Het wintermanifest: en nu ruimte voor een echt breed maatschappelijk coronadebat

Het was met gretige interesse dat we het wintermanifest over de corona-epidemie zijn beginnen te lezen. Altijd goed om uitgedaagd te worden met nieuwe inzichten over het gezondheidsbeleid in ons land. Maar het enthousiasme was van korte duur.

Tenenkrullend, dat is misschien nog het beste gevoel dat men eraan kan overhouden. Slecht geschreven, insinuerend, slecht beargumenteerd en vooral: wat is het punt?

Dat we een debat moeten hebben over de lange termijn over corona? Nou moe! Natuurlijk moet dat er komen. De woordvoerders die nadien het wintermanifest in de media toelichtten, kwamen ook niet meteen met een sterk verhaal.

En toch is de aanhang aanzienlijk. Het wintermanifest heeft duidelijk een gevoelige snaar geraakt bij een deel van de bevolking. Die is corona moe, en de vrijheidsbeperkende maatregelen. Zoals iedereen. Maar, en daar schiet het wintermanifest in tekort, een echt fundamenteel alternatief voor het beleid van de afgelopen twee jaar wordt door de initiatiefnemers niet geboden. Er zijn wel voorstellen om de procedures aan te passen en de adviesraden te herzien, maar hoe ze de ziekenhuizen willen vrijwaren als een dodelijk virus door de maatschappij raast, daar blijft het opvallend stil over.

De woordvoerders van het wintermanifest haastten zich ook om te zeggen dat het geen afrekening is van het gevoerde beleid, maar dat is de tekst wel degelijk: tunnelvisie, weinig transparant, belangenverstrengeling. De kritiek op virologen en politici is snoeihard.

En die is eigenlijk onterecht. Het Belgische en gewestelijke gezondheidsbeleid hééft steken laten vallen en het was af en toe te veel stop-and-go. Soms was het te streng, soms ook te soepel. Maar dat kan ook moeilijk anders als er weinig gegevens voorhanden zijn over het virus, en de maatregelen die werken om het in te dijken. Voor de politici was het aartsmoeilijk om de ‘juiste’ beslissing te nemen.

Zijn de tegenstanders van het gezondheidsbeleid dan misschien te weinig gehoord? De grootste criticaster Lieven Annemans kwam wel geregeld aan het woord, maar hij bleek zich, net voor de tweede golf, schromelijk vergist te hebben. Hij minimaliseerde de ernst van de pandemie en stelde mondmaskers in vraag. Enkele dagen later gingen de cijfers fors de hoogte in. Er zouden tot 1.474 mensen op intensieve zorg belanden.

Vandaag zitten we wellicht wél op een kantel­moment. Omikron manifesteert zich als een besmettelijke, maar minder ziekmakende virusvariant. Er zijn weinig opnames op intensive care door omikron, al blijft ook delta nog wel zijn plaats opeisen. We zitten, met een beetje geluk, op een moment dat het coronavirus endemisch zou kunnen worden en dat het misschien zelfs volstaat om in de toekomst alleen kwetsbare mensen te vaccineren.

Interessanter dan het wintermanifest is daarom de huidige discussie over de algemene vaccinatieplicht. Het federale parlement zal hier de komende weken een debat over voeren. Vooruit zet de toon. Voorzitter Conner Rousseau wil een coronapas voor wie driedubbel gevaccineerd is. Die geeft toegang tot horeca, cultuur en events. Rousseau wil zo de gevaccineerden belonen met ‘vrijheid’ die de ongevaccineerden hen hebben afgenomen. Ook het coronacommissariaat is onder een aantal voorwaarden voorstander van een dergelijke coronapas.

De vraag rijst nu wel of die invoering vandaag nog ‘proportioneel’ is. Het klopt dat de pandemie niet voorbij is, en dat er nog zorgwekkende varianten kunnen opduiken. Het klopt ook dat mensen met een verminderde immuniteit erg moeten blijven oppassen, maar wat Vooruit vandaag voorstelt, grijpt wel heel erg in op het maatschappelijke leven. Bovendien hebben we niet de ervaring dat het Corona Safe Ticket zo’n geweldig goed instrument was. In Vlaanderen heeft het CST zelfs paradoxaal genoeg tot een versnelling van de vierde golf geleid. Vaccinatie redt levens, dat is zeker, maar de individuele vrijheden zijn ook van tel.

Het belangrijkste inzicht is misschien nog dat er nu eindelijk echt ruimte is voor een breed maatschappelijk debat, omdat we uit de urgentiefase kunnen treden. En dat het parlement, het hart van de democratie, weer helemaal zijn werk kan doen. Maar om dat te weten hadden we geen wintermanifest nodig.