderzoekers zich over Ibrahim El Bakraoui, de kamikaze van Zaventem die onder een valse naam safehouses huurde en instond voor de aankoop van materiaal voor de bommen.

Het hof legde donderdag ook een nieuwe planning vast voor de voorstelling van de entiteiten, nu er door vertragingen praktische problemen waren opgedoken voor sommige advocaten.

Op dinsdag 31 januari gaat het over Najim Laachraoui en Khalid El Bakraoui, op woensdag 1 februari over Mohamed Abrini, op donderdag 2 februari over Bilal El Makhoukhi en Ibrahim Farisi, op maandag 6 februari over Osama Krayem en op dinsdag 7 februari over Hervé Bayingana Muhirwa en Sofien Ayari.

Salah Abdeslam volgt nog die dag of op woensdag 8 februari, gevolgd door Oussama Atar. Woensdag starten dan ook de vragen van de partijen aan de getuigen.