Is slimme kilometerheffing een doodgeboren kind?

Wordt SmartMove een doodgeboren kind? Een uitspraak van minister-president Rudi Vervoort (PS) vorige week bij televisie­zender ‘BX1’ lijkt daar op te wijzen. Al blijft de regering officieel vasthouden aan de timing van 2023. Volgende week wordt alvast cruciaal.

Het interview van minister-­president Rudi Vervoort (PS) op BX1 deed de wenkbrauwen fronsen. “Het wordt moeilijk om SmartMove in 2022 in te voeren,” zo zei hij. “We moeten nog het debat voeren met de andere twee gewesten. En na 2023 komt 2024 …” En dan zijn er verkiezingen, zo suggereerde Vervoort.

Daarmee zegt Vervoort wat ook al in de wandelgangen circuleert. SmartMove is een aartsmoeilijk dossier, al was het maar omdat zowel Vlaanderen als Wallonië zich openlijk verzet tegen wat zij de ‘Brusselse stadstol’ noemen.

Bij het kabinet-Vervoort klinkt het dat zijn uitspraak ook zo begrepen moet worden. SmartMove is niet van de baan. De ambitie blijft, alleen is de timing erg krap. Precies omdat er nog overleg nodig is met de andere gewesten.

De uitspraak wekte wel heel wat wrevel op bij de Brusselse coalitiepartners Ecolo, Groen en Open VLD. SmartMove is een onderhandeld punt uit het regeerakkoord. Daar valt eigenlijk niets op af te dingen. Als een minister-­president punten uit het eigen regeerakkoord openlijk in twijfel trekt, wat is dat regeerakkoord dan nog waard?

Achterban

Er wordt bij de regeringspartners van uitgegaan dat het geen slip of the tongue is. “Het is wel vaker zo dat een zogenaamde ongelukkige uitspraak van Vervoort wel degelijk zeer doelbewust gekozen is,” zo klinkt het bij een coalitiepartner.

De uitspraak van Vervoort zou dan bedoeld zijn voor de eigen achterban. De PS heeft het momenteel niet onder de markt. Er zijn de overstromingen geweest in Wallonië, waarbij de Waalse overheid serieuze steken heeft laten vallen. De extreemlinkse PTB hoeft als oppositiepartij bijna geen weerwerk te bieden. Die groeit vanzelf.

Zeker rond mobiliteit kan de PTB de partij van Vervoort nog serieus pijn doen. De Brusselse regering heeft onlangs ook beslist om op termijn diesel en benzine uit te faseren. Ook dat krijgt de PS kennelijk moeilijk aan de achterban verkocht. Vervoort verwees ernaar in het interview met BX1. “Als socialist kan ik het idee niet aanvaarden dat we een deel van de bevolking aan de kant van de weg laten staan. En dat we elektrisch rijden een geweldig idee vinden, terwijl sommigen dat niet kunnen betalen,” zo zei hij.

En toch is de timing van Vervoort best wel merkwaardig. Net voor het zomerreces heeft de regering nog een aantal beslissingen genomen voor verdere investeringen in SmartMove. De Europese Commissie had eerder al groen licht gegeven voor het SmartMove-project en de ontwikkeling van de SmartMove-app neemt een grote hap uit het Europees Relancegeld voor Brussel.

De timing is vooral merkwaardig omdat begin volgende week het advies van de Raad van State wordt verwacht over SmartMove. Uit dat advies zal moeten blijken of het Brussels Gewest gemachtigd is om SmartMove, en de bijhorende taxshift, in te voeren. De meeste waarnemers gaan ervan uit dat het antwoord positief zal zijn. Dat zou willen zeggen dat Brussel de zonale heffing op eigen houtje kan invoeren.

Indien het advies van de Raad van State negatief is, zal er wél moeten onderhandeld worden met de andere gewesten. Dan ziet de situatie er helemaal anders uit. Want dan moeten Vlaanderen en Wallonië over de streep worden getrokken.

Vervoort heeft duidelijk niet op het advies van de Raad Van State gewacht. Wat als politiek signaal wel kan tellen. Bij het kabinet van minister van Mobiliteit Elke Van Den Brandt (Groen) blijven ze er zen bij. “Wij kijken vooral naar de doelstelling, eerder dan naar het middel,” zegt woordvoerder Pieterjan Desmet. “En die doelstelling is: minder files en een betere luchtkwaliteit. Hoe we dat dan precies willen bereiken, is van minder belang.” Sowieso is het advies van de Raad van State cruciaal. Want als dat positief is, dan staat in principe niets nog de invoering van SmartMove in de weg.