1 september: Lerarenbonus, prominentere plek voor psycholoog en nieuwe inschrijvingsregels

Zoals ieder jaar gaat de start van het nieuwe schooljaar gepaard met een aantal nieuwigheden. Dit keer gaat het onder meer om nieuwe inschrijvingsregels, een andere schoolkalender in het Franstalig onderwijs en maatregelen als de lerarenbonus om het lerarentekort aan te pakken.

Lerarenbonus

Beginnende leerkrachten - zij-instromers en anderen - die nog geen pedagogisch diploma hebben, kunnen vanaf 1 september een lerarenbonus krijgen. Daarmee kunnen ze met volledig behoud van loon tot 3 uur per week verlof krijgen voor hun lerarenopleiding. Ze zullen die uren ook kunnen opsparen en bundelen in bepaalde (examen)periodes, wanneer die het meeste nodig zijn. Ze kunnen daarover dan binnen de school afspraken maken.

Extra helpende handen

Scholen kunnen vanaf 1 oktober personeelsleden aanstellen als er een tekort is aan onderwijzend personeel. Bedoeling is dat ze taken overnemen van leerkrachten, die zich dan op hun kerntaak kunnen focussen. Het personeel kan dan bijvoorbeeld bijspringen door toezichten over te nemen of te helpen bij differentiatie in de klas. In het buitengewoon onderwijs kan het ook gaan om paramedisch, medisch, sociaal en orthopedagogisch personeel. De school mag daarvoor tot 20 procent van haar vacante lestijden of -uren omzetten in punten of in het buitengewoon onderwijs in uren en die dan aanwenden in ambten van het beleids- en ondersteunend personeel.

Uit cijfers van VDAB blijkt dat er twee weken voor de start van het schooljaar nog 2.400 vacatures openstaan in het onderwijs. Weyts nam al maatregelen die meer mensen naar het onderwijs moeten lokken. Zo kunnen zij-instromers tien jaar anciënniteit meenemen, komt er een lerarenbonus voor wie les wil geven maar nog geen pedagogisch bekwaamheidsbewijs heeft en zijn de regels voor een vaste benoeming aangepast zodat startende leerkrachten sneller zicht krijgen op een vaste benoeming.

Inschrijvingsregels

Nog nieuw dit schooljaar is het inschrijvingsrecht. Scholen in het basisonderwijs en het eerste jaar van het secundair onderwijs die niet voldoende plaats hebben om alle leerlingen in te schrijven, moeten verplicht leerlingen digitaal laten aanmelden om ze te kunnen weigeren op basis van capaciteit. De nieuwe regel heeft betrekking op de inschrijvingen tijdens schooljaar 2022-2023 voor schooljaar 2023-2024. Er wordt een aanmeldingssysteem ontwikkeld, maar scholen zijn niet verplicht om dat te gebruiken. Ze kunnen zelf kiezen hoe ze de aanmeldingen organiseren. De nieuwe regels gelden nog niet voor het buitengewoon onderwijs. Dat gaat nog twee schooljaren verder met de bestaande regels.

Psychologen op school

Psychologen krijgen een prominentere plek op school. Vanaf dit schooljaar kunnen ze op school onder meer groepssessies aanbieden om te voorkomen dat kinderen en jongeren zwaardere mentale problemen ontwikkelen. De plannen maken deel uit van de hervorming van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) rond psychologische zorg. Er zullen externe psychologen - niet die van de Centra voor Leerlingenbegeleiding - naar scholen komen om preventief rond de mentale gezondheid van kinderen en jongeren te werken.

Minimumleeftijd basisonderwijs verdwijnt

Leerlingen die jonger zijn dan 5 jaar kunnen vanaf dit schooljaar al starten in het lager onderwijs, als ze een gunstig advies krijgen van de klassenraad of van het CLB. Tot nu moesten kinderen minstens 5 jaar zijn voordat ze naar het lager onderwijs mogen gaan. Daarnaast is er ook geen minimumleeftijd meer voor het behalen van het getuigschrift basisonderwijs. Vroeger was dat 9 jaar. Het getuigschrift kan ook gedurende heel het schooljaar uitgereikt worden.

Nieuwe regels voor zittenblijvers

CLB's moeten niet langer verplicht betrokken worden bij elke beslissing om leerlingen een jaar te laten overdoen. De klassenraad krijgt dat vertrouwen, wat minder planlast betekent voor de CLB's. De school mag natuurlijk altijd overleggen met het CLB en ook de ouders hebben altijd het recht om het advies van het CLB in te winnen.

Aangepaste schoolkalender

In het Franstalig onderwijs starten leerlingen het schooljaar niet langer traditioneel op 1 september, maar wel op de laatste maandag van augustus. Dit schooljaar is dat dus maandag 29 augustus. Het schooljaar eindigt ook niet langer op 30 juni, maar op de eerste vrijdag van juli. De volgende zomervakantie start dus op 7 juli 2023. In Vlaanderen verandert er voorlopig niets. Het schooljaar start op 1 september en loopt tot eind juni.

Extra middelen voor Oekraïense kinderen

Scholen die extra inschrijvingen krijgen van Oekraïense leerlingen (of andere anderstalige nieuwkomers), ontvangen daarvoor bijkomende middelen. Om een zicht te krijgen op het aantal nieuwkomers, wordt op 1 oktober een extra teldag georganiseerd.

Toch starten er dit schooljaar minder Oekraïense kinderen in het Vlaams onderwijs dan verwacht. Uit voorlopige cijfers blijkt dat het gaat over ongeveer 5.600 kinderen, stelt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Hij wijst erop dat er nog inschrijvingen zullen bijkomen. De instroom van Oekraïense kinderen is het grootst in het basisonderwijs.

Afstandsonderwijs wordt beperkt

Er komt een bovengrens op het ­aantal uren dat leerlingen van thuis les mogen volgen. De nieuwe regels komen er op vraag van onder meer het Katholiek Onderwijs. Die koepel klaagde eerder aan dat het afstandsonderwijs nu in een grijze zone zit.

Zo moeten scholen er zeker van zijn dat leerlingen de leerstof goed overgedragen ­gekregen hebben voor ze er een toets over krijgen. Bij afstandsonderwijs konden ouders of leerlingen ­argumenteren dat de leraar daar niet zeker van kon zijn. En zo stond de deur open voor het aanvechten van school­resultaten.

Die onzekerheid wil minister Weyts nu wegnemen. Zo zullen middelbare scholen moeten vastleggen in het schoolreglement voor welke vakken ze afstands­onderwijs organiseren en hoe die leerstof wordt geëvalueerd. Er komt ook een algemene bovengrens op het aantal uren dat scholen afstandsonderwijs mogen geven.