Dat de vrijzinnige Uyttendaele de Brusselse PS verlaat, is een teken aan de wand

Julien Uyttendaele stapt uit de Brusselse PS, omdat hij vindt dat ze hun vrijzinnige waarden in de kast steken. Andere partijen worstelen met hetzelfde. “Hoe meer plaats je geeft aan religie, hoe meer plaats ze inneemt.”

In de roman Soumission beschrijft Michel Houellebecq hoe de moslimbroederschap in Frankrijk een coalitie vormt met de socialisten, als dam tegen extreemrechts. Ze winnen de verkiezingen en snel daarna wordt het onderwijs gescheiden voor jongens en meisjes, moeten professoren moslim zijn, verdwijnen vrouwen van de arbeidsmarkt en moeten ze verplicht gekleed gaan in lange broek en tuniek.

Houellebecq werd een eersteklasprovocateur genoemd, maar dat het boek zoveel weerklank vond, komt doordat het een open zenuw raakte. De veranderde demografie hééft namelijk politieke gevolgen. Zo ook in Brussel.

Onverdoofd slachten

Neem nu het verbod op het onverdoofd slachten, een dossier waar Uyttendaele expliciet naar verwijst. De Brusselse PS riep haar parlementsleden op om en bloc tégen zo’n verbod te stemmen, waarmee het inging tegen zowat elk rationeel argument. Met als gevolg dat mensen zoals Martin Casier, doctor in de astrofysica en gewezen projectleider aan de VUB en ULB, in het halfrond tégen zo’n verbod pleitte – in essentie omdat daar richtlijnen over terug te vinden zijn in een 1.400 jaar oud Midden-Oosters boek. En veel PS-kiezers dat boek belangrijk vinden.

Het is niet het enige dossier waarin de PS haar standpunt laat afhangen van wat een gemeenschap denkt, of liever: van wat ze meent dat een gemeenschap denkt. Zo vertelt Uyttendaele dat hij door de PS onder druk werd gezet om tijdens een uitzending op LN24 de Turkse president Erdogan niet al te fel te bekritiseren, toen die in 2019 Noord-Syrië binnenviel. Recenter nog werd een resolutie tegen antisemitisme fel afgezwakt in het Brussels parlement, onder meer na amendementen van de PS.

Is de Brusselse PS een moslimpartij geworden? Dat nu ook weer niet. Zo verdedigt de PS, bij monde van Brusselse voorzitter Ahmed Laaouej, al meermaals het recht op abortus, dat Laaouej graag in de grondwet verankerd ziet. Ook zaken zoals het homohuwelijk worden verdedigd door de PS, waardoor die partij in zekere zin zelfs een brug is tussen die progressieve waarden en een traditioneel-religieuze achterban. Al stelde Uyttendaele eerder wel al dat het hier om verworven rechten gaat, en hij niet zo zeker is of die Brusselse PS daar vandaag opnieuw ‘voor’ zou stemmen. Op de vraag of het oké zou zijn als mijn kind een partner heeft van hetzelfde geslacht, antwoordde amper tien à vijftien procent van de mensen van Turkse, Marokkaanse, Congolese of Afghaanse herkomst ’ja’ bij een enquête van het (weliswaar Vlaams) Agentschap Binnenlands Bestuur. Een uitgesproken mening hierover zou dus weleens stemmen kunnen kosten.

De PS is lang niet de enige partij die al jaren bezig is met een delicate evenwichtsoefening tussen enerzijds vaak seculiere kernwaarden van de partij en anderzijds een kiespubliek waarbij religie een belangrijke rol speelt. Zo stemden ook binnen de Brusselse afdelingen van Vooruit, Ecolo en zelfs Défi mensen tegen het verbod op onverdoofd slachten. Bij de PTB/PVDA stemden alle ‘marxisten’ zelfs tegen.

MIVB

Ook in het dossier van de neutraliteit van de MIVB dansen al die partijen op een slappe koord. De eens zo evidente vereiste neutraliteit voor het uitoefenen van een openbaar ambt – de kern van de laïcité, waarbij tot een bepaalde subgroep behoren er niet mag toe doen – staat op de helling. Volgens de laatste berichten zou de PS levensbeschouwelijke tekenen willen toelaten in de volledige MIVB-­hoofdzetel. Ecolo gaat verder, en wil die religieuze symbolen, waaronder een hoofddoek, ook toelaten bij metrobestuurders. Net als Groen, dat zoiets enkel bij rechters of politieagenten niet passen vindt.

Dat de Brusselse regering aan dat voorstel een ordonnantie koppelt die proselitisme of bekeringsdrang wil verhinderen, een probleem bij de MIVB, is een heel dubbel signaal. Enerzijds is de Brusselse regering zich dus bewust van de bekeringsdrang bij het MIVB-personeel. Anderzijds schaft ze het beste wapen daartegen af.

“Hoe meer plaats je geeft aan religie, hoe meer plaats ze inneemt,” stelt Uyttendaele. Net daarom is er een overheid nodig die dat strikt aan banden legt, zodat debatten op rationele grond gevoerd kunnen worden. En zodat er nog vrijheid genoeg overblijft om te kiezen.