Overleg toekomst luchthaven loopt spaak: twee jaar discussies, maar geen consensus

De discussies binnen het overlegplatform over de luchthaven van Zaventem hebben niet tot een algemene consensus geleid. Dat blijkt dinsdag uit het eindrapport van het platform, waarin omwonenden, gemeenten, Brussels Airport, vakbonden en regeringen vertegenwoordigd waren.

Het overlegplatform werd opgericht na een vonnis uit 2018: een rechter verplichtte toen om een 'Staten-Generaal' van de luchthaven te organiseren, met als doel de overlast rond de luchthaven te verminderen. Uit het vonnis vloeide een overlegplatform, dat alle belanghebbenden samenbracht.

Tussen september 2021 en juni 2023 zijn de ongeveer tachtig leden negen keer bijeengekomen. Naast de verschillende overheden - federaal en gewestelijk - waren ook gemeenten, buurtbewoners en buurtcomités, milieuverenigingen, vakbonden, werkgevers, de luchthaven en de luchtvaartsector vertegenwoordigd.

“Er hebben altijd ongeveer tachtig mensen aan tafel gezeten. Gezien de context zijn we niet tot een pact gekomen. Een consensus was onmogelijk, omdat de meningen zo ver uiteen liepen”, zegt de woordvoerster van minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). “We kunnen zeggen dat een consensus bereiken niet ambitieus, maar onrealistisch zou zijn.”

“Ik wist dat het geen walk in the park zou worden”, schrijft Jan Hautekiet, die de laatste vijfde overlegmomenten modereerde, in het voorwoord van het rapport. “De belangen en bezorgdheden zijn niet makkelijk verzoenbaar. Een pact ligt op dit moment niet voor, wel de neerslag van de informatie, inzichten, bezorgdheden, vragen die de afgelopen twee jaar werden verzameld.”

Van nachtvluchten afschaffen tot verhuis luchthaven

De discussies en voorstellen gaan alle richtingen uit. Sommige deelnemers van het overlegplatform zien vooral heil in technologische oplossingen, bijvoorbeeld door de vloot te vernieuwen, en een verfijning van de vliegroutes en -procedures. Daarnaast zijn er voorstellen voor een volledige verplaatsing van de luchthaven, een betere isolatie van gebouwen rond de luchthaven of de aanleg van een HST-verbinding naar de luchthaven.

Andere actoren pleiten voor een volledige afschaffing van nachtvluchten, het beperken van korteafstandsvluchten of zelfs een beperking op het totale aantal vluchten, al wil de luchtvaartsector daar helemaal niets van weten. "De luchtvaarsector verdedigt daarentegen zijn bedrijfsmodel dat gebaseerd is op de groei van activiteiten, de noodzaak om 24 uur per dag te opereren, en de mogelijkheden die de technologische ontwikkelingen bieden", stelt het rapport. "De discussies binnen het platform hebben niet geholpen om die standpunten met elkaar te verzoenen. Het is nu meer dan ooit de verantwoordelijkheid van de politiek om actie te ondernemen."

Brussels Airport spreekt van een "teleurstelling" en een "gemiste kans". "Het platform was onevenwichtig samengesteld, met een sterke ondervertegenwoordiging van de luchtvaartsector, tegenover gemeenten en bewonersverenigingen", zegt woordvoerster Nathalie Pierard. "Ook cruciale elementen, zoals de vliegroutes, kwamen quasi niet aan bod."

‘Geen overleg’

Gemeentebesturen zoals dat van Wemmel willen het aantal vluchten beperken. Burgemeester Walter Vansteenkiste (LB Wemmel) vindt het eindresultaat "bedroevend". "Er was geen echt overleg: de standpunten van alle partijen, die we al kenden, werden gewoon naast elkaar gelegd, zonder toenadering te zoeken."

Vansteenkiste wil dat er studies worden gevoerd naar de spreiding van de impact van het luchthavenverkeer. "Als daaruit blijkt dat de overlast te groot is, ook al is er voldoende spreiding, is het simpel: de exploitatie moet beperkt worden. Maar er werd al op voorhand gezegd dat dat geen mogelijkheid is. Zo kan je geen goed advies afleveren."

Wettelijk kader

Hoewel er geen consensus gevonden is tussen de verschillende partijen, heeft het platform toch zijn verdienste gehad, vindt federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). "Het is de eerste keer dat we iedereen rond de tafel hebben gebracht, in een dossier dat al dertig jaar aansleept en waarin enorm uiteenlopende standpunten bestaan. Ook al is er geen overeenstemming gevonden, het platform heeft rust, helderheid en objectiviteit gebracht."

De minister zal "op korte termijn" voorstellen op de federale regeringstafel leggen omtrent het thema. Een voorstel voor een globaal wettelijk kader voor de volledige luchthaven wordt tegen september verwacht.

Daarnaast benadrukt de minister dat de federale regering vandaag al maatregelen neemt om de geluidsoverlast te beperken. In april ging het nieuwe systeem van variabele terminalheffingen op Brussels Airport van kracht. Sindsdien worden operatoren zwaarder belast als ze meer lawaaierige en vervuilende toestellen inzetten. Verschillende deelnemers van het overlegplatform stelden gelijkaardige maatregelen voor. Daarnaast ligt een verbod op korteafstandsvluchten binnen België al op tafel. Dat voorstel van Gilkinet wordt momenteel besproken met de verschillende gewesten.