Nijpend tekort aan leerkrachten Nederlands in Franstalige basisscholen

Franstalige basisscholen in Brussel vinden bijna geen leerkrachten die in staat zijn Nederlandse les te geven. De schaarste is zo acuut dat Anderlecht een premie van 160 euro bruto invoert voor onderwijzers die een taalexamen Nederlands halen. In Brussel-Stad bestaat een dergelijke premie al sinds 2011.

Het was de Schaarbeekse schepen van Franstalig onderwijs, Michel De Herde (Défi), die de kat de bel aanbond. “Een echte Nederlandse les verzekeren in het lager onderwijs is bijna mission impossible”, zei hij dinsdag aan de RTBF.

In principe moeten kinderen in het Franstalige onderwijs in Brussel vanaf het derde leerjaar drie uur Nederlands per week krijgen, en zelfs vijf uur vanaf het vijfde leerjaar. Maar de werkelijkheid is anders. Het is enorm moeilijk om onderwijzers te vinden die in staat zijn het vak te geven, stelt De Herde vast.

Hij is niet de enige die aan de alarmbel trekt. In Molenbeek is burgemeester Françoise Schepmans (MR) bevoegd voor Franstalig onderwijs. Schepmans vertelde aan de RTBF dat ze eigenlijk 18 FTE’s (voltijdse equivalenten) Nederlands nodig heeft, maar er maar 11,5 in dienst heeft. Ook in Anderlecht kunnen ze nog 6 FTE’s gebruiken voor de Nederlandse lessen.

Salaris is te laag

Er zijn drie redenen voor de schaarste. Nederlands mag in Franstalige lagere scholen enkel door bachelors met een lerarenopleiding in moderne talen worden gegeven, legt onderzoeker Eloy Romero-Muñoz van de Franstalige hogeschool Francisco Ferrer uit. Maar die kunnen ook in het lager secundair aan de slag, waar ze meer betaald worden. Blijven over: de leerkrachten basisonderwijs die een optievak Nederlands hebben gevolgd.

Vier van de vijf Brusselse hogescholen die Franstalige onderwijzers opleiden, zouden dat optievak volgens de RTBF echter afgeschaft hebben, wegens gebrek aan interesse bij de studenten. De Herde en Romero-Muñoz wijzen er allebei op dat veel leerkrachten bovendien pendelaars uit Wallonië zijn, die zelfs nooit een uur Nederlands hebben gehad. Terwijl Frans in Vlaanderen een verplicht vak is, kunnen scholieren in Wallonië kiezen tussen Engels en Nederlands.

Blijven over: Nederlandstalige leerkrachten, maar die zijn ook niet te porren. “Zij kunnen zowat 10 procent meer verdienen in het Nederlandstalig onderwijs”, zegt De Herde.

“De situatie is bovendien kafkaiaans”, vult Fabrice Cumps (PS) aan, schepen van Franstalig onderwijs in Anderlecht. “Wij hadden twee goede Nederlandstalige leerkrachten die bij ons les wilden geven. Maar om in het Franstalige onderwijs te mogen werken, moeten ze een examen Frans afleggen. En daar waren ze niet voor geslaagd.”

Beetje woordenschatoefeningen

"Het is dus roeien met de riemen die we hebben", concludeert De Herde. “De enkele leerkrachten die over de juiste diploma’s beschikken, verdelen hun uren over onze 15 scholen. Voor de rest is het behelpen met klastitularissen die wat woordenschat of schriftelijke oefeningen geven, maar die niet in staat zijn om een waarachtige taalles te geven. Je leert pas echt Nederlands door de taal te beluisteren en te spreken.”

Zo nijpend is het tekort dat de Anderlechtse gemeenteraad beslist heeft voortaan een brutopremie van 160 euro per maand te geven aan leerkrachten in de lagere school die het examen ‘approfondi de néerlandais’ van de Franse Gemeenschap halen.

“We zullen ook cursussen organiseren om onderwijzers voor te bereiden op dat taalexamen", zegt schepen Cumps. "De hoop is dat onze leerkrachten door de premie gemotiveerd worden om Nederlands te gaan leren.” In Brussel-Stad bestaat een dergelijke premie al sinds 2011.

Afgelopen september zijn de Erasmushogeschool en de hogeschool Francisco Ferrer gestart met een tweetalige lerarenopleiding. Dit jaar zijn een twintigtal studenten eraan begonnen. “We juichen die opleiding toe”, zegt schepen De Herde. “Maar die 20 leerkrachten volstaan uiteraard niet. We hebben er eerder tweeduizend nodig in Brussel.”