Taxiplan laat nog altijd op zich wachten: welke plaats krijgt Uber?

Nog in het najaar zou minister-president Rudi Vervoort (PS) met het Taxiplan komen. Dat plan legt de spelregels voor de Brusselse taximarkt vast. Zijn voorganger Pascal Smet zag in dat plan nog een plek voor Uber en soortgelijke platforms. Vervoort, die het dossier heeft overgenomen, lijkt minder happig op die optie.

Tegen de zomer van 2021 moest dat Taxiplan er liggen, maar dat is niet gelukt. Net als tijdens de vorige legislatuur. Al in 2017 keurde de Brusselse regering een regelgevend kader goed voor taxidiensten. De nadruk op het plan van toenmalig minister Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) lag op het gelijktrekken van de verschillende soorten taxidiensten: van platformen als Uber tot de reguliere taxi's van Taxi Verts.

Minister-president Rudi Vervoort (PS) heeft dat dossier intussen overgenomen. Hij lijkt minder happig op het idee om de taxidiensten gelijk te schakelen. Wie hem hoort praten over Uber, merkt dat hij überhaupt niet zo'n voorstander is van het model van het Amerikaanse techbedrijf. “Als Uber morgen vertrekt, zitten de chauffeurs met lege handen. Is dat acceptabel? Een buitenlandse privéondernemer die zo kan vertrekken? Het ideaal van Uber vertrekt niet vanuit de chauffeurs, maar vanuit zelfrijdende auto's.”

Aanvankelijk zou het nieuwe taxiplan van Vervoort voor de zomer worden gepresenteerd. In stilte wordt achter de schermen aan het plan gesleuteld, maar ook na herhaalde aandringen bij het kabinet van Vervoort (PS) kan er geen stand van zaken worden gegeven. Eerder had PS'er Ibrahim Dönmez op BX1 wel gezegd dat een – aan de Raad van State afgetoetst – taxiplan in september in het Brussels parlement zou worden voorgesteld.

Eerlijke concurrentie?

Zo'n taxiplan is nodig, want het legt vast op welke manier Uber-chauffeurs, die rijden met een LVC-vergunning (wagen met chauffeur) mogen concurreren met lokale spelers die met een taxivergunning rijden en een opleiding hebben gevolgd.
Voor de LVC-vergunning bestaat nog geen limiet. Wel zijn er 1.300 licenties voor Brussels taxi's. De taxilicenties werden aanvankelijk gratis uitgegeven, maar hebben in de loop van de jaren veel waarde verzameld. Wil een minister een taxiplan uitwerken dat aansluit bij de reguliere taxisector, dan zal hij in een vergoeding moeten voorzien voor de licenties en ook het aantal limousinevergunningen aan banden moeten leggen.

Het model van Uber wordt in de rechtbank uit verschillende hoeken aangevallen. De taxifederatie Febet klaagt de vergunning aan waarmee Uber-chauffeurs rijden. Volgens die vergunning mag de chauffeur eigenlijk maar één klant vervoeren per tijdvak van drie uur. Ook moet hij minimaal 90 euro verdienen per rit. Uber omzeilt die regelgeving via een vennootschap, de Platform Rider Association (PRA).

Ook de gespecialiseerde afdeling van de vakbond ACV, United Freelancers, staat een Uber-chauffeur bij die stelt dat hij een werknemer is, en geen zelfstandige. De chauffeur weet van tevoren niet hoelang hij met een rit zal bezig zijn. Hij mag niet afwijken van de route en niet meerdere opeenvolgende klanten weigeren, want dan wordt hij van het systeem gegooid.

Een gelijkaardige zaak werd in september in Nederland door de vakbond FNV gewonnen: Uber moet de chauffeurs beschouwen als werknemers die onder de cao Taxivervoer vallen, met alle bepalingen die daarbij horen: loonbarema's, ziekteverlof en vakantiedagen. Uber liet al weten in beroep te zullen gaan. Dara Khosrowshahi, CEO van Uber, pleit overigens voor een nieuw statuut: tussen werknemer en zelfstandige in. Dat statuut – worker – bestaat al in het Verenigd Koninkrijk. Maakt het zijn intrede in Europa?

Ook het Europees Parlement boog zich over de kwestie. Volgens dat parlement moeten platformbedrijven als Uber en Deliveroo bewijzen dat hun medewerkers zelfstandigen zijn. Zo niet, dan moeten ze een volwaardig statuut als werknemer krijgen. Met een overgrote meerderheid scharen de parlementsleden zich achter dit standpunt. Daarmee willen ze druk zetten op de Europese Commissie, die eind dit jaar een wetgevend initiatief voor het statuut van platformwerkers zal presenteren.

Zeshonderd chauffeurs

De Brusselse taxifederatie wil niet langer wachten en heeft een alternatief taxiplan voorgesteld. “We hebben voor elk probleem een oplossing,” zegt woordvoerder Sam Bouchal tevreden. Samen met het Collectif des Travailleurs du Taxi en Ingoboka-Taxi zijn ze zelf met een plan gekomen. “We hebben de regeringsverklaring gelezen en al onze voorstellen passen erin,” zegt Bouchal.

Het meest opvallende element uit dat alternatieve taxiplan is dat de taxifederaties zo'n zeshonderd Uber-chauffeurs willen aanwerven. Naar schatting van Bouchal zijn er zo'n 1.300 Uber-chauffeurs in Brussel en dan nog 1.500 chauffeurs die geregistreerd zijn in Wallonië, maar in Brussel werken. Een groot gedeelte van de chauffeurs combineert dat met een andere job of studie. “We schatten dat er zo'n zes- tot zevenhonderd mensen zijn die het werk fulltime als chauffeur doen,” zegt Bouchal. “We nodigen ze uit om voor ons te komen werken. Met een echt contract en sociale bescherming.”

Alleen al bij Victor Cab – zeg maar de Brusselse concurrent van Uber – worden driehonderd chauffeurs gezocht. Daarvoor zijn volgens Bouchal genoeg licenties, omdat op dit moment veel vloten stilstaan en meerdere chauffeurs op één licentie rijden: in de ochtend, middag en avond. “Wie graag onafhankelijk wil blijven werken, kan binnen ons voorstel een licentie lenen.”

Wachten op Vervoort

De sector kampt inderdaad al lang met een personeelstekort, beaamt Wim Faber, hoofdredacteur van Magazine Personenvervoer en expert op het vlak van de taximarkt. “In veel landen zie je een tekort aan taxichauffeurs. Tijdens de coronacrisis is het personeelstekort verergerd. Veel chauffeurs zijn op zoek gegaan naar andere banen, als truckchauffeur of pakjesbezorger bijvoorbeeld.” Het model van Bouchal vindt Faber interessant, al zullen beleidsmakers rekening moeten houden met de opleiding die Uber-chauffeurs moeten volgen om als taxichauffeur aan de slag te kunnen.

Pierre Steenberghen van de Belgische taxifederatie GTL wil zich niet over het alternatieve taxiplan uitspreken, hij wacht op het taxiplan van Vervoort. Al begint dat steeds zwaarder te wegen. “We weten niets over het Taxiplan, niets is openbaar gemaakt. Het zou nochtans nuttig zijn, vooral nu het nachtleven opnieuw start. We zitten nu nog op zo'n vijftig procent van de normale activiteit, maar vanaf oktober zullen we weer volop aan de slag gaan. We wachten af, maar we kunnen niet nog eens jaren aanmodderen, het zijn niet de rechtbanken die het beleid maken.”

Blijft Uber bestaan op de Brusselse markt? Dat hangt niet alleen af van het plan van de Brusselse regering, dat normaal gezien later in september zou moeten worden voorgesteld. Het hangt ook af van de richtlijnen de Europese Commissie tegen het einde van het jaar zal voorstellen over platformmedewerkers. Ook de uitspraak van de rechtbank over de zaak van de medewerker die bij het ACV aanklopte, zit er nog aan te komen in 2022.
Uber dringt aan op een taxiplan, zo laat het bedrijf weten tijdens een persconferentie.

In een eerdere versie van dit artikel stond een verkeerde naam bij de gespecialiseerde afdeling van vakbond ACV. De juiste naam is het 'United Freelancers'.