Steeds meer Franse studenten aan Brusselse universiteiten

Het aantal Franse studenten aan de Brusselse en Waalse universiteiten groeit jaar na jaar. Ondertussen gaat het al om zo’n 20.000, waarvan 5.000 aan de Brusselse ULB. De reden? Niet alle studenten worden in Frankrijk tot een universiteit toegelaten, en daarom wijken velen uit naar België.

De 22-jarige Franse Élodie Mass kwam in september naar Brussel om een masteropleiding Internationale Relaties te volgen aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Het was aanvankelijk niet haar plan om in het buitenland te gaan studeren, maar ze had geen andere keuze. “Ik heb een aanvraag gedaan voor vijftien masteropleidingen, maar ik werd nergens geaccepteerd,” zegt ze.

Élodie is niet de enige. “In het begin van het schooljaar vroeg de prof of er buitenlandse studenten waren. Heel veel mensen staken hun hand op. Daarna vroeg hij wie er Frans was, en zeker de helft van de studenten zat nog met hun hand in de lucht.”

Een reportage op de Franse zender TF1 spreekt over een “uittocht van jonge studenten die geen plek kunnen vinden in Frankrijk.” Het is een misvatting dat Franse studenten naar België zouden komen om financiële redenen, want het is goedkoper om in Frankrijk te studeren. Élodie zou in haar thuisland 170 euro betalen. Beursstudenten hoeven er niets te betalen. Aan de ULB betaalt ze 835 euro.

Toelatingssysteem

De 'uittocht' is vooral te wijten aan het toelatingssysteem. In 2018 werd Parcoursup ingevoerd, een nieuwe aanvraagprocedure om plaatsen in het hoger onderwijs toe te wijzen. Wie verder wil studeren, moet via dat systeem in april een aanvraagdossier indienen, met onder andere schoolresultaten, eindwerken en een motivatiebrief. Die dossiers worden dan behandeld en de aanvragers krijgen in juni te horen of ze al dan niet aanvaard zijn.

Voor masteropleidingen bestaat een gelijkaardig systeem, maar nog een pak complexer. “Het is echt vermoeiend,” zegt Élodie. “Elke universiteit heeft een andere deadline en vraagt verschillende documenten. Bovendien is er geen enkel platform waarop die informatie gebundeld staat. Het is dus heel veel werk om dat allemaal uit te zoeken. Als je dat dan doet en uiteindelijk toch overal geweigerd wordt, is dat heel teleurstellend.”

Het toelatingssysteem krijgt veel kritiek, omdat veel jongeren daardoor niet kunnen studeren wat ze willen. Ook zouden universiteiten weinig transparant zijn over waarom studenten niet worden toegelaten. “Ze zeggen nooit expliciet waarom. Het excuus is meestal dat onze punten niet goed genoeg zijn, terwijl die meestal vrij hoog zijn,” zegt Élodie. Veel Fransen kiezen daarom om naar België te trekken.

Alle Franstalige universiteiten en hogescholen zien het aantal Franse studenten toenemen. Vooral bij richtingen zoals Psychologie, Geneeskunde en Politieke Wetenschappen is het aandeel Franse studenten groot.

Aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) studeren zo’n 5.000 Franse studenten op een totaal van 36.000 studenten. In vijf jaar tijd is het aantal Franse studenten aan de universiteit met 25 procent gestegen. Volgens ULB-rector Annemie Schaus moet de Franse regering gepaste maatregelen nemen. "Of de Franse staat moet zijn regels voor de toegang tot het hoger onderwijs herzien, of een bijdrage leveren aan de financiering van studies in België,” zegt Schaus aan TF1.

Het kabinet van minister van Onderwijs bij de Franse Gemeenschap Valérie Glatigny (MR) vindt de aanwezigheid van Franse studenten aan onze universiteiten en hogescholen een troef, maar ook een uitdaging. “We moeten die uitdaging aangaan, rekening houdend met het beginsel van het vrije verkeer van personen in de Europese Unie,” zegt woordvoerder Olivier Schotte.

“Het vrije verkeer komt alle studenten ten goede. Onze studenten kunnen ook in andere Europese landen studeren. Daarom vinden we dat de passende oplossing op Europees niveau moet worden gevonden. Minister Glatigny heeft de kwestie al aangekaart bij Mariya Gabriel, Europees commissaris voor Onderwijs, en zal dat blijven doen,” aldus Schotte.

De vraag rijst of het aantal plaatsen voor Franse studenten beperkt moet worden. Nu is er al een limiet van 30 procent voor buitenlandse studenten in bepaalde richtingen zoals Geneeskunde en Logopedie. Het kabinet bekijkt of dat eventueel uitgebreid moet worden naar andere richtingen.

150 miljoen euro

Volgens de TF1-reportage zou het onderwijs van Franse studenten jaarlijks 150 miljoen euro kosten aan de Franse Gemeenschap. Al klopt dat niet helemaal, meldt het kabinet van Glatigny. “Het is niet juist om te spreken over directe kosten. Het hoger onderwijs werkt met een gesloten budget, wat betekent dat het totale budget vast is, ongeacht het aantal studenten,” zegt Schotte.

Hij benadrukt bovendien dat het Franstalig hoger onderwijs structureel geherfinancierd wordt, met dit jaar 50 miljoen euro extra, 70 miljoen euro in 2023 en 80 miljoen euro in 2024.