Samenstelling jury terreurproces: 'Iedereen is bang dat het er niet voldoende zijn'

In het Justitia-gebouw in Haren wordt vandaag de jury samengesteld voor het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016. De beveiliging en diverse controles veroorzaakten een file van meer dan kilometer rond het gebouw. De loting van de juryleden ving daarom aan met drie kwartier vertraging.

Er moeten vandaag 12 effectieve juryleden en 24 plaatsvervangers geloot worden, die allemaal geacht worden om het volledige proces bij te wonen. In totaal zijn er daarvoor 1.000 kandidaat-juryleden opgeroepen, van wie er al een 300-tal vrijgesteld werden. Ongeveer 700 kandidaat-juryleden moesten zich woensdag om 9 uur dus aandienen. Doen ze dat niet, dan riskeren ze boetes van 400 tot 1.000 euro.

De namen van alle kandidaat-juryleden, die in de verschillende zalen plaatsnemen, zullen woensdag afgeroepen worden. Kandidaat-juryleden krijgen dan nog de kans om aan de voorzitster te vragen om een vrijstelling.

"Mensen kunnen een vrijstelling krijgen omwille van ziekte of als ze kunnen aantonen onmisbaar te zijn op het werk. Het is echter aan de voorzitster om te beslissen over een eventuele toekenning van een vrijstelling," legt persmagistraat Luc Hennart uit.

Vervolgens gaan de namen van de kandidaat-juryleden in een urne en volgt er een lottrekking.

Zowel de verdediging als het Openbaar Ministerie hebben na die lottrekking nog het recht om elk achttien uitgelote effectieve of plaatsvervangende juryleden te wraken. Ze moeten daarvoor geen reden opgeven. Zijn er meer dan acht juryleden van hetzelfde geslacht geloot, dan kan tot slot ook de voorzitster nog juryleden wraken.

“De wraking van een jurylid gebeurt willekeurig,” zegt Xavier Carrette, één van de advocaten van de beschuldigden. “Het is een kwestie van appreciatie en impressie. Ik kijk vooral of iemand gemotiveerd lijkt te zijn of niet.”

Volgens meester Sébastien Courtoy, de advocaat van beschuldigde Smail Farisi, zijn er dan weer verschillende redenen om een jurylid te wraken, “zoals het beroep van een jurylid dat niet compatibel is om jurylid te zijn.” Waar hij als advocaat zelf naar zal kijken wil hij niet zeggen, want de reden voor een wraking mag niet worden bekendgemaakt.

Veel kandidaat-juryleden vragen vrijstelling

Onder de 700 juryleden die zich vandaag present moeten melden, valt vaak te horen dat ze een vrijstelling zullen vragen aan de voorzitster.

Ronald Jansen is één van hen. “Ik ben directeur van een basisschool waar al een enorm tekort is aan leerkrachten. Ik weet niet of dat een argument is,” zegt hij. Als Jansen toch gekozen zou worden, “is mijn enige bezorgdheid de goede gang van zaken op school.”

Er zijn wel meer kandidaat-juryleden die werk inroepen als argument voor een vrijstelling. "Ik heb veel verantwoordelijkheden op mijn werk en kan me niet zomaar vrijmaken voor zes à negen maanden,” zegt Thibault uit Ukkel. “Ik heb daarnaast nog een familie, wat het zeer moeilijk maakt.”

Ook opgeroepen is Charlotte uit Watermaal. Zij noemt het proces dan weer "heel ongelukkig". "Je kan zo'n proces niet aandoen aan 36 burgers. Ze zijn daar psychologisch en professioneel niet op voorbereid. Zelf ga ik ook om een vrijstelling vragen. Ik ben veel te gevoelig om al die gruwelbeelden te zien."

Impact op juryleden

Een bekommernis die ook meester Adrien Masset deelt. Hij is advocaat voor slachtoffervereniging V-Europe die zich ook burgerlijke partij heeft gesteld en vindt dat er te weinig onderzoek is geweest naar de impact die een dergelijk lang en moeilijk proces kan hebben op de betrokkenen, ook de juryleden.

Hoewel de advocaten van de slachtoffers geen juryleden kunnen wraken, zijn ook zij vandaag aanwezig op het proces. “Het is voor ons de eerste echte procesdag", zegt meester Anthony Mallego, advocaat van Sébastien Bellin, een voormalig professioneel basketbalspeler die gewond raakte bij de aanslag op de luchthaven van Zaventem.

Ook hij is zich bewust van de impact van het proces op de juryleden. “De beelden zullen iedereen bijblijven,” stelt hij. “Maar de mensen zullen goed begeleid worden. We moeten erop rekenen dat ze dat toch op een serene manier kunnen kanaliseren voor zichzelf.”

Dinsdagavond maakte de FOD Justitie bekend dat juryleden in assisenzaken, die na het proces nood hebben aan psychologische ondersteuning, recht hebben op tien gratis sessies bij een therapeut.

“Ik vind het belangrijk dat de kandidaat-juryleden niet alleen de advocaten voor de beschuldigden zien, maar ook die voor de slachtoffers,” aldus Mallego. “Ik vrees wel dat het voor iedereen een heel lange dag kan worden."

Voldoende juryleden?

Welke 36 personen uiteindelijk de jury voor dit assisenproces zullen uitmaken, wordt duidelijk aan het einde van de zitting.

De vrees bestaat wel dat de jury onvoldoende leden zal tellen. De effectieve jury bestaat uit 12 personen, die zich bij ziekte of gegronde afwezigheid laten vervangen door een van de 24 reserve-juryleden.

"Iedereen is er bang voor dat het er niet voldoende zijn. Je mag er maar 24 verliezen, als je dan een griepvirus hebt of COVID, en het gaat hier wel intensief zijn. Normaal gezien gaat het lukken, maar ik ben er niet bepaald gerust in," laat meester Sébastien Courtoy zich ontvallen.

Eerste zitting op 5 december

Maandag moet uiteindelijk het proces echt van start gaan, met de identificatie van de partijen en een toelichting van de voorzitter. Dinsdag is het de bedoeling om te starten met de voorlezing van de akte van beschuldiging, 469 pagina's lang.