Ratten springen steeds vaker in het oog

De Brusselse gemeenten krijgen vaak meldingen van ratten op straat en in huis. In Brussel-Stad mogen de verdelgingsdiensten gemiddeld drie keer per week uitrukken om een rat uit een woning te verjagen. Is de rat echt in opmars of komt hij enkel vaker piepen?

‘Let op: rattenbestrijding.' In het Schaarbeekse Josaphatpark liggen de komende weken een aantal afgesloten dozen in het gras. Er zit rattengif in, want de gemeente is zopas een nieuwe campagne gestart om de beestjes te bestrijden.

Dat is niet de eerste keer: in mei en juni lagen de dozen met rattengif ook al verspreid in het park. “Maar sinds september krijgen we opnieuw meer meldingen van buurtbewoners dat ze een rat hebben gezien”, vertelt schepen van Leefmilieu en Openbare Ruimten Vincent Vanhalewyn (Ecolo) aan BRUZZ.

Bovendien krijgt de gemeente wekelijks een tiental telefoontjes om ratten in privéwoningen te komen verdelgen. “Dat is niet alleen zo in Schaarbeek, maar in het hele gewest”, verduidelijkt Vanhalewyn. Navraag bij Brussel-Stad leert dat zij vorig jaar inderdaad 1.262 interventies hielden bij particulieren. Dat betekent dat de verdelgingsdienst meer dan drie keer per week moet uitrukken om een rat te bestrijden in één van de Brusselse woningen. De ratten die in de riolen leven, zijn daarbij nog niet geteld.

Is de bruine rat in opmars? In Le Soir schatte de private verdelgingsfirma Copaclean dat er vandaag al vijf ratten per inwoner leven in Brussel, ofwel bijna zeven miljoen in totaal. Volgens de firma waren dat er vijftien jaar geleden nog maar drie per inwoner.

Brussel Leefmilieu kan die cijfers niet bevestigen. “Eigenlijk wijst niets er objectief op dat het aantal ratten in de stad is toegenomen, omdat je kan verwachten dat de hygiënische omstandigheden er enkel zijn op vooruitgegaan”, zegt bioloog Olivier Beck van Brussel Leefmilieu aan BRUZZ. “We krijgen nu wel vaker vragen over ratten. Dus de perceptie leeft duidelijk dat er meer ratten zijn, maar we kunnen dat niet staven.”

Wijdverbreid

Wat ze wel weten bij Brussel Leefmilieu, is dat de bruine rat zich - bovengronds - ruimer heeft verspreid in Brussel. Voor 2001 was de rat vooral rond het Zoniënwoud en de zuidelijke stadsrand te vinden, op een leefgebied van 14 vierkante kilometer. In 2017 was dat al 81 vierkante kilometer, in alle hoeken van het gewest.

Bestuurlijk kluwen

Ondanks de algemene verspreiding blijft de rattenbestrijding een zaak voor de gemeenten. Wie thuis een rat aantreft, moet naar de eigen gemeente bellen om een professionele verdelger in te schakelen.

In picknickgebieden zoals parken en pleinen zijn de gemeenten zelf bevoegd voor het onderhoud. Zo legt Vorst driemaal per jaar rattengif in het park van Vorst en doet Schaarbeek dat even dikwijls in het Josaphatpark. En toch duiken er bestuurlijke moeilijkheden op, want de ratten op de spoorwegen net naast het park en nabij Meiser, die kan Schaarbeek niet bestrijden. Dat is de bevoegdheid van spoorwegbeheerder Infrabel.

Bij Infrabel klinkt het dat er geen meldingen binnenkomen over ratten en merken ze geen rattenplaag in Brussel. “We hebben bij Infrabel wel contracten met gespecialiseerde firma’s om eventuele problemen te beheren”, zegt woordvoerder Thomas Baeken. Ook bij Vivaqua, de Brusselse watermaatschappij, merken ze geen stijging van de ratten in de Brusselse riolen. Zij houden twee keer per jaar een grote bestrijdingsactie.

“Ratten uit riolen behoren ook niet tot dezelfde groep als ratten op straat”, zegt bioloog en rattenexpert Herwig Leirs (UAntwerpen). “Die komen niet plots uit de riool gekropen om in parken rond te rennen. Het is bijzonder moeilijk om een schatting te maken, dus eigenlijk weten we niet of het er meer zijn. Maar vijf per inwoner lijkt me een veel te hoge schatting.”

Warmer

Door de klimaatverandering kunnen de bovengrondse ratten zich wel langer voortplanten dan vroeger, zegt Leirs. “Het warme seizoen begint iets vroeger en duurt langer. Voor ratten is dat gunstig om hun jongen voort te brengen. Dat kan verklaren waarom je hen in september nog in de parken ziet.”

De rat is dus zichtbaarder, maar niet noodzakelijk talrijker. En nu rattengif sinds twee jaar niet meer vrij te koop is in de winkel, doen bewoners mogelijk sneller beroep op de professionele verdelgingsdiensten via de gemeente. “Heb je één rat in huis, dan zet je best een val”, zegt Leirs. “Eigenlijk heeft het veel te maken met preventie: ratten komen niet voor niets. Vermijd dus etensresten op straat.”