Op twee Nederlandstalige basisscholen mogen kinderen nu ook hun thuistaal gebruiken

Voor een proefproject mochten kinderen uit vijfde en zesde leerjaar van twee Nederlandstalige basisscholen in Anderlecht vorig schooljaar soms hun thuistaal gebruiken, bijvoorbeeld bij de voorbereiding van een groepswerk. “De kinderen zijn betrokken, gemotiveerd en trots. Ook hun spreekdurf in het Nederlands neemt toe”, laat de Erasmushogeschool weten, die het project begeleidde. Dat wordt nu uitgebreid naar alle klassen van de lagere school.

De meeste leerlingen van de Anderlechtse basisscholen De Vijvers en Goede Lucht, die meededen aan het pilootproject, horen vaak enkel op school Nederlands. Beide Brusselse scholen trekken een voornamelijk Franstalig publiek.

“Die strikte opsplitsing tussen de school en de wereld daarbuiten is een behoorlijk schizofrene situatie voor die kinderen”, zegt Anouk Vanherf aan BRUZZ. Vanherf is docente Nederlands aan de lerarenopleiding van de Erasmushogeschool Brussel, en als onderzoekster bezig met gebruik van thuistalen in het onderwijs.

Achterstand in Nederlands

De leerlingen onderdompelen in een taalbad Nederlands, en de thuistalen volledig buiten houden, leverde niet het verhoopte resultaat op, constateerden de scholen. "Op het einde van de lagere school bleek een groot deel van de leerlingen een achterstand te hebben voor Nederlands.”

Vandaar het idee om de thuistaal in het vijfde en zesde leerjaar in te zetten op school. Met een project wilde de hogeschool ook de talenkennis van de eigen studenten benutten. “De instroom in onze lerarenopleiding is steeds meer een weerspiegeling van de Brusselse, meertalige realiteit”, klinkt het bij de onderzoekster. “We hebben Franstalige studenten, of studenten die bijvoorbeeld ook Arabisch, Albanees, Turks of Russisch praten.”

Na een peiling over de meningen rond gebruik van thuistalen bij ouders, leerkrachten en leerlingen gingen de studenten tijdens hun eindstage aan de slag. Ze integreerden de talen en culturen van de leerlingen op een speelse manier. Waar vroeger de thuistalen uit de klas werden geweerd, mochten de kinderen ze nu ook af en toe gebruiken, bijvoorbeeld tijdens groepswerk of bij het maken van een opdracht.

“Maar de presentatie gebeurde uiteindelijk in het Nederlands. Steeds was het doel: het versterken van de taalvaardigheid Nederlands”, benadrukt Vanherf. “Het Nederlands is en blijft de voertaal op school. Thuistalen worden enkel ingezet als ze het leerproces van de leerlingen kunnen ondersteunen. Hun spreekdurf in het Nederlands nam effectief toe.”

Het is wennen voor de leerkracht die tijdens de voorbereiding niet altijd kan volgen, begrijpt Vanherf. “Maar als je lagereschoolkinderen bijvoorbeeld in het Turks een groepswerk laat voorbereiden, praten die tijdens het Turkse gesprek het gros van de tijd effectief over de leerstof. Dat blijkt uit een onderzoek op vier scholen in Gent, waar de Nederlandstalige onderzoekers de gesprekken opnamen en later lieten vertalen.”

Moederdaggedicht in moeder-taal

Een ander voorbeeld: de kinderen vertaalden gedichtjes voor moederdag in hun moeder-taal, zodat ze een tweetalig kaartje konden afgeven. Of na een W.O.-les over de ruimte moesten ze als huiswerk de begrippen vertalen naar hun thuistaal. "Zo kunnen ze verbanden leggen met de woorden in het Nederlands", legt Vanherf uit, "en wordt tegelijk ook de woordenschat in hun thuistaal verrijkt, essentieel om een andere taal aan te leren."

“Dat huiswerk moest maar een paar dagen later af zijn, maar de volgende dag had iedereen de taak al heel trots gemaakt”, vertelt Vanherf. “Het gaat om de houding van de school, het is een erkenning van een deel van hun identiteit dat ze tot nu toe nooit konden laten zien. Klasgenootjes ontdekten ook elkaars thuistalen. Dat komt zo weinig aan bod tot nu toe.”

“Voor de Nederlandstalige kinderen zijn de anderstalige momenten een verbreding van de horizon”, aldus Vanherf. “Ook voor de meertalige student-leerkrachten is het project een meerwaarde. Hun talenkennis wordt gewaardeerd en voor heel wat leerlingen zijn zij een rolmodel.”

Het plan is nu om uit te breiden naar de andere klassen op beide lagere scholen. “We hopen ook de leerkrachten die nu nog argwanend tegenover het project staan, er de voordelen van in te doen zien”, klinkt het bij de onderzoekster van de Erasmushogeschool.