Dertien jaar en niet gewenst op school

Dries Vandermeersch van CLB GO! Brussel bevestigt dat het na een definitieve uitsluiting aan de oude school en het CLB is om samen een oplossing te zoeken. “Er zijn afspraken gemaakt om dit soort situaties te vermijden. Eerst gaan we binnen de eigen scholengemeenschap op zoek een nieuwe school. Als dat niets oplevert, kijken we, met de steun van het Lokaal Overlegplatform (LOP), bij de andere netten in Brussel. In derde instantie wordt buiten Brussel gezocht.”

In de tussentijd wordt meestal ook de jeugdhulpverlening gecontacteerd omdat een uitgesloten leerling vaak ook persoonlijkheidsproblemen heeft of een moeilijke gezinssituatie. “Maar de ondersteuning vanuit de hulpverlening vlot niet,” zegt Vandermeersch. “Er zijn heel lange wachtlijsten.”

'Geen plaats'

Volgens hem heeft een samenloop van omstandigheden er in het geval van Taoufik toe geleid dat de jongen vandaag nog altijd geen school heeft. “We hebben enkele scholen voorgesteld, maar die werden door de familie geweigerd. We kunnen niemand dwingen. In dat geval stopt ook de verantwoordelijkheid van de oude school.”

Klopt niet, klinkt het bij D’Broej, waar Taoufik en zijn moeder te rade gingen. De organisatie werkt met kwetsbare jongeren en helpt ook hun ouders - als ze geen Nederlands spreken zoals de moeder van Taoufik - in hun zoektocht naar een school.

“Er kwamen inderdaad enkele voorstellen van het CLB, zoals Anneessens-Funck in Brussel-centrum en ook een beroepsschool in Vilvoorde. Wij hebben die scholen gecontacteerd, maar er was geen plaats,” zegt jeugdwerker Yann Conrath.

Volgens collega Karen Hillen, die ook in het LOP zit, zijn alle 2B-klassen in Brussel volzet. “Ook in andere richtingen dan hout-metaal. Alleen het Sint-Guido-instituut in Anderlecht had nog een plekje vrij bij decoratie-voeding-verzorging. Maar een richting die zover afstaat van zijn initiële keuze leek ons geen oplossing voor deze jongen.”

In de Rand een school vinden voor een jongere die in Brussel van school is gestuurd is al jaren lastig, zegt Hillen. De scholen roepen vaak hun beperkte draagkracht in om iemand als Taoufik te weigeren.

Cijfers uitsluitingen

Over het aantal definitief uitgesloten leerlingen in Brussel variëren de cijfers. Volgens de eigen gegevens van het CLB ging het in het schooljaar 2015-2016 om 233 leerlingen en in 2016-2017 om 241 leerlingen. Maar blijkbaar wordt het CLB niet altijd ingeschakeld. Bovendien zijn er verdoken uitsluitingen: jongeren die geen les meer mogen volgen, maar wel nog examens mogen afleggen onder de voorwaarde dat ze het volgende schooljaar niet meer terugkeren.

Het Vlaamse Agentschap voor Onderwijsdiensten (Agodi) komt dan ook aan hogere cijfergegevens voor Brussel: een kleine vierhonderd leerlingen, alleen voor het secundair, in 2015-2016, en 316 leerlingen (op 13.632) in 2016-2017. Forse cijfers, maar het goede nieuws is de opvallende daling en dat na eerdere jaren waarin de curve een onrustbarende stijgende lijn vertoonde.

De daling is vermoedelijk het resultaat van de inspanningen van allerlei onderwijsinstanties om alle vormen van schooluitval in Brussel te counteren. Bij het LOP is er sinds enige tijd een werkgroep Definitieve Uitsluiting aan de slag en in september vorig jaar lanceerden de drie Brusselse CLB’s en de Vlaamse onderwijsadministratie het Draaiboek Samen tegen Schooluitval BHG, waarin een hele reeks maatregelen werd aangekondigd.

Een ervan was de oprichting van het meldpunt Kans, begin dit jaar. Het meldpunt bekijkt samen met de jongere, zijn ouders, de oude school en het CLB wat de wensen en de noden zijn en zoekt een aangepast alternatief traject. Hiervoor werkt Kans samen met partners als Abrusco en Alba, die time-outprojecten of een ander soort van daginvulling aanbieden. Taoufik kreeg er het voorstel om een dag per week naar Neerhof te gaan.

“Het project loopt op zijn grens,” zegt coördinator Eva Trogh. “Naarmate het schooljaar vordert, raken alle trajecten vol. Op dit moment van het jaar is het heel moeilijk om nog een plekje te vinden. Het gebeurt dus dat we maar opvang voor een dag per week kunnen aanbieden.”

Geen begeleiding

Bij D’Broej heerst onbegrip over de situatie van Taoufik. “Ik schrik ervan dat ondanks alle initiatieven van de afgelopen tijd het toch weer gebeurt dat een jongen van dertien zo lang zonder school zit,” zegt Karen Hillen. “En dan blijkt hij bovendien slechts één dag per week terecht te kunnen in een alternatief traject. Dit kan niet.”

Jeugdwerker Yann Conrath is vooral bezorgd over de toekomst van de jongen. “Taoufik brengt zijn dagen nu door in de Ribaucourtbuurt, een wijk met veel drugs- en andere criminaliteit. Je moet al heel sterk in je schoenen staan om in die omgeving niet op het verkeerde pad te raken.

Bovendien is hij behoorlijk gefrustreerd over wat er gebeurd is en krijgt hij geen enkele begeleiding vanuit de jeugdhulpverlening. Het is de ideale voedingsbodem voor ontsporingen zoals we onlangs gezien hebben in Peterbos.”