Niet naar cultuur met de klas: 'Dit kan voor nog meer ongelijkheid zorgen'

Een uitstapje naar het theater of de opera: het is gewoon geen prioriteit bij een schoolstart waar vooral de praktische organisatie van de lessen al een uitdaging is. Toch bekijken Brusselse cultuurhuizen en scholen al de alternatieven om de cultuurbeleving dan maar naar de klas te brengen. “Het is belangrijk om na die lange periode thuis terug in te zetten op de verbeelding.”

De Brusselse leerlingen hebben bij de start van het schooljaar kennis gemaakt met code geel. Volgens dat pandemiescenario mag iedereen weer voltijds naar de les, maar activiteiten buiten de schoolmuren worden voorlopig nog beperkt. In het secundair-, hoger- en volwassenonderwijs zijn uitstappen zelfs helemaal niet toegelaten. Een zoektocht begint voor de scholen en cultuurhuizen om de eindtermen ‘cultureel bewustzijn’ en ‘culturele ontwikkeling’ van het leerplan op een veilige manier in te vullen.

“Het zou heel erg zijn als culturele activiteiten in en met school lang uitblijven,” aldus Leen Laconte van oKo, het Overleg Kunstenorganisaties. “Sommige studenten komen immers alleen via het onderwijs in contact met kunst en cultuur," legt ze uit. "Als die activiteiten met de school niet meer doorgaan kan het voor nog meer ongelijkheid in de samenleving zorgen."

‘Het enthousiasme is er’

De basisscholen mogen wel nog kiezen of ze zich willen wagen aan het organiseren van een culturele schooluitstap. “Tot nu toe merken we nog veel enthousiasme op bij het kleuter- en lager onderwijs,” vertelt Hilde De Pessemier, cultuurcoördinator van Schoolpodium Noord, een samenwerking van verschillende gemeenschapscentra die culturele activiteiten voor scholen organiseert. “Het is volgens mij dan ook belangrijk om na die lange periode thuis terug in te zetten op de verbeelding,” zegt ze.

Om de leerkrachten meer bedenktijd te geven verlengde Schoolpodium de inschrijfperiode voor de activiteiten. “Tot en met 10 september kan er nog kosteloos geannuleerd worden,” legt De Pessemier uit. “Dus we zijn nog niet helemaal zeker dat alles goed komt voor ons,” geeft ze toe. “Je verplaatsen met een hele klas kleine kinderen is niet zo evident tijdens corona, dus ik kan me voorstellen dat sommige scholen nog zullen terugkrabbelen. Zeker als de situatie nog negatief evolueert en we binnenkort in code oranje zitten.”

De scholen ontbreekt het niet aan enthousiasme voor cultuur, zegt Karin Struys, communicatieverantwoordelijke van GO! Scholengroep: “Ik merk gewoon dat hun focus nu nog heel hard ligt op het inhalen van de leerachterstand en de praktische aanpak van alle activiteiten binnen de school,” vertelt ze. “Atheneum Emanuel Hiel is bijvoorbeeld nog aan het bekijken hoe ze hun kennismakingsdag nu juist kunnen invullen en ik denk dat er pas daarna echt aandacht zal worden besteed aan de buitenschoolse activiteiten.”

Kansen voor ontwikkeling

Wij hebben met veel spijt alle uitstappen tot en met december geannuleerd,” zegt directrice Sophie Allein van het Koninklijke Atheneum Etterbeek (KAE). “Normaal gezien gaan we elk jaar met de vijfdes en zesdes naar een opera in de Koninklijke Muntschouwburg,” vertelt Allein. “Volgens mij toch een ervaring die veel jongeren anders niet beleven, dus het is jammer dat ze die kans nu missen.” Het KAE presenteert normaal ook elk jaar hun eigen schooltoneelstuk in maart, waar de leerlingen eind september al voor beginnen repeteren. “Daar moeten we nu ook nog iets op bedenken,” zegt Allein. “Omdat we niet kunnen inschatten of de voorstelling wel zal mogen plaatsvinden.”

Haya Zamin (21) is één van de leerlingen die in het middelbaar haar weg naar de cultuurwereld vond. Ze leerde als zestienjarige studente aan het Regina Pacisinstituut in Laken Bronks kennen via het Boostprogramma van de Koning Boudewijnstichting. “Zonder die kans op school had ik mijn passie voor theater waarschijnlijk niet ontdekt,” getuigt ze. “Thuis had ik drie broers waar ik naar opkeek en die hielden zich helemaal niet met kunst bezig, dus met mijn nieuwe interesse was ik een beetje een buitenbeentje,” vertelt Haya.

“Tot mijn vierde jaar bij Bronks durfde ik mijn vrienden en familie zelfs niet uitnodigen voor een voorstelling.” Haya speelde mee in verschillende toneelstukken van Bronks en bloeide er open: “Ik heb er zoveel andere mensen en meningen leren kennen, ik begon ineens na te denken over concepten waar ik nooit eerder over na had nagedacht,” vertelt ze. “Het heeft enorm veel betekend voor mijn zelfontwikkeling.”

Opera in de klas

Het theaterhuis voor een jong publiek, Bronks, is zoals veel Brusselse cultuurhuizen nog zoekende naar alternatieven. Het grootste deel van hun programma is gericht op jongeren uit het secundair, waarvoor ze bij elke voorstelling ook een educatieve omkadering van het toneelstuk aanbieden.

Maar als de jongeren niet tot bij hen mogen komen met de school, moet er een andere aanpak bedacht worden. “We denken er bijvoorbeeld over na om via communicatie op school studenten aan te moedigen om in de avond zelfstandig op uitstap te gaan en naar een stuk te komen kijken,” vertelt communicatieverantwoordelijke Soetkin Van Rossem. “Daarnaast gaan we de voorstellingen misschien ook openstellen voor een groter publiek,” legt Van Rossem uit.

De Muntschouwburg bedacht intussen al een oplossing voor de studenten van het middelbaar: “We gaan opera’s live streamen in de klas,” vertelt Linda Lovrovic, coördinator publiekswerking onderwijs en jong publiek bij de Munt. “Daarbij bieden we dan ook een lesmap aan zodat de leerkracht zelf voor omkadering kan zorgen of kan er een medewerker van de schouwburg daarvoor zorgen via Zoom,", legt ze uit.