Wel en wee van het OCMW: een handleiding

“Ruim een jaar geleden legde ik de eed af als OCMW-raadslid,” zegt Geert Vandenabeele (CD&V). “Een jaar vol ambities, geploeter, frustraties, en bij momenten toch ook het gevoel er een beetje toe te doen. Mocht het je ook iets zeggen, dan geef ik graag een handjevol vuistregels mee voor een OCMW-raadslid in Schaarbeek in 2011.”

DUIM

... om de administratieve molen eronder te krijgen
Bekijk de OCMW-ervaring als een intensief taalbad Frans en een crash course dossierlezen.

Elke week per raadslid een honderdtal individuele situaties in ambtelijke vertaling. Daarboven­op komen sociale-economiedossiers, aanbeste­dingen, aanwervingen, pro­moties en verloven van het personeel, begrotingen en afrekeningen, rechtszaken, hoorzittingen. Al dat Franse juridisch-administratieve jargon: zelfs een doorgewinterd bestuursjurist hapt naar adem bij zo'n lawine. En zoveel papier!

OCMW's van vergelijkbare grootte, zoals dat van Gent, stellen een medewerker ter beschikking, en met elektronische dossiers en beslissingsprincipes vermijden ze heel wat overbodig werk. Zo creëer je marge voor een grondige discussie over de sociale problemen en moeilijke persoonlijke situaties, wat nu in Schaarbeek vaak ontbreekt.

WIJSVINGER

... om de vinger te blijven leggen op de manke organisatie
Soms regeert alleen nog de chaos. Vanuit de lokale oppositie kan ik geen structurele hervormingen doorvoeren. De hogere overheid kan dat wel, via de OCMW-wet.
Let wel: het regionale niveau kan enkel het kader uittekenen om van de OCMW's een moderne actor voor een lokaal sociaal beleid te maken. De lokale verantwoordelijken, beleidsverantwoordelijken zowel als beroepskrachten, moeten het dan nog willen invullen.

In Brussel werken we nog vooral met de originele OCMW-wet van 1976, die een overheidssfeer van de jaren 1950 uitstraalt. Vlaanderen en Wallonië hebben dit de voorbije tien, vijftien jaar met decreten verbeterd, gemoderniseerd. Op mijn wishlist aan de verantwoordelijke ministers Huytebroeck en Grouwels staan drie krachtlijnen: het democratische gehalte versterken, de organisatie en het beheer verbeteren, en de schotten wegnemen tussen het sociale beleid van de gemeente, de Gemeenschapscommissies, het Gewest en de OCMW's.

MIDDELVINGER

... als het echt te gortig wordt

Ik kan met de vuist op tafel slaan en luid eisen dat zoiets niet meer gebeurt. Maar een betere inzet van de overheidsmiddelen forceer je in realiteit vooral met telkens kleine verbeteringen of overleg met de collega-raadsleden. Maar bon , enkele zaken waar ik me druk in kan maken: dat het bijvoorbeeld regelmatig voorkomt dat een (uiteraard papieren) dossier 'zoekraakt' tussen de sociale dienst aan de Paleizenstraat en de hoofdzetel aan de Haachtsesteenweg. Dan moeten we beslissen op basis van summiere gegevens. Of dat je een vergaderuitnodiging krijgt, in het Frans om 17.30 uur, in het Nederlands om 18 uur. Of over het MAS-project - voluit het Maison de l'Action Sociale: alle diensten in één gebouw, alsof de organisatie dan vanzelf beter zou draaien. Met een financieel plaatje berustend op wankele premissen. Ach, voor 17 miljoen euro begininvestering... Of, nog iets waar ik me druk in maak: als machtsspelletjes, politiek en ambtelijk, het OCMW gijzelen, zoals tijdens de sociale onrust van onlangs. Verantwoordelijken die zwaktes in de werking uitbuiten, zijn hun functie onwaardig. Zorg verdorie eerst dat de boel draait!

RINGVINGER

... laat je niet ringeloren
Dossierinzicht vergt heel wat studiewerk. Het MAS noemde ik al, en daarover is het laatste nog niet gezegd. Maar ook de benoemingsronde die de top van de administratie uitgetekend had - een raadslid noemde dat een zelfbedieningsruif. En dan waren hun dossiers nog niet eens in orde. Of de overstap naar de publieke pensioenpijler RSZPPO, doorgeduwd in april 2010. Enkele openstaande saldi, al snel enkele miljoenen euro reserves in de pen­sioenkas en te ruim geïnde bijdragen: meer dan een jaar later zijn ze er nog altijd niet mee rond.

PINK

... een symbolische pink in de lucht voor de menselijke kant van de zaak
De honderden medewerkers van het OCMW staan flink onder druk: het ging van 3.600 interventiedossiers in 2004 naar zesduizend dit jaar. Gelukkig blijven er nog steeds heel wat geëngageerde professionals over. Toch heb ik er in de loop van dit ene jaar ook al heel wat zien vertrekken. Al te vaak gooien ook goede krachten de handdoek in de ring.

Dezelfde pink geldt ook voor het vreemde lot van een lokaal mandataris. Zonder publiciteit vlieg je er bij de volgende verkiezingen uit. Dus moet je wel heisa creëren of de pers zoeken met een akkefietje of een Google-vertaalgrap. Dossiergeploeter en bijsturingen in de marge zijn immers niet sexy. Voor mij is dat de vaststelling van een zwakte in ons publiek stelsel.

Ook Schaarbeek heeft baat bij een publiek debat over problemen als de 'Bulgaarse zelfstandigen', of de afwezigheid van een Nederlandskundig kader bij de instellingen, of de uitgangspunten van ons sociaal en solidair stelsel. Spreek me er gerust op aan!

Geert Vandenabeele, jurist en OCMW-raadslid voor CD&V in Schaarbeek