‘Als zelfs 35.000 opvangplaatsen niet volstaan, moet er iets gebeuren aan de instroom’

De asielcrisis slaat het hardst toe in Brussel. Helaas ligt de oplossing niet in het Brussels, maar in het Europees parlement.

Het was even schrikken vorige week, toen burgemeester Philippe Close – een socialist nota bene – de kartonnen tenten liet weghalen waaronder minderjarige asielzoekers noodgedwongen de klamme nacht doorbrachten. Hen in dozen herbergen geeft het verkeerde signaal, zei Close. En daarbij: Brussel heeft de voorbije maanden en jaren al veel gedaan op het vlak van asiel en migratie – wat uiteindelijk federale bevoegdheden zijn.

Dat klopt. Zowel bij de opvang van Oekraïners als van ‘gewone’ asielzoekers springt zowel Stad als Gewest regelmatig bij. Zo ging vrijdag nog een noodcentrum voor veertig minderjarige asielzoekers open – een samenwerking tussen het Brussels Gewest en het federale niveau. Toen bleek dat het centrum niet donderdag, maar pas vrijdag kon openen, betaalde de Stad Brussel voor een hotelovernachting van die minderjarigen – de afbraak van de kartonnen tenten was hen meteen vergeven.

Ook onderhandelt het Brussels Gewest met de federale overheid over 1.200 extra opvangplaatsen in Brussel. Waar en wanneer die plaatsen komen, en wie betaalt, is nog onduidelijk. De onderhandelingen lopen, klinkt het. Die plaatsen zouden boven op de 1.500 opvangplaatsen komen, waarin Defensie zal voorzien.

Dat allemaal samen geeft maar liefst 34.700 opvangplaatsen in België – zowat het hoogste aantal ooit. En toch zal ook dat niet volstaan, voorspelt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Want met een instroom van meer dan 4.000 asielzoekers per maand en een gemiddelde doorlooptijd van 300 dagen per asieldossier, zijn er nóg meer plaatsen nodig.

Instroom en uitstroom

Dus moeten we de instroom beperken en de uitstroom versnellen, zegt De Moor. Naast extra opvang creëren, zijn dat de twee pijlers van haar Winterplan. Helaas voor haar zijn beide aspecten uiterst moeilijk te realiseren.

Zo verlaten asielzoekers maar mondjesmaat de asielcentra, niet alleen omdat de afhandeling van hun dossier zolang duurt, maar ook omdat ze nadat ze erkend zijn als vluchteling, moeilijk een geschikte woning vinden op de huizenmarkt. Daardoor blijven ze langer dan de reglementaire twee maanden in het asielcentrum. De Moor wil daarom asielzoekers met werk verplichten om de opvang te verlaten, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan – wat als ze echt nog geen woning hebben? Dan slaapt er toch weer iemand op straat.

Maar nog moeilijker is de instroom beheersen. Die bestaat voor een stuk uit mensen die effectief op de vlucht zijn voor persoonlijke vervolging of oorlog, maar voor een groot stuk uit mensen die de algemene miserie in hun land ontvluchten. Zes op de tien mensen wordt om die reden asiel geweigerd, en moet het grondgebied verlaten – wat maar 26 procent van hen ook effectief doet.

En dat leidt tot hoogspanning. Hoe penibel de socio-economische situatie in sommige van die herkomstlanden ook is, België kan niet al die mensen asiel geven, want dat klapt het asielsysteem volledig in elkaar, zoals ook commissaris-generaal voor de Vluchtelingen Dirk Van den Bulck zegt. “Daarvoor is de Conventie van Genève niet gemaakt.”

Veel oplossingen zijn er niet, en het meeste is al eens geprobeerd – alleen de stijl verschilt nog. Zo voert De Moor in navolging van Theo Francken (N-VA) en Maggie De Block (Open VLD) ontradingscampagnes. De vraag is of dat enig effect heeft op mensen die de harde socio-economische of klimatologische omstandigheden in hun land van herkomst ontvluchten. Ook de grenzen van Europa beter bewaken is over alle partijen heen te horen, net als de vluchtelingen binnen Europa spreiden. Commissaris-Generaal Van den Bulck pleit voor een Europese ‘Asylum Deal’, waarvan het plan op tafel ligt, met als speerpunten een pre-entry screening, eengemaakte procedures en een hervestigingskader, dat bepaalt welke lidstaat hoeveel asielzoekers voor zijn rekening neemt.

Maar Oost-Europese landen zijn fel gekant tegen zo’n herverdeling, waardoor de deal (nog) niet is goedgekeurd. In de tussentijd wordt België overspoeld door asielaanvragen, mag Brussel weer de heetste kastanjes uit het vuur halen en wordt het Vlaams Belang slapend rijk. Dat de deal niet is goedgekeurd, is dan ook onaanvaardbaar. Het is niet omdat Brussel de hoofdstad van Europa is dat het dan maar alle problemen zelf moet oplossen.