Regen aan vrijspraken op proces 'SS-cipiers' uit Vorst

Negen van de veertien cipiers van de gevangenis van Vorst die in eerste aanleg waren veroordeeld voor de mishandeling van verschillende gedetineerden zijn door het Brusselse hof van beroep vrijgesproken. Ook de directrice van de penitentiaire instelling werd vrijgesproken.

“De enige verantwoordelijke op dit proces is de Belgische staat”, reageert advocaat Dimitri de Béco. “De toestand in onze gevangenissen is erbarmelijk en hopelijk zal dit arrest helpen om te beseffen dat het zo niet verder kan.”

Vernederd

Enkele jaren geleden startte het Brusselse parket een onderzoek na verschillende klachten van gedetineerden vanuit een van de vleugels van de gevangenis van Vorst. Uit het onderzoek bleek dat de slachtoffers werden uitgescholden, vernederd en geprovoceerd. Zo zouden er tussen cipiers weddenschappen hebben gelopen over het aantal gevangenen dat ze op één dag naar de isoleercel konden brengen. Die overbrengingen gingen vaak gepaard met fysiek geweld.

De zaak kwam in 2019 voor de correctionele rechtbank, waar 22 cipiers zich moesten verantwoorden. Veertien van hen werden veroordeeld voor de onmenselijke behandeling van de gedetineerden. Ze kregen straffen opgelegd van 2 tot 20 maanden cel met uitstel onder voorwaarden.

De directrice van de gevangenis van Vorst stond ook terecht op datzelfde proces. Ze kreeg een opschorting van straf voor schuldig verzuim omdat ze een gedetineerde met psychische problemen in een isoleercel had laten plaatsen, wat tegen de regels is. De vrouw tekende beroep aan, net als alle veroordeelde cipiers en het openbaar ministerie.

Dat verschillende cipiers zwaar over de schreef zijn gegaan, werd vrijdag ook bevestigd door het Brusselse hof van beroep. Vijf van hen werden veroordeeld tot straffen van 6 tot 15 maanden cel met uitstel. Volgens de rechters in beroep ging het om zeer ernstige feiten van machtsmisbruik en was er sprake van een misprijzen voor de integriteit van de gedetineerden. “U bent het beroep van penitentiair beambte onwaardig”, klonk het meermaals.

Vrijspraak

Negen cipiers, die in eerste aanleg schuldig waren bevonden, kregen vandaag een vrijspraak. Volgens het hof van beroep was het fysieke geweld dat ze in sommige gevallen hadden gebruikt nodig en gerechtvaardigd om hun eigen veiligheid en die hun collega’s te vrijwaren.

Ook de gevangenisdirectrice werd over de hele lijn vrijgesproken. Ze werd vervolgd omdat ze een gedetineerde die leidde aan een psychose naar de isoleercel had laten brengen toen zijn cel moest worden schoongemaakt uit veiligheidsoverwegingen. Het hof oordeelde dat er door de overbevolking in de gevangenis geen andere plek was om hem onder te brengen.

"Ik zeg van in het begin dat het openbaar ministerie en de correctionele rechtbank zich van dader vergisten”, reageert meester Dimitri de Béco op de vrijspraak.

"Het hof van beroep heeft dat niet gedaan en zegt letterlijk dat mijn cliënte een beslissing nam die misschien slecht en niet aangepast was aan de situatie, maar dat het wel de enige beslissing was die zij kon nemen met de middelen waarover zij beschikte. Het hof stelt dat de enige verantwoordelijke voor de omstandigheden waarin zij die beslissing moest nemen, de Belgische staat is. Eindelijk wordt de juiste schuldige met de vinger gewezen.”

Volgens de strafpleiter reflecteert de uitspraak de malaise binnen het gevangeniswezen. "Dit zegt wat iedereen al weet over de toestand in onze gevangenissen”, aldus de Béco. "De toestand is erbarmelijk, wat al in tientallen beslissingen van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is aangekaart, Dat bepaalde beslissingen van directeurs en cipiers achteraf misschien slecht kunnen lijken, is te wijten aan de omstandigheden waarin zij moeten werken. En die zijn al jaren erbarmelijk. Ik hoop dat dit arrest zal meehelpen tot het besef dat het zo niet verder kan.”

'Roeien met de riemen die ze hadden'

Ook bij de verdediging van de cipiers klinken gelijkaardige geluiden. “Deze mensen moesten werken in verschrikkelijke omstandigheden en moesten roeien met de riemen die ze hadden”, zegt advocaat Tom Michel.

"We hebben mensen in onmenselijke omstandigheden in de gevangenis geplaatst en dan gevraagd om hen humaan te behandelen. Het is de schuld van de Belgische staat dat er mensen als cipier aan de slag zijn gegaan met een verontrustende persoonlijkheid. Een van de strafste momenten van dit proces was toen de voorzitster aan de beklaagden vroeg wie er een opleiding had gekregen. Slechts twee mensen hebben daarop een positief antwoord gegeven. Dit arrest is een waarschuwing over de toestand van onze gevangenissen en de manier waarop er daar gewerkt wordt."