Sekswerker, een job als een ander? 'Succes legalisering staat of valt met anonimiteit'

België heeft voor een wereldprimeur gezorgd. Sinds zondag is sekswerker namelijk een beroep als een ander, met een wettelijk geregeld werknemersstatuut. Maar, staan alle Brusselse sekswerkers hiervoor te springen? En welke impact heeft dit op de sekswerksector in de hoofdstad? "We willen sekswerkers kunnen verzekeren dat de beslissing om nu met een contract te werken zich over twintig jaar niet tegen hen keert.”

1. Wat verandert er voor sekswerkers?

Vanaf deze maand kunnen sekswerkers wettelijk ook als werknemer aan de slag. Daarvoor keurde het federaal parlement in mei nieuwe wetgeving goed.

Door het nieuwe wettelijke kader kunnen sekswerkers met een arbeidscontract voortaan beroep doen op de sociale zekerheid bij ziekte, bouwen ze pensioenrechten op en hebben ze recht op vakantiedagen, zwangerschapsverlof en de garantie op een veilige werkomgeving.

Sekswerk werd in België al in 2022 gedecriminaliseerd. Maar er was nog geen speciaal arbeidsstatuut voorzien voor werknemers, sekswerkers konden tot nu toe alleen legaal werken als zelfstandige of freelancer.

2. Aan welke voorwaarden moeten sekswerkers voldoen?

Om legaal aan de slag te gaan, moeten sekswerkers een arbeidscontract tekenen. De wet voorziet daarnaast ook een paar bijkomende voorwaarden en ‘welzijnsmaatregelen’ om de veiligheid van de sekswerkers te garanderen en uitbuiting tegen te gaan.

Zo moeten werkgevers zich laten erkennen en mogen ze geen zware veroordeling hebben opgelopen. Werkgevers moeten daarnaast steeds een alarmknop voorzien en hun personeel moet terecht kunnen bij een referentiepersoon voor veiligheid.

Sekswerkers krijgen ook de mogelijkheid om aan druk te weerstaan. Zo mogen ze klanten weigeren, kunnen ze niet worden gedwongen om bepaalde seksuele handelingen te doen en mogen ze steeds kiezen om uit het beroep te stappen. Om dat te garanderen kunnen ze in alle gevallen beroep doen op een werkloosheidsuitkering, ook als ze zelf ontslag nemen.

Daarnaast voorziet de wet ook in een paar voorwaarden voor de sekswerkers. Zo mag een sekswerker niet minderjarig zijn en is het niet toegestaan om het beroep uit te oefenen als flexi- of studentenjob. Ook als interimaris aan de slag gaan is voor sekswerkers niet toegestaan.

3. Waarom is deze regeling ingevoerd?

“De vraag hiervoor kwam uit de sector zelf, na de erg moeilijke coronaperiode”, legt Daan Bauwens, directeur van belangenvereniging UTSOPI uit. “Toen mochten ze namelijk niet werken en konden ze geen beroep doen op overheidssteun. Dat was dramatisch.”

“Ik hoop dat die ervaring nog lang in het geheugen van veel sekswerkers zal blijven hangen, zodat ze overtuigd kunnen worden om legaal aan de slag te gaan. Want werken met een contract, dat is allemaal nieuw voor hen. Ik merk momenteel toch veel twijfel", aldus Bauwens.

*lees verder onder de video van het studiogesprek

4. Zijn alle sekswerkers blij met het nieuwe statuut?

"Nee, de wet biedt geen oplossing voor twee grote groepen", vervolgt Bauwens, "namelijk de sekswerkers zonder papieren en de sekswerkers die bang zijn voor het stigma. Sekswerkers willen absoluut niet dat ze over twintig of dertig jaar in de problemen komen omdat ze nu aan de slag zijn als sekswerker. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat toekomstige werkgevers misschien op officiële documenten zullen zien dat ze dit beroep hebben uitgeoefend. Het is voor hen van cruciaal belang dat dat niet kan gebeuren."

“Normaal gezien is een arbeidscontract een persoonlijk document", zegt Bauwens, "dat moet een werkgever niet tonen aan jan-en-alleman. Maar een wettelijk contract zorgt ook voor opname in allerelei systemen van de VDAB, Actiris of de sociale zekerheid. Ook daar is die anonimiteit cruciaal.”

UTSOPI pleit er dan ook voor om die gegevens af te schermen. “We willen hen kunnen verzekeren dat de beslissing om nu met een contract te werken zich over twintig jaar niet tegen hen keert.”

5. Is de decriminalisering tot nu toe een succes?

Volgens de vertegenwoordiger van de sekswerkers is er zeker interesse bij escorts om legaal aan de slag te gaan. Bauwens: “Ik krijg elke week meerdere sekswerkers over de vloer die hulp willen om zich te registreren als zelfstandige. Maar wij vertegenwoordigen vooral escorts die bij klanten thuis werken, ik heb minder zicht op de andere vormen van sekswerk.”

Of ook het werknemersstatuut populair wordt, kan Bauwens niet zeggen. “Het grootste obstakel is dat er nog geen erkende werkgevers zijn. Die konden zich ook nog maar één dag aanmelden, dus op dit moment bevinden we ons in een overgangsperiode. Of de legalisering en regularisering van sekswerk een succes wordt, hangt af van de invulling van belangrijke details, zoals de gegarandeerde anonimiteit."

6. Welke impact heeft dit op de Brusselse sekswerkers, zullen velen de overstap maken?

“Dat is erg moeilijk om in te schatten", vindt Bauwens, "aangezien een groot deel van de sector nog steeds opereert in het verborgene. Voor het totaal aantal sekswerkers lopen schattingen voor België uiteen van 5.000 tot 26.000, we weten het eigenlijk niet echt. Maar het staat vast dat Brussel de grootste concentratie aan sekswerkers heeft.”

UTSOPI vertegenwoordigt volgens de directeur 140 aangesloten leden.

Op het terrein merkt Bauwens bovendien een toenemende digitalisering van sekswerk, waardoor het nog minder zichtbaar wordt in de publieke ruimte. “Daardoor worden de werkers ook moeilijker bereikbaar voor ons, en raakt de hulp en ondersteuning die wij bieden moeilijker tot bij hen.”

Maar ook daarvoor ziet de directeur kansen door de nieuwe wet. “Een deel van de steun die wij moesten geven zal nu worden geboden door de sociale zekerheid. Daardoor kunnen wij ons toeleggen op steun bieden voor zij die die optie niet hebben, of erg kwetsbaar zijn.”