Spanningen tussen politie en Brusselaar lopen op

Sinds de dood van de 19-jarige Adil in Anderlecht duiken in Brussel geregeld beelden op van politieagenten die hardhandig en in grote groep optreden in situaties die althans volgens de omstaanders dergelijk geweld niet rechtvaardigen. "De politie voelt zich bedreigd", zegt criminologe Sofie De Kimpe (VUB). "Ze heeft ook niet altijd voeling met de leefsituatie van de Brusselaar onder de coronamaatregelen."

Vrijdagmiddag, 15 uur. Collette Van Gompel wandelt samen met haar dochter van tien en twee vriendinnen langs het hondenparkje aan de Kalkkaai, vlakbij tramhalte Ieper in het centrum van de stad. “We zagen een viertal politieagenten het parkje binnenstappen, we voelden de gespannen sfeer,” vertelt ze.

“Op een bankje zat een papa van een klasgenoot van mijn dochter. Ik herkende hem snel, hij heeft hartaandoeningen en is daarom kwetsbaar. De politie stapte naar hem toe en vroeg hem te vertrekken, maar hij deed dat niet meteen. En toen gebeurde het. Ze begonnen op hem te kloppen en sleurden hem naar de omheining rond het park. Een van de agenten nam hem zelfs vast in een wurgpositie, hij werd helemaal rood. We konden onze ogen niet geloven. Mijn dochter van tien was erbij. We probeerden nog tussen te komen, tevergeefs."

De man in kwestie neemt zondagavond zelf contact op met BRUZZ. Hij wil anoniem blijven, maar zegt nog zwaar onder de indruk te zijn van de feiten. "Ik woon dicht bij het hondenparkje en was daar om mijn hond uit te laten, een van de weinige aangename dingen die nog resten in deze tijden van coronamaatregelen. Ik ben inderdaad hartpatiënt en heb ook een spierziekte, ik zat op het bankje om uit te rusten."

Op de andere punt van het bankje zat een andere hondeneigenaar. "Toen de politie achter ons langs passeerde, riepen ze in het Frans dat we moesten opstaan. Die andere man is Franstalig en had dat meteen begrepen, ik niet. De agent was heel autoritair en agressief. Toen ik al recht was gestaan, vroeg hij om mijn paspoort. Ik vroeg waarom. Ik zei tegen hem dat ik een hartpatiënt ben, en Nederlandstalig, en hem dus niet meteen begrepen had. Ik ben al die tijd beleefd gebleven, maar de agent zei: als je je identiteitskaart niet wil afgeven, moet je mee naar het commissariaat."

Zenuwschade

"Ondertussen had hij versterking opgeroepen, er waren wel tien agenten. Toen hij een stap in mijn richting deed, deed ik automatisch een stap achteruit, richting een agent die daar blijkbaar stond. Die heeft me toen in een wurggreep genomen, terwijl hij met zijn andere hand mijn mond en neus bedekte. Daardoor ben ik even het bewustzijn verloren. Totale waanzin was het."

De gevolgen daarvan voelt de 42-jarige man nu nog altijd. "Ik ben bij de dokter geweest omdat ik zo veel pijn had aan mijn keel. Mijn strottenhoofd blijkt gekneusd, ik heb moeite met slikken, praten en eten. Doordat de handboeien zo strak aangespannen waren, zien mijn polsen volledig blauw. Ik heb ook zenuwschade aan mijn rechterpink. Die voelt al sinds vrijdag verdoofd aan."

Volgens de politie weigerde de man in kwestie mee te werken door zijn identiteitspapieren verborgen te houden. “Bovendien had hij een mes op zak. Het is een combinatie van die twee zaken die de aanhouding rechtvaardigt,” zegt Olivier Slosse, de woordvoerder van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene, aan onze redactie. “De korpschef heeft de beelden herbeken en blijft erbij: er is kordaat en correct opgetreden."

"Ik heb een zakmes, volledig legaal, dat aan mijn broeksriem hangt", reageert de hondeneigenaar. "Na drie uur op het commissariaat, waar ik mij ook volledig moest uitkleden, hebben ze mij zonder uitleg vrijgelaten. Maar ik ben volledig getraumatiseerd. Gewoon voor mijn deur ben ik opgepakt door een politiemacht, en afgevoerd als een crimineel. Het lijkt wel of de politie op dit moment een vrijgeleide heeft om uiterst hardhandig op te treden."

De man zegt niet uit te zijn op repercussies voor de agenten die hem arresteerden. "Totaal niet, maar ik hoop dat ze de volgende keer twee keer nadenken voordat ze iemand zo aanpakken zonder reden. Ik heb altijd respect gehad voor de politie, maar zo ga je haar imago niet verbeteren."

Vermoedelijke drugtransactie veroorzaakt chaos

Zaterdag, omstreeks 16.30 uur. Op de Waversesteenweg in de Elsense wijk Matonge heeft de politie een drugsdealer op het oog. Een patrouille wil hem interpelleren, maar er wordt weerstand geboden. Meer mensen raken betrokken, en de politie roept versterking op.

Op beelden die op sociale media circuleren, is te zien hoe massaal de politieopkomst uiteindelijk was. De groep op straat wordt uiteengedreven, één persoon wordt aangehouden.

"Het wordt moeilijk om de vermoedelijke drugstransactie hard te maken, want die werd in de chaos verdoezeld," aldus woordvoerder Slosse. "Maar de corona-overtredingen, die staan vast."

Iets later op de dag, in de Molenbeekse Ribaucourtstraat deze keer. Een voetganger die de straat oversteekt, wordt aangereden door een brommer. De twee personen raken lichtgewond. Het incident lokt veel kijklustigen, waardoor de politie alweer in groten getale optreedt. "Er heerste een rare, gespannen sfeer," getuigt een voorbijganger.

"Niemand is aangehouden, maar de politie moest wel uitrukken om de vele kijklustigen uit elkaar te drijven," duidt Caroline Vervaet, woordvoerster van de politiezone Brussel West (Molenbeek, Koekelberg, Jette, Ganshoren en Sint-Agatha-Berchem).

Slechts een greep

Deze gebeurtenissen zijn slechts een greep uit de talloze massale politie-operaties die dagelijks gerapporteerd worden via sociale media, of waarbij burgers op straat mee geconfronteerd worden.

Zo veroorzaakte eerder deze week de interpellatie van een man uit Soedan nabij het Anneessensplein veel ophef. De man zou met veel geweld zijn opgepakt door enkele politiemensen. "In afwachting van de resultaten van het onderzoek werd één inspecteur bij ordemaatregel tijdelijk geschorst," zei Ilse Van de Keere van de Brusselse politiezone daarover eerder al aan BRUZZ.

'Fuck de politie'

Voor Catherine François (PS), gemeenteraadslid in Sint-Gillis, was de maat vol na de arrestatie van haar 20-jarige zoon. Ze slingerde zaterdag een bericht vol verwensingen aan het adres van de politie op Facebook.

"Door de coronamaatregelen lijken bepaalde mensen van politiezone Brussel Zuid ineens de baas te kunnen spelen", reageerde François bij La Capitale. "Ze laten hun frustraties de vrije loop en schelden, slaan of intimideren erop los. En die daden blijven ongestraft." De politievakbond NSPV eist nu het vertrek van François uit de politieraad. Na overleg met het PS-partijbestuur besliste het gemeenteraadslid om haar ontslag bij de politieraad in te dienen.

'Politie voelt zich bedreigd'

"De politie heeft inderdaad heel veel stress," beaamt criminologe Sofie De Kimpe (VUB). "De zaak rond de dood van Adil in Anderlecht krijgt sowieso nog een gerechtelijk staartje, en dat zorgt voor veel stress," zegt ze. "Het is een typische reactie bij de politie: als ze zich aangevallen voelen door een externe vijand, in dit geval de burger, gaan ze de rangen sluiten."

"Bovendien is het zo dat ook andere factoren meespelen: de potentiële versoepeling van de coronamaatregelen bijvoorbeeld, gecombineerd met het mooie weer en het feit dat veel mensen in een grootstedelijke context geen beweegruimte hebben in vaak te kleine appartementen zonder tuin," nuanceert ze. "Er is ook een grote kloof tussen politieagenten die in Brussel werken maar geen voeling hebben met de stad, omdat ze daar niet wonen."

"Maar met zulke uitspraken is het sowieso opletten geblazen," waarschuwt de criminologe. "Op het platteland bijvoorbeeld wordt er ook heel hard en kordaat opgetreden door de politie. Het is zeker niet enkel een stedelijk fenomeen."

'Geen sprake van gespannen zenuwen'

Zowel Olivier Slosse van politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene als Caroline Vervaet van de zone West ontkent uitdrukkelijk dat er bij de politie sprake zou zijn van frustraties of gespannen zenuwen.

“We merken wel dat mensen die zich onnodig op straat bevinden vaker de grenzen aftasten. Zo worden politieagenten vaak uitgedaagd, waardoor ingrijpen onvermijdbaar wordt,” verduidelijkt Slosse. “Het is een nieuwe realiteit die door iedereen gevolgd moet worden. Daarbij wordt zelfs van de meest empathische agenten verwacht dat ze soms dwang gebruiken. De spelregels moeten gevolgd worden, maar van stress of gespannen zenuwen bij de politie kunnen we niet echt praten.”

Vervaet: "Mensen merken dat een vorm van versoepeling van de coronamaatregelen op komst is, en denken dan te vaak dat de politie daardoor lakser is. Dat is niet het geval."