Opinie: 'Een medicijn tegen zieke stad'

Twintig sociaal-artistieke organisaties betoogden woensdag samen in de neutrale zone naast het Vlaams parlement. Don Verboven, voorzitter van Globe Aroma, was erbij. "Nooit gezien," noemt hij de manifestatie, "noch een betoging in die neutrale zone, noch de solidariteit tussen organisaties die niet voor hun eigenbelang opkwamen, maar wel om de uiterst fragiele sociaal-artistieke sector gezamenlijk te verdedigen."

Het gaat hier om organisaties die artistiek werk maken met (of werk tonen van) mindervaliden, minderbedeelden of - in het geval van Globe Aroma - mensen met net iets minder papieren dan u en ik. Maar daarom niet met minder creativiteit en lef.

Een aparte commissie besliste in deze ronde van het Kunstendecreet (in het kort: de wet die regelt hoeveel geld organisaties de komende jaren van de Vlaamse Gemeenschap voor hun werking mogen verwachten) dat die sector het wel met iets minder mag doen. Waarschijnlijk werd die beslissing ingegeven door een algemene tendens (noem het schrik) om toch maar overal op te besparen. De commissieleden adviseerden aan Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) dat een aantal organisaties het best uit hun blikveld verdwenen. Niet dat er veel in hun blik gekomen was, want de meeste van de organisaties kregen van deze commissie amper één visitatie. Een enthousiaste supporterskern mogen we hen dus niet noemen. Terwijl deze sociaal-artistieke sector, pril en in volle ontwikkeling, een essentiële rol vervult in het hele kunstenlandschap, en nog veel meer in het kwetsbare sociale weefsel van Brussel. Deze sector ontwikkelt nieuwe methodes om artistiek werk te maken, te vertalen, te communiceren of te initiëren. Deze organisaties halen banden aan met bevolkingsgroepen waarin andere organisaties nooit zouden slagen. Het zijn trage en tijdrovende processen, die nu en dan eens in de schijnwerpers komen, maar meestal in de coulissen van de kunstensector worden ontwikkeld.

Globe Aroma is zo'n Brusselse organisatie die bruggen bouwt en gemeenschappen lijmt. Kunstenaars zonder papieren worden er opgevangen en artistiek begeleid. Artiesten die gevlucht zijn uit hun thuisland om politieke, sociale, economische of andere redenen vertalen in het atelier vaak treffend de situatie waarin ze verkeren.

Maar Globe Aroma is ook een interme­diair om sans-papiers naar ons eigen rijke culturele veld te leiden. Met een zeventigtal vrijwilligers loodsen we hen binnen bij voorstellingen, concerten en vernissages in onder andere Kaaitheater, Beursschouwburg, Wiels en Art)&(Marges. We geven hun waardigheid, en we schenken de Brusselse kunstenorganisaties een fris en nieuw publiek. Globe Aroma creëert ook projecten 'op-maat-van-de-wijk', begeleid door kunstenaars in relatie met de buurt en met een sterk artistiek project als resultaat. En ten slotte is ons personeelsbestand op zich al een experiment, met personeel uit vijf verschillende landen dat met veel zorg en in het Nederlands wordt opgeleid tot culturele medewerkers. Investeringen in de toekomst van de stad, dus.

Kluitje in het riet
Mooie ideeën en veel werk. Wat verborgen in de stad, maar met een directe relatie tussen deelnemers, kunstenaars en bewoners. Broodnodig ook, in deze stad die balanceert tussen extremisme, rijkdom, armoede, radicalisme, schoonheid en lelijkheid. Essentieel in een stad die in deze tegenstellingen ook de kracht van een toekomstig beleid ziet. Tekenend dus, wanneer een simpele rekensom plots de ontnuchterende cijfers blootlegt.

Brussel, symbolisch vaak een laboratorium genoemd, krijgt vanuit het advies van de commissie slechts 90.000 van de ongeveer 2,5 miljoen euro voor de sociaal-artistieke sector toegewezen. Een minuscuul deel van de koek, in een stad die zoveel meer nodig heeft. Onze collega's van de Zinneke Parade zouden deze kruimels krijgen. Lachwekkend weinig, en bijna beschamend welke verantwoordelijkheid Vlaanderen in Brussel wil opnemen op het vlak van het sociaal-artistieke werk. Globe Aroma zou volgens het advies helemaal van de kaart verdwijnen.

Mogen we de wenkbrauwen fronsen en hopen dat het hier om een ongewilde uitglijer gaat? Zeker nadat we onlangs wel werden gewaardeerd met onze nominatie voor de Gouden Ketjes van de Vlaamse Gemeenschapscommissie?
Mogen we vragen om in plaats van Globe Aroma af te schaffen of Zinneke met een kluitje in het riet te sturen, nog honderd andere en nieuwe organisaties in Brussel op te zetten? We gaan ze hard nodig hebben om Brussel in de toekomst op het juiste spoor te houden.

Mogen we een keer eisen dat de dure woorden die van op alle mogelijke politieke tribunes worden gelanceerd ('diversiteit', 'interculturaliseren', 'samenwerken', 'verbinden'...), en die Globe Aroma en andere sociaal-artistieke organisaties nu al in de praktijk brengen, eindelijk eens worden gehonoreerd?
De diagnoses zijn gesteld, de remedies zijn bekend. Mogen de medicijnen die klaar liggen om deze stad te genezen (of zeker niet meer te laten verzieken), uitgedeeld worden, in plaats van ze weer in het kastje te steken, verborgen onder pleisters en oplapmiddelen? Mogen we dat vragen?

Don Verboven, voorzitter Globe Aroma