Team Bouwmeester: 'Leegstaande gebouwen verdienen een ruimer perspectief'

“Terwijl in Brussel veel mensen op zoek zijn naar betaalbare woonruimte en daklozen en immigranten noodgedwongen overnachten op straat, staan er talloze vierkante meters leeg. Nochtans tonen verschillende proefprojecten aan dat wonen in de tussentijd met de nodige begeleiding wel degelijk kan. Het Gewest heeft onlangs middelen vrijgemaakt om enkele initiatieven te laten doorgroeien, maar toch hengelen de meeste tijdelijke projecten naar het hipstermilieu van start-ups, coworking en festivalbars.

Ontwikkelaars kiezen voor Instagram-proof en proberen via placemaking toekomstige klanten aan te trekken. Wij vinden het echter belangrijk dat wonen en maatschappelijke behoeften die moeilijk onderdak vinden op de reguliere markt ook toegang krijgen tot de ‘reserveruimte’ die voor tijdelijk gebruik op de markt komt.”

“Tijdelijke projecten worden te weinig in een ruimer perspectief geplaatst, als tussenstap in een planningsproces op lange termijn. Ze starten met een minimale duurtijd en moeten hopen op een stilzwijgende verlenging jaar per jaar. Hierdoor gaan kansen verloren. Interessante aanpassingswerken worden uitgesteld omdat de terugverdientijd te kort lijkt. Echte verankering in de buurt is moeilijk omdat het onduidelijk is hoelang die band zal mogen duren.

Tijdelijke gebruikers die niet vooruit kunnen plannen, zullen minder risico’s nemen op het vlak van waardecreatie en weinig alternatieve verdienmodellen ontwikkelen. Koken kost geld, maar door de schrik voor een meerjarig engagement bij eigenaars, wordt vandaag vooral fastfood aangeboden. Wij dagen eigenaars uit om ook in de tussentijd op lange termijn en op structureel niveau te denken.”

Oudbakken formules

“De tijd van de pioniersprojecten ligt stilaan achter ons. Door de groeiende populariteit, de actievere rol van ontwikkelaars en de omvang van de projecten wordt er nu vaker aanbesteed. Op zich geen slechte ontwikkeling, maar er wordt te snel gekozen voor oudbakken formules. Wij willen net als bij architectuuropdrachten een kwaliteitssprong maken. Door vooraf de projectdefinitie, het wedstrijdverloop en de vergoedingen af te spreken, kiezen we projecten op basis van de kwaliteit van de capaciteiten en de ideeën, en niet enkel omdat ze goedkoper zijn.”

“Terwijl aan tijdelijke gebruikers een permanente flexibiliteit wordt gevraagd, blijft het regelgevend kader waarin ze functioneren bijzonder star. Stedenbouwkundige voorschriften maken nauwelijks onderscheid tussen tijdelijke en definitieve projecten. De doorlooptijd voor een vergunning is vaak dezelfde, de papierslag die dat vergt eveneens.

Dat noopt goedbedoelende overheden tot creatieve maar arbitraire uitzonderingsmaatregelen. Tegelijk ontbreekt het aan een coherent kader voor brandveiligheid en minimaal te respecteren woon­normen. Wij pleiten niet per se voor nieuwe regels, maar wel voor duidelijke afspraken en common sense zodat experiment maximaal kan floreren.”

“Tijdelijk gebruik wordt meer en meer een vaste stap in stadsontwikkeling, zeker in Brussel waar projecten erg lang lopen. Daarom is het nodig dat het opdrachtgeverschap voor tijdelijk gebruik met transparantie, professionaliteit en verantwoordelijkheid gepaard gaat. Tijdelijk gebruik mag niet verengen tot een methode om alleen de middenklasse te lokken, maar moet ook aandacht hebben voor andere maatschappelijke behoeften in Brussel.”