Thuistalen op school: 'Talen versterken elkaar'

Daarmee zijn we helemaal in de 19de eeuw beland, reageert VUB-professor en specialist meertalig onderwijs Piet Van de Craen. “Mensen straffen voor het gebruik van een taal is uit den boze, en creëert ook weerstand tegenover het Nederlands.” Dat argument gebruikte het gemeenschapsonderwijs ook toen het precies een jaar geleden thuistalen op school toeliet.

Een groots opgezet onderzoek naar het gebruik van thuistalen in het onderwijs is in Europa voor zover Van de Craen weet nog niet gebeurd. “De European Language Council heeft hierover wel een project op stapel staan. Het heeft zeker geen negatief effect, we vermoeden dat een sterkere thuistaal ook de schooltaal versterkt. Talen hebben de neiging elkaar te versterken. Het ‘metalinguïstische vermogen’ (het algemene taalvermogen zeg maar, red.) gaat erop vooruit.”

De Molenbeekse vzw Foyer had dertig jaar lang een project lopen waarbij leerlingen meertalig onderwijs - in het Nederlands en de thuistaal - konden volgen. Harde bewijzen over een betere kennis van het Nederlands waren er niet, wel was de schooluitval veel lager dan gemiddeld, en waren de leerlingen gemotiveerder. In 2011 stopte de minister het project. “Wij beseften dat het maatschappelijke klimaat nog altijd niet zo open is naar minderheidstalen,” zegt Hilde De Smedt, coördinator meertaligheid bij Foyer. “Daarom concentreren we onze inspanningen sindsdien op de gezinnen, en adviseren we ouders bij hun meertalige opvoeding.”

Meer diepgang

Voor De Smedt staat het buiten kijf dat thuistalen helpen bij de taalverwerving in het Nederlands. “Kinderen die hun moedertaal beter beheersen, kunnen ook gemakkelijker een nieuwe taal leren, dat tonen studies al aan sinds de jaren tachtig. Maar je moet eerst een minimumniveau bereiken. Bij kansarme kinderen weten we dat het niveau van de thuistaal laag is. Ik zie regelmatig kinderen op mijn consultatie bij wie het Nederlands niet lukt, omdat de thuistaal zo arm is. Het zijn communicerende vaten: kinderen moeten zowel hun thuistaal als het Nederlands blijven oefenen.”

“Daarnaast voelen kinderen die af en toe hun thuistaal kunnen gebruiken zich beter op school, blijkt uit onderzoek. En als het kind zich beter voelt, gaat het beter leren.”

Bij leerkrachten voelt De Smedt dat de openheid voor het gebruik van thuistalen toeneemt. “Maar politiek ligt het uiterst gevoelig. Politici blijven ouders en directies bang maken. Ik heb het al meegemaakt dat een Brusselse directeur een studiedag over thuistalen afbelde omdat zijn inrichtende macht hem op de vingers had getikt. Zelfs allochtone ouders nemen het discours over dat thuistalen in de weg staan van het Nederlands. Maar als zij gebrekkig Nederlands met hun kind spreken, helpt dat zeker niet bij het taalleerproces.”

Doet het gebruik van thuistalen de kennis van het Nederlands ook meetbaar toenemen? Heel moeilijk te bewijzen, zegt De Smedt. “Kinderen zullen wellicht niet méér woorden kennen, maar ze zullen abstracte begrippen wel beter kunnen invullen. Hun taal heeft meer diepgang. Als je een woord als ‘klimaat’ in de thuistaal kent, zal je beter begrijpen wat het Nederlandse woord precies inhoudt. Toen wij nog meertalig onderwijs aanboden, bleek dat leerkrachten sneller verder konden bouwen op wiskundige begrippen die eerst in de moedertaal waren uitgelegd.”