'Om Poetin te raken, moeten we massaal huizen isoleren. En dat is iets voor de overheid'

Europa financiert ongewild Poetins oorlog in Oekraïne door massaal gas aan te kopen. Snel onze woningen isoleren is dus de boodschap, maar dan niet via vrijblijvende premies zoals dat nu in Brussel het geval is.

Mijn eerste jaar in Brussel bracht ik door in de Nieuwelaan in Etterbeek, in wat op een erfgoedsite omschreven staat als ‘een imposant huis in eclectische stijl met art-nouveau-elementen, uit 1911’. Ik deelde er een verdieping met een Venezolaan en een Fin. Grappig genoeg was vooral die laatste misnoegd over de ijzige kilte tijdens de wintermaanden. Zelfs met de zware gordijnen over de dunne ruitjes geschoven en alle deuren dicht, kregen we onze stek niet verwarmd, ook al stond de chauffageketel hijgend te stampen tot het hele huis ervan trilde. Waardoor wij dan maar in de kleine keuken rond het fornuis samentroepten – gezellig was het wel.

Er zijn duizenden van die huizen in Brussel, en ze kosten hun bewoners – vaak huurders – een fortuin aan verwarmingskosten. En sinds een week of twee kosten ze onrechtstreeks aan Oekraïners het leven. Want het oorlogsapparaat waarmee Poetin zijn broedervolk te lijf gaat, kost pakken geld, geld dat elke dag nog Rusland binnenstroomt via de verkoop van olie (ongeveer 400 miljoen euro per dag) en gas (minimum 260 miljoen euro per dag). Europa financiert dus mee de oorlog, en zelfs al is België maar voor een paar procent van Russisch gas afhankelijk, dan nog moet ook hier de vraag naar beneden, zodat de prijzen zakken en ze ook in Oost-Europa met pakweg Noors in plaats van Russisch gas verder kunnen.

Isoleren is dus de boodschap. Het belang kan niet overschat worden. Scandinavische huizen waar het binnen 20 graden is, verliezen gemiddeld 0,9 tot 1,2 graden na vijf uur in de winterkou. Belgische huizen gemiddeld 2,9 graden. Wat het ‘imposante huis in eclectische stijl’ ‘s nachts verliest aan warmte, is onbekend, maar sowieso niet meer van deze tijd.

Brussel moet dus alles op alles zetten om zijn gebouwenpark gerenoveerd te krijgen – hoe sneller hoe beter. Gelukkig heeft de Brusselse regering al voorbereidend werk gedaan. Zo valt het vroegere kluwen van premies en aanvraagprocedures nu onder de paraplu ‘Renolution’, die sinds 1 maart actief is. De regering voorziet maar liefst in 350 miljoen euro aan premies, waarvan een belangrijk deel uit het Europese relanceplan komt.

Toch schiet een vrijblijvende, zelf aan te vragen premie sowieso tekort willen we snel verandering zien. “Als renovatie niet verplicht wordt, zullen we de klimaatdoelstellingen nooit halen,” zei Quentin Jossen van adviesbureau Climact daar vorig jaar al over. Maar voor eigenaars die voor hun hypotheek tot het gaatje zijn moeten gaan, en zo zijn er veel in Brussel, zijn grote extra kosten niet evident – ook al verdienen ze zichzelf terug.

Daarom mag het ‘paardenmiddel’ dat Vooruit tijdens de Vlaamse verkiezingen van 2019 voorstelde, gerust van stal worden gehaald. Die partij stelde voor om het hele woningpark wijk per wijk te renoveren, zoals dat in Nederland (soms) gebeurt. De netbeheerder moet die kostprijs voorfinancieren, via leningen bij de banken. Het geld wordt dan terugbetaald via de elektriciteitsfactuur. Door de renovatie verbruikt een huis immers veel minder energie. Die winst vloeit dan deels terug naar de netbeheerder.

Het bleef echter bij een voorstel – de klimaat­catastrofe die op komst is, is blijkbaar niet urgent genoeg. Maar Poetin kan de zaak nu een handje helpen. In elk geval stelt Europees Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen deze week een plan voor om onze energieafhankelijkheid van Rusland zo vlug mogelijk te verminderen. Extra Europese steun voor isolatie zit daar hopelijk bij, in de vorm van giften, garanties, voorafbetalingen of wat dan ook.

Het is dan aan onze regeringen om daarmee aan de slag te gaan, en liefst zo snel mogelijk. Want het gebeurt zelden dat ecologische, financiële en geopolitieke redenen zo nadrukkelijk samenvallen. Laten we deze unieke kans dan ook niet verkwanselen.