De bittervoorn is bestie met de zoetwatermossel

In de hele Woluwevallei komen bittervoorns voor. Een onopvallend visje, dat er een bijzondere relatie op na houdt met de zoetwatermossel.

De bittervoorn behoort tot de karperachtigen. Alleen is de soort met zijn lengte van een tiental centimeter heel wat kleiner dan zijn grote oom, die zo’n tachtig centimeter lang kan worden. Oomlief is zo omvangrijk dat we hem soms met het blote oog kunnen zien zwemmen in de Vijvers van Elsene, van de vierde verdieping van het Flageygebouw. Maar dit geheel terzijde.

Het visje waar we het wél over willen hebben valt vooral op door zijn bijzondere band met zoetwatermossels. Zonder zoetwatermossel geen bittervoorn, zo eenvoudig is dat. Hoezo? “De bittervoorn gebruikt de mosselen als een soort kraamkamer,” vertelt bioloog Mathias Engelbeen van Leefmilieu Brussel. “Eerst zoekt het mannetje een geschikte mossel uit, waarna hij er een band mee opbouwt. Door de mossel regelmatig aan te raken, went het weekdier aan de vis en sluit hij niet meer automatisch bij contact.”

Meneer bittervoorn zoekt vervolgens een mevrouw, die hij naar de mossel lokt om er eitjes in te leggen. Als die eitjes ook bevrucht zijn, blijven de jonge visjes in de mossel tot ze zowat een centimeter groot zijn. De overlevingskans van de jongen is daardoor vele malen groter dan die van andere prille zoetwatervissen. Geen wonder dat de bittervoorn maximaal een honderdtal eitjes legt, uitzonderlijk weinig.

De aanwezigheid van bittervoorns, die houden van stromend water zonder veel slib, is om nog een andere reden interessant. Waar het visje zit, is de waterkwaliteit op zijn minst redelijk goed. In het Brussels gewest is dat vooral in de Woluwevallei, in de gelijknamige rivier en de vijvers die erop aangesloten zijn. Onder meer in het Ten Reuken- en het Bronnenpark zijn de bittervoorns in hun element.