Een arbeidsmarkt zonder taboes

We mogen driewerf hoera roepen. Het Brussels Gewest heeft wetenschappelijk laten onderzoeken of beleidsmaatregelen ook impact hebben. En het communiceert er nog transparant over ook. Dat is een trendbreuk die aan te moedigen valt.

Samen met het Nationaal Planbureau is nagegaan of de inschakelingscontracten voor jongeren op de arbeidsmarkt zinvol zijn. Het gaat om een tewerkstellingsmaatregel uit 2016 om jongeren werkervaring te laten opdoen, en hen zo naar de reguliere arbeidsmarkt toe te leiden.

Dat heeft, zo leek het althans, zijn effect niet gemist. Niet lang na de maatregel zagen we de jongerenwerkloosheid spectaculair dalen. Brussel kon zich eindelijk op de borst kloppen dat het de goeie richting uitging. Positief nieuws over de Brusselse arbeidsmarkt. Dat was lang geleden.

Maar de studie van het Nationaal Planbureau werpt nu een nieuw licht op de maatregel. Conclusie: de inschakelingscontracten schieten hun doel voorbij. Veel jongeren zijn in het contract blijven hangen, wellicht met het oog op de werkloosheidsuitkering die ze later zouden krijgen. Ze zijn in ieder geval niet actief meer op zoek gegaan naar een andere job. Was de maatregel er niet geweest, hadden ze dat wel gedaan, besluiten de onderzoekers.

Een ander opvallend resultaat: hoogopgeleiden hebben er meer baat bij dan laagopgeleiden. Alleen voor vrouwelijke allochtone werklozen uit armere buurten zou de maatregel gewerkt hebben.

De slotsom van het onderzoek is zonneklaar. De ‘inschakeling’ is grotendeels mislukt. Kort door de bocht: het werd een hangmat, in plaats van een springplank naar een goeie baan.

Een soepele arbeidsmarkt, waar vraag en aanbod goed op elkaar zijn afgestemd is een van de meest complexe beleidsdomeinen. En in Brussel komen veel problemen samen: veel laaggeschoolden, een grote migratie en een dienstenecononmie met een grote vraag naar hooggeschoolden.

Komt daarbij – excusez le mot – een doctrinaire saus die het in de Brusselse politiek erg goed doet en die ervan uitgaat dat de tienduizenden werklozen er helemaal niet aan kunnen doen dat ze geen baan hebben.

Het gevolg is een soort van ‘deadlock’ die de zoektocht naar oplossingen haast onmogelijk maakt. Dat is erg jammer, want er loopt in Brussel onwaarschijnlijk veel talent rond, dat nu nergens aan de bak komt. Misschien kan er heil verwacht worden van de nieuwe richting die de federale overheid wil inslaan. In plaats van bevoegdheden naar de deelstaten over te hevelen zal nu gekeken worden of er een asymmetrisch beleid kan gevoerd worden. Met andere woorden: het federale arbeidsmarktbeleid in Vlaanderen, Wallonië en Brussel zal op een andere leest geschoeid worden.

Het Brussels Gewest moet zelf nadenken over hoe het de vastgelopen arbeidsmarkt weer kan loswrikken. Ook heilige huisjes moeten sneuvelen.

Een daarvan is de controle op de beschikbaarheid op de arbeidsmarkt. Die wordt vandaag met fluwelen handschoenen bekeken. De meeste werklozen worden nu wel goed opgevolgd en begeleid, maar de ultieme stap bij werklozen die eigenlijk geen zin hebben in een baan, en bestraft zouden moeten worden, wordt zelden genomen.

Dat blijkt uit de jaarlijkse cijfers van Actiris. Reden? De procedure is loodzwaar. En als puntje bij paaltje komt, zitten vreemd genoeg zelfs de vakbonden mee aan tafel om over de individuele schorsingen te beslissen.

Maar er is niet alleen nood aan een stok achter de deur. Uiteindelijk gaat het over hoe de talenten best een weg vinden naar een job. Diploma’s wegen nog te zwaar door in de aanwervingen. Door competentiecentra op te richten met daaraan gekoppeld goeie opleidingen kunnen de Brusselaars zonder baan wel degelijk een weg vinden naar een professioneel leven.

Het zijn maar twee recepten voor een vlottere arbeidsmarkt. En nee, dat hoeft geen heksenjacht te worden op werkonwilligen. En ja, Brussel moet blijven uitgaan van de kracht van de jongeren en hun talenten. Alleen zo kan Brussel er socio-economisch weer bovenop raken.