Vijf jaar na dodelijke politieachtervolging: 'We willen dat er gerechtigheid komt'

Bijna vijf jaar na de dodelijke politieachtervolging waarbij de twee jonge twintigers Sabrina en Ouassim om het leven kwamen, wachten nabestaanden nog altijd op antwoorden. Dat de betrokken agenten nog niet vervolgd werden, stuit op veel onbegrip bij de familie van de slachtoffers. "Zolang er geen gerechtigheid is, zullen we het niet loslaten."

Op dinsdagavond 9 mei 2017 reden Sabrina El Bakkali (20) en Ouassim Toumi (24) op een motor door de Louizalaan. Een patrouille van de lokale politie zette de achtervolging in omdat Toumi roekeloos rijgedrag zou hebben vertoond. Hij zou geen richtingaanwijzer gebruikt hebben en beide zouden geen beschermende kleding gedragen hebben.

Een wagen van de hondenbrigade, die even verderop aan het rijden was, zou vertraagd hebben om het verkeer af te remmen, zodat de achtervolging op de linkerrijstrook kon worden verdergezet. Kort na de uitgang van de tunnel reed de motorbestuurder in op het voertuig van de hondenbrigade. Ouassim overleed ter plekke, zijn vriendin werd overgebracht naar het ziekenhuis, waar ze in de loop van de nacht overleed.

De verklaringen van de politie werden tegengesproken door verschillende getuigen. Die zouden hebben gezien dat het voertuig van de hondenbrigade zich dwars over de weg zette. Er werd een onderzoeksrechter aangesteld en verschillende bijkomende onderzoeksdaden bevolen.

Onderzoek

Het onderzoek naar het ongeval sleepte vier jaar lang aan. Het parket had afgelopen zomer in de raadkamer een vordering tot buitenvervolgingstelling neergelegd, maar de raadkamer ging daar niet op in en besliste het dossier terug te sturen naar het parket. Op die manier kunnen de politiemensen die betrokken waren bij de achtervolging in verdenking worden gesteld.

Het parket ging tegen die beslissing in beroep, waarna de zaak eind januari voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling kwam. Daarbij vroeg de advocaat-generaal om de beschikking van de raadkamer te bevestigen, maar hij verzocht om nog een laatste keer de politieagenten te horen. De Brusselse Kamer van Inbeschuldigingstelling beslist op 9 februari of het dossier opnieuw moet worden teruggestuurd naar het parket zodat de betrokken politiemensen in verdenking kunnen worden gesteld.

“Ik vind het choquerend dat er nog steeds beslist moet worden of ze de agenten al dan niet gaan vervolgen,” zegt Samira Benallal, de tante van Sabrina. “Er is volledige straffeloosheid bij de politie. Er zijn twee jonge mensen overleden. We willen de waarheid weten en eisen gerechtigheid.”

In mei zal het vijf jaar geleden zijn dat Sabrina en Ouassim overleden. “We hebben nog steeds geen antwoord op onze vragen,” zegt Samira. “We gaan het nooit kunnen afsluiten, maar het zou minder hard zijn mochten we de waarheid kennen.”

Samira begrijpt niet waarom het onderzoek zo lang aansleept en de agenten niet berecht worden. “De mensen die tijdens de coronabetogingen rellen startten, konden na een week worden geïdentificeerd. Ze gaan ze vervolgen omdat ze de wet niet hebben gerespecteerd. Waarom is dat bij de politie niet zo? Waarom moet dat zoveel langer duren?”

Volgens artikel 37 van de wet op het politieambt mogen agenten in principe geweld gebruiken, maar het moet zowel legitiem als proportioneel zijn. Het parket oordeelde dat dat het geval is en er dus geen strafbare feiten zijn gepleegd. De tegenpartij gaat daar niet mee akkoord. “Het is in de eerste plaats niet legitiem,” zegt Joke Callewaert, advocaat van de familie van Sabrina. “De politie had die achtervolging nooit moeten inzetten, want ze hadden al heel snel geïdentificeerd wie de chauffeur was. Aangezien het ging om een inbreuk op de wegcode, konden ze perfect een pv opsturen."

Daarnaast is het geweldgebruik volgens Callewaert niet proportioneel. “Ouassim en Sabrina reden op een moto en waren dus heel kwetsbaar. Bovendien wisten de agenten dat ze geen beschermende kleding droegen en die kwetsbaarheid dus nog een pak groter was. Ze hebben dus de achtervolging ingezet omdat ze geen beschermende kleding droegen en geen richtingaanwijzer hadden gebruikt. Pas erna zeiden de agenten dat ze ook met onaangepaste snelheid reden. Wat dat wil zeggen is niet duidelijk, want ze spreken niet over een te hoge snelheid.”

Volgens Callewaert waren de inbreuken misschien voldoende om iemand tegen te houden, maar niet om een achtervolging in te zetten. “Het gevaar dat daaruit voortvloeit, is niet proportioneel ten opzichte van het doel dat werd nagestreefd, namelijk de chauffeur doen stoppen. De agenten brachten niet enkel Ouassim in gevaar, maar ook Sabrina en andere weggebruikers.”

Callewaert benadrukt dat er geen gevaar was om Ouassim en Sabrina te laten gaan en achteraf te beboeten. “Stel dat iemand een overval pleegt en erna zwaar bewapend door de stad rijdt, zou je kunnen zeggen dat het proportioneel is om een achtervolging in te zetten. Dat was hier niet het geval.”

Geen probleemjongeren

Volgens haar familie was Sabrina bovendien geen ‘probleemjongere’, integendeel. Ze was vrijwilliger bij vzw DéClik in Sint-Gillis, waar ze actief deelnam aan verschillende solidariteitsacties. “Sabrina was een zeer gevoelige, onbaatzuchtige en empathische jonge vrouw op wie je altijd kon rekenen,” zegt Samira. “Ze was een eeuwige optimist, ze wist veel te doen met zo weinig."

Ook Ouassim had het hart op de juiste plaats, zegt zijn zus Amira. “Ouassim had altijd een lach op z’n gezicht en deed er alles aan om anderen ook te laten lachen. Hij was er altijd als we hem nodig hadden en was het middelpunt van het gezin.”

Sabrina en Ouassim waren dus allesbehalve ‘probleemjongeren’, “en zelfs als dat wel zo was, dan nog mag zoiets niet gebeuren,” benadrukt Amira.

Wat volgens de familie wel aan de basis ligt van het incident, is racisme binnen de politie. “Alle slachtoffers van politiegeweld zijn mensen met een migratieachtergrond. Het is niet Jean-Pierre of Jacqueline. Het is Sabrina, Ouassim, Mehdi, Adil, Ibrahima... Dan is het moeilijk om niet de link met racisme te maken,” zegt Samira. “Er zijn racisten en extremisten binnen de politie. Daar moet iets aan gedaan worden. Het gaat niet om twee geïsoleerde gevallen.”

Volgens Samira moeten er meer inspanningen geleverd worden om racisme bij de politie te bestrijden. “Ik weet dat het niet om de meerderheid gaat, maar het is die kleine groep die voor een slechte reputatie bij de hele politie zorgt.”

Samira heeft zelf ook een zoon. “Als ik m’n zoon bel en hij antwoordt niet binnen het kwartier, dan ga ik hem echt stalken. Ik panikeer, want hij maakt deel uit van de jongeren die geviseerd worden. Alle moeders hebben schrik voor hun kinderen.”

Alles ligt in handen van parket

Hoe de zaak verder zal aflopen, ligt volgens advocaat Callewaert in handen van het parket. “Als het hof de beslissing van de raadkamer bevestigt, ligt het dossier opnieuw bij parket. Het parket moet dan beslissen om zijn vordering te wijzigen of terug te sturen naar de onderzoeksrechter zodat hij die politieagenten in beschuldiging kan stellen, zodanig dat we opnieuw een discussie kunnen hebben voor de raadkamer in aanwezigheid van de politieagenten.”

Callewaert hoopt dat het parket de zaak niet zal laten aanslepen, zodat ze verjaart. “We hebben geen juridische middelen om het parket te verplichten sneller te ageren.”

Bij de familie van de slachtoffers is veel onbegrip. “Ze behandelen de zaak alsof er twee schapen gestorven zijn,” zegt Amira. “Ik kan daar echt niet bij. Het gaat hier wel om twee mensen, hé. Mijn verdriet is omgeslagen in een kwaadheid om rechtvaardigheid te verkrijgen. Hoe langer het duurt, hoe meer we op straat gaan komen en hoe kwader we worden.”

"Het parket geeft nu echt de boodschap aan de politieagenten dat ze sowieso beschermd zullen worden, wat ze ook doen,” zegt Samira. Daar wil de familie van Ouassim en Sabrina blijven tegen strijden. “We geven niet op, ook al moeten we nog tien jaar elke maand op straat komen. Zolang er geen gerechtigheid is, zullen we het niet loslaten.