Steeds meer Brusselse hogeschoolstudenten worstelen met Nederlands

De Nederlandstalige hogescholen in Brussel moeten steeds meer taalcoaching geven om het Nederlands van hun studenten op peil te brengen. “In de graduaats- en lerarenopleidingen krijgt één op de drie extra ondersteuning,” zegt An De Moor van Odisee.

An De Moor is talenbeleidscoördinator bij hogeschool Odisee, die campussen heeft in en buiten Brussel. Ze stelt vast dat zowat alle beginnende studenten problemen hebben met taalvaardigheid. “Nieuwe studenten moeten zich het juiste taalregister eigen maken. Velen spreken nog jongerentaal of tussentaal en zijn er zich niet van bewust dat in het hoger onderwijs een formeler, academischer register wordt gehanteerd. Dan krijg ik bijvoorbeeld een e-mail: ‘Yo, wanneer is da examen?’ Voorts is de structurering van een tekst vaak een probleem en ook de woordenschat. Drie problemen dus, en bij de Brusselse studenten zijn die nog een stuk groter dan in de Vlaamse campussen.”

Dat blijkt ook uit de resultaten van de verplichte taaltest Nederlands die de hogeschool aan het begin van het academiejaar afneemt bij alle studenten. De Moor toont bij wijze van voorbeeld de scores van de afgelopen tien jaar van de opleiding Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, die zowel in de Odisee-campus in Aalst als in Brussel wordt georganiseerd. In Aalst schommelden de resultaten altijd rond de 75 procent. De Brusselse studenten scoren zo’n tien procentpunt lager.

Het verschil heeft er volgens De Moor mee te maken dat er zich in Brussel veel meer studenten inschrijven die thuis geen Nederlands spreken.

Hoewel hun Frans soms veel vlotter is, verkiezen veel jongeren met een andere thuistaal om toch in het Nederlands hoger onderwijs te volgen. De Moor: “Ze denken dat ze dan makkelijker en beter betaald werk kunnen vinden.”

Normaal gesproken moet een leerling die afstudeert in het Nederlandstalig secundair onderwijs een B2-niveau voor Nederlands hebben, legt De Moor uit. “Maar we zien dat dat in de praktijk in Brussel vaak niet het geval is. Het leerlingenpubliek is veel diverser geworden, daardoor lukt het voor middelbare scholen niet altijd om het vereiste niveau te behalen. Hoe dat komt, is een complex verhaal: soms ligt het aan de ouders die de kinderen te weinig stimuleren om ook buiten de school activiteiten in het Nederlands te doen, soms ligt het aan verkeerde leermethodieken, soms ook aan leerkrachten die de lat te laag leggen. En dan is er nog het lerarentekort. Het gebeurt dat een student zijn hele laatste jaar middelbaar geen Nederlands heeft gehad.”

Odisee deed ook onderzoek naar de correlatie tussen taalvaardigheid en studiesucces. Die blijkt er duidelijk te zijn. De Moor: “Sommige studenten zijn competent, maar falen omdat ze onvoldoende kunnen verwoorden wat ze bedoelen of niet alle gebruikte woorden kennen. Om een les te kunnen studeren en reproduceren moet een student minstens 95 procent van de woorden begrijpen.”

Om hun slaagkansen te vergroten, geven de hogescholen taalcoaching aan de studenten die zwak scoren op de taaltest. Voor de graduaats- en lerarenopleidingen krijgen Odisee en de Erasmushogeschool, die met dezelfde problematiek kampt, sinds enkele jaren een subsidie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC).

Meer kans op slagen

Tot hiertoe was de coaching niet verplicht, maar veel studenten zien in dat ze hierdoor meer kans op slagen hebben. “In de graduaats- en lerarenopleidingen van Odisee kreeg dit jaar gemiddeld één op de drie studenten taalcoaching,” aldus De Moor. “In sommige richtingen is het meer dan in andere. Bij accountancy heeft negen op de tien studenten een andere thuistaal, bijna iedereen krijgt ondersteuning.” Voor de studenten van de lerarenopleiding die niet voldoende scoren op de taaltoets wordt de remediëring volgend academiejaar verplicht.

Het taalteam van Odisee is in de loop der jaren flink gegroeid en telt ondertussen 25 coaches. De ondersteuning die ze geven varieert van individuele taalcoaching tot ondersteuning in kleine groepjes en co-teaching waarbij de vakdocent een taalcoach naast zich heeft.

Het doel is ervoor te zorgen dat de studenten correct Nederlands spreken als ze afstuderen, zegt De Moor. “Soms krijg ik de vraag of het gebruik van het juiste lidwoord wel zo belangrijk is. Maar het gaat hier om hoger onderwijs. Wie afstudeert komt in het werkveld terecht. En daar verwacht men dat mensen met een diploma correct kunnen communiceren met een klant of lesgeven in een correct Nederlands.”

Dat het Engels een steeds grotere rol speelt in het hoger onderwijs vindt De Moor in dit opzicht een slechte zaak. “Engels is voor veel Brusselse jongeren een heel moeilijke taal. Sommigen spreken thuis Berbers, luisteren naar Franse rapmuziek en kijken naar gedubde Franse films. Nederlands is hun schooltaal en Engels pas hun vierde of vijfde taal. Als je vakken in het Engels geeft, sluit je in Brussel jongeren uit. Bovendien zijn die jongeren dan nog minder met Nederlands bezig.”