Weyts over plaatstekort in onderwijs: 'Gemeenten nemen verantwoordelijkheid niet op'

In de commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement stelden vier parlementsleden donderdag vragen over het plaatstekort in het Brusselse Nederlandstalige basisonderwijs. Minister Ben Weyts (N-VA) bekritiseerde Brusselse gemeenten zonder Nederlandstalige gemeenteschool. "Het is toch om te bleiten dat gemeenten met de grootte van een gemiddelde Vlaamse centrumstad geen Nederlandstalige gemeentelijke basisschool inrichten?"

6.900 nieuwe kinderen zijn de afgelopen maanden aangemeld voor een plekje in de Brusselse Nederlandstalige basisscholen vanaf september. Dat zijn er 7,3 procent meer dan vorig jaar, een nieuw record. Bijna 4.000 van die kinderen hebben voorlopig nog geen plaats toegewezen gekregen.

De groep kinderen voor wie ook eind augustus nog geen plaats is groeit elk jaar. De capaciteitsverhogingen in het Nederlandstalige onderwijs kunnen de groeiende vraag door zowel bevolkingsgroei als stijgende populariteit niet bijbenen.

'Inwoner van de Rand'

Reden genoeg om bevoegd minister Weyts naar zijn aanpak te vragen, vonden de Vlaamse parlementsleden Jan Laeremans (Vlaams Belang), Annabel Tavernier (N-VA), Stijn Bex (Groen) en Hannelore Goeman (One.brussels/SP.A). Zij informeerden onder meer naar Weyts' overleg met de VGC en bevoegd collegelid Sven Gatz (Open VLD), en ambtsgenote Caroline Désir (PS) aan Franstalige kant. Ze vroegen de minister ook hoe hij een plaats in de buurt zou garanderen voor ouders die onder de voorrangsregeling voor Nederlandskundigen vallen.

"Deze problematiek ligt me als inwoner van de Rand en met een hart voor Brussel nauw aan het hart", begon Weyts. "Als het regent in Brussel, druppelt het in de Rand. We mogen fier zijn op dat recordaantal aanmeldingen. De aangemelde kinderen komen trouwens voor 93 procent uit Brussel zelf en voor 7 procent uit de Rand."

Weyts haalde de cijfers van het aantal gecreëerde en voorziene nieuwe plaatsen tot 2025 aan. "In de afgelopen tien jaar creëerden we 34 procent van de nieuwe plaatsen in het Brusselse basisonderwijs, meer dan ons deel. Tot 2025 is dat zelfs 43 procent, met zowat 4.000 plaatsen aan Nederlandstalige kant, en 5.270 aan Franstalige. In het secundair is dat 36 procent van het totaal."

Daarna gooide de minister de bal in het kamp van de andere betrokken overheden, en dan vooral de Brusselse gemeenten. "Het is toch om te bleiten dat gemeenten met de grootte van een gemiddelde Vlaamse centrumstad, zoals Elsene, Etterbeek, Ukkel, Ganshoren, Watermaal-Bosvoorde of Oudergem, geen Nederlandstalige gemeentelijke basisschool inrichten? Het is erg dat zij niet de verantwoordelijkheidszin hebben om in te spelen op de vraag die bij hun eigen bevolking bestaat, trouwens zowel bij Nederlands- als Franstaligen."

Hij nam er de kaart bij van de ongelijke capaciteitsverdeling van het Nederlandstalige basisonderwijs in de Brusselse gemeenten. "Hoe roder, hoe minder Nederlandstalig onderwijs. Als je goed kijkt, zie je duidelijk dat het in 'l'oasis francophone', de gemeenten in de zuidelijke en zuidoostelijke hoek van het gewest huilen met de pet op is."

Stijn Bex nuanceerde dat: "Ik ben het absoluut eens dat gemeenten meer kunnen doen, maar dit is natuurlijk ook een verantwoordelijkheid van de VGC en de Vlaamse Gemeenschap. Het gaat immers over een totaalaanbod aan onderwijs. In Elsene bijvoorbeeld staat een Nederlandstalige school in het meerderheidsakkoord en zijn er ook middelen voor uitgetrokken. Maar het blijkt niet makkelijk een geschikte locatie voor een school te vinden."

'Ondergefinancierd'

Weyts wijst er verder op dat de Vlaamse overheid 15 procent van de capaciteitsmiddelen in de periode 2010-2022 besteedt in Brussel, tegenover de voorziene 5 procent. "Bovendien worden wij op twee manieren gefinancierd door een 20-80-verdeelsleutel in Brussel, en als je ziet naar de hoeveelheid kinderen die school bij ons lopen, worden wij dus ondergefinancierd. We zijn misschien niet alleen slachtoffer van ons eigen succes, maar ook het gebrek aan succes van het Franstalige onderwijs. Vlaamse scholen mogen geen vluchtheuvel zijn voor Franstaligen."

Goeman roept op om gericht samen te zitten met de Franse Gemeenschap, op basis van de cijfers van de Dienst Scholen bij planningsagentschap Perspective.brussels. "De gemeenschappen moeten kijken waar de noden zitten en dan samen een masterplan opmaken."

Bex en Goeman vragen daarnaast om capaciteitsuitbreidingen prioritair in de kleine groep erg populaire scholen te doen waar ook Nederlandskundige ouders nu uit de boot vallen.

Goeman: "Om dat probleem op te lossen, moet de kwaliteit in alle Nederlandstalige scholen ook dezelfde zijn en op dezelfde manier gepercipieerd worden, waardoor ouders er ook willen inschrijven." Bex vroeg om dezelfde reden om te kijken naar initiatieven om Nederlandstalige ouders aan te sporen zich in groep in te schrijven in minder populaire scholen.