De limieten van de staatshervorming

Daar is de staatshervorming weer. Minister Annelies Verlinden (CD&V), bevoegd voor Institutionele Hervormingen, kondigde in verschillende kranten aan werk te willen maken van een regionalisering van de gezondheidszorg.

Echt veel stof deden de interviews niet opwaaien. Er waren enkele lauwe reacties bij Franstalige politici. Alleen de PTB hakte er hard op in, omdat de partij het ziet als een stap naar de ontmanteling van de sociale zekerheid in ons land.

Maar over het algemeen veroorzaakten de interviews weinig rimpels in het politieke water. Dat was ooit anders als het over meer Vlaamse autonomie ging.

Hoe dat komt? Misschien omdat de mensen murw zijn geslagen door het beleid na twee jaar corona, of omdat er een oorlog op til is in het oosten van Europa, de gasprijzen de pan uit rijzen, een ‘vrijheidskonvooi’ op weg was naar Brussel. Wie zal het zeggen?

Voor CD&V is dat alvast knap vervelend. Want de partij wil er zich graag op profileren. Annelies Verlinden deed het een tijd geleden al eens door te pleiten voor een 2+2-model. Twee gemeenschappen en daarnaast een hoofdstad en de Duitstalige Gemeenschap. Ook toen bracht het weinig vuur in het debat.

Ten gronde heeft Verlinden natuurlijk ergens gelijk. Er zijn best wat hervormingen nodig om de gezondheidszorg slagvaardiger te maken. Corona heeft bewezen dat die vandaag hopeloos versnipperd is. In het federale regeerakkoord heet het dat de gezondheidszorg dichter bij de mensen moet – de deelstaten, staat er tussen twee haakjes – zonder dat er geraakt wordt aan de federale solidariteit.

En toch riskeert CD&V ook hier weer zichzelf tegen te komen. Verlinden pleit voor meer homogene bevoegdheden. Vanuit een Vlaams perspectief is dat goed te begrijpen. Een echt zelfstandig Vlaams gezondheids- en welzijnsbeleid voeren is moeilijk omdat het nog voor heel wat bevoegdheden afhangt van de federale regering: de financiering van de ziekenhuizen, de terugbetaling van de medische zorgen, het geneesmiddelenbeleid et cetera. Vlaanderen wil hierover meer zeggenschap, vanuit zijn drang naar meer autonomie.

Wat Verlinden er niet bij vertelt, maar ongetwijfeld goed weet, is dat wat in Vlaanderen misschien eenvoudiger en efficiënter zal worden na de overheveling van de bevoegdheden, meteen in Brussel weer veel ingewikkelder zal worden. Want in het Brussels Gewest opereren Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap en Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) naast elkaar. En dan zwijgen we nog over de Cocof en de VGC.

Hoe meer zeggenschap die drie gemeenschappen in Brussel krijgen, hoe hopeloos complexer het zal worden in de hoofdstad. Daarmee bereikt Verlinden, tenminste in Brussel, het tegengestelde van wat ze beoogt.

Op het terrein proberen de verschillende gezondheids- en welzijnsactoren in Brussel intussen zo goed en zo kwaad als het kan samen te werken, maar ze kunnen ook alleen maar vaststellen dat dat louter op basis van goodwill is en dat als puntje bij paaltje komt de GGC en Vlaanderen toch gewoon lustig naast elkaar werken.

En met de huidige gezondheidsministers Alain Maron (Ecolo) en Wouter Beke (CD&V) lijken de geesten nog verder uit elkaar te groeien. Brussels minister van Gezondheid Maron zal over enkele weken zijn Gezondheidsplan voorstellen. Het zal ongetwijfeld een forse Brusselse stempel dragen.

En daar zitten we dan: Maron wil de Brusselse gezondheidszorg volop uitbouwen, en Vlaanderen wil meer autonomie in zijn gezondheidsbeleid, ongetwijfeld ook in Brussel. Het zal in Brussel uitmonden in een complexe cocktail waar geen Brusselaar beter van wordt.

Uiteindelijk is dit de tragedie van het streven naar meer Vlaamse autonomie. Hoe meer Vlaanderen op zijn onafhankelijkheid staat, hoe meer het van Brussel, zijn eigen hoofdstad, dreigt af te drijven. Dat was bij de zesde staatshervorming zo, en zal bij de volgende staatshervormingen niet anders zijn.