OCMW-voorzitter Yvan Mayeur over extreme armoede

Het gaat goed met onze sociale zekerheid, maar het kan nog beter, vindt Brussels OCMW-voorzitter Yvan Mayeur (PS). “Politiek is keuzes maken. Het is ook dankzij de Belgische staatsinterventie dat BNP Paribas vandaag in Frankrijk bonussen opstrijkt. Waarom zouden de pensioenen dan niet omhoog kunnen?” Een socialist over asiel en migratie.

Y van Mayeur cumuleert sinds 1999 het voorzitterschap van het Brusselse OCMW met een zitje in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Mayeur: "Ik ken de kritiek op cumuls, maar zonder parlementair mandaat ben ik als OCMW-voorzitter machteloos. Toen ik gewoon voorzitter was, heb ik de minister één keer in vier jaar gesproken, nu klamp ik de ministers elke week aan."

We hebben met Mayeur afgesproken in het stadhuis, tijdens de tweewekelijkse zitting van de gemeenteraad. Het gesprek gaat in schijfjes. Mayeur wordt verschillende keren weggeroepen, maar hij houdt zijn focus.

Het OCMW is een enorme machine waarvan het belang in de Stad Brussel jaar na jaar toeneemt. "In tien jaar tijd is het aantal leefloners verdubbeld. Op jaarbasis staat de teller op achttienduizend, van wie zevenduizend voltijdse. Volgend jaar verwacht ik opnieuw een groei met tweeduizend."

Hét aandachtspunt van de voorbije maand was het gebrek aan opvang voor duizenden asielzoekers. Nu de media-aandacht langzaam wegebt, vonden wij het tijd voor een stand van zaken.

Hoe kijkt u aan tegen de asiel- en opvangcrisis van de voorbije weken?
Yvan Mayeur: "Het is de derde winter op rij dat ik uitroep dat de toestand in Brussel onhoudbaar is. De opvang is slecht georganiseerd. Langs Brussel komen er ook te veel migranten en asielzoekers van binnen en buiten de EU het land binnen. Er staan zevenduizend niet-toegewezen asielzoekers ingeschreven bij de Dienst Vreemdelingenzaken en het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen. Die komen allemaal bij ons terecht. De asielcrisis die we nu meemaken, is een aangekondigde catastrofe. Gelukkig hebben we ondertussen toch één iemand - staatssecretaris Philippe Courard (PS) - die een begin van ongerustheid heeft getoond."

De federale regering heeft wel iets gedaan.
Mayeur: "De opvang in de legerkazernes in Vlaanderen en Wallonië is te laat op gang gekomen. Landsverdediging speelt het spel niet correct. Minister van Defensie Pieter De Crem (CD&V) weigerde vervoer te organiseren naar de kazernes. Daar heb ik maar een woord voor: schandalig. Het Belgisch leger vervult belangrijke humanitaire opdrachten, maar blijkbaar alleen in het buitenland."
"Een ander groot probleem zijn de daklozen. Hun aantal neemt hier hand over hand toe. Dat is ook zo in andere steden, maar in Brussel stelt het probleem zich scherper. Elke avond vangen we 450 mensen op. Een dakloze die in de buurt van Bergen in zijn auto sliep: dat was begin deze week groot nieuws op de radio. Onbegrijpelijk. In Brussel kan ik hele straten aanwijzen waar daklozen in hun auto of in parken slapen. En het gaat niet alleen over individuen, maar ook over gezinnen met kinderen."

Meer opvang en sociale hulp lokt alleen maar meer asielzoekers...
Mayeur: "Dat is een liberale stelling die ik niet onderschrijf. Ze lijkt op de anti-parkeerideologie van Ecolo: 'Meer parkeerplaatsen lokt meer auto's.' Dat is nonsens als de verkoop van auto's vrij blijft. Het zijn uitspraken die de werkelijkheid ontkennen. Die mensen zijn hier, en ze hebben hulp nodig. Sommige daklozen kampen met zware mentale problemen. Een dak boven het hoofd volstaat niet. Ze hebben eerst sociaal-psychologische begeleiding nodig. Voorts is er crisisopvang nodig, zijn er transitwoningen nodig. Er is ook dringend behoefte aan een revalidatiecentrum voor een vijftigtal daklozen die nu in het ziekenhuis verblijven en daar niet weg kunnen bij gebrek aan huisvesting. Voor dat alles ontbreekt het aan geld en personeel. Mijn conclusie is: de politieke wil ontbreekt om de extreme armoede aan te pakken."

De rechterlijke dwangsommen voor het niet-bieden van onderdak klinken arme drommels als muziek in de oren. Een straatarme Roemeen vindt 65 euro per dag het paradijs.
Mayeur: "Die rechters weten niet wat ze aanrichten. Een dwangsom opleggen die hoger ligt dan de kostprijs van reguliere opvang, getuigt van onverantwoordelijkheid. Het OCMW van Brussel is ook veroordeeld. Maar ik weiger te betalen."

Uw Antwerpse collega Monica De Coninck (SP.A) en de Gentse burgemeester Daniël Termont (SP.A) geloven dat de ongebreidelde migratie de sociale zekerheid onder druk zet. De Coninck en Termont zijn geen liberalen.
Mayeur: "Niet akkoord. Het gaat goed met onze sociale zekerheid. Wat wél klopt, is dat onze samenleving onder druk staat door de massale immigratie. Maar dat is een stedelijk probleem en geen probleem van de sociale zekerheid. Integendeel. We zullen in de toekomst migranten nodig hebben om de sociale zekerheid betaalbaar te houden."
"Ik geloof daarnaast ook dat migratie niet te stoppen valt. Een gezonde jongeman die geen toekomst ziet in zijn dorp en weet heeft van onze rijkdom, is ervan overtuigd dat hij hier wél een leven kan opbouwen. Wie gaat die mensen het recht ontzeggen om op zoek te gaan naar een beter leven? Het probleem is - en ook dat zeg ik al jaren - dat er geen immigratiepolitiek gevoerd wordt. Er wordt te veel uitgegaan van het Angelsaksische easy come, easy go. Dat gaat voorbij aan de realiteit. Je moet de migratiestromen controleren, zoals in de jaren 1970. Toen hebben we met Marokko en Turkije conventies getekend. Alleen moeten we lessen trekken uit de fouten die we toen gemaakt hebben. Georganiseerde immigratie veronderstelt ook integratie en inpassing."

Is het probleem van de huidige immigratie niet dat er te veel mensen komen die de verzorgingsstaat belasten, en te weinig die de verzorgingsstaat overeind helpen te houden?
Mayeur: "De discussie over wie het land binnen mag en wie niet, moeten we voeren. Dat is het echte debat. Maar het is heel delicaat omdat de menselijke realiteit de politieke compromissen overstijgt. Alleen maar hooggeschoolden aantrekken? Met een braindrain helpen we de landen van herkomst ook niet vooruit. De Europese grenzen sluiten? Ook Bart De Wever zal dat niet veranderen. Wat de Middellandse Zee, twee zones met prikkeldraad en een woestijn niet kunnen tegenhouden, zal ook De Wever niet tegenhouden."

Is een compromis over asiel en migratie met de N-VA mogelijk?
Mayeur: "Absoluut. De N-VA moet dan wel bewijzen dat ze meer is dan een oppositiepartij. Dat ze federale verantwoordelijkheid wil nemen. De N-VA moet ook van het simplistische migratiediscours afstappen. Wie plukt ook alweer het fruit in Haspengouw? Zonder migratie redden we het niet."

Iets anders. De openbare ziekenhuizen in Brussel kreunen onder medisch toerisme door asielzoekers. Die hebben recht op medische verzorging, maar het zorgt voor een nieuw soort georganiseerde migratie.
Mayeur: "Ik ben niet op de hoogte van filières. Als die zouden bestaan, dan vallen ze onder de wet op de mensenhandel en moet het gerecht zijn werk doen. De illegalen die we in onze ziekenhuizen verzorgen, zijn van een ander type. Een voorbeeld: een illegale bouwvakker valt van een stelling en is drie maanden werkonbekwaam. De huiseigenaar dreigt ondertussen zijn vrouw en kinderen op straat te zetten omdat ze de huur niet langer kunnen betalen. Dat zijn de schrijnende verhalen waarmee het OCMW wordt geconfronteerd."

Het maatschappelijk draagvlak voor een gul migratie- en asielbeleid staat onder druk. Een gepensioneerde arbeider die moet leven 1.200 euro per maand, kan niet meer volgen.
Mayeur: "En toch moeten we asielzoekers blijven helpen. Maar ik begrijp de gepensioneerde arbeider ook wel. Het is een kwestie van sociale rechtvaardigheid. De pensioenen zijn te laag. Maar als federaal minister van Pensioenen Michel Daerden (PS) zegt dat de minimumpensioenen omhoog moeten tot 1.500 euro, dan roept iedereen schande."

De federale staatskas is leeg.
Mayeur: "Natuurlijk zijn hogere pensioenen betaalbaar. Het komt erop aan de juiste prioriteiten te leggen. BNP Paribas Frankrijk maakt vandaag winst dankzij geld van de Belgische belastingbetaler."

De Gezinsbond stelt voor om het leefloon met honderd euro per kind op te trekken. Vindt u dat een goed idee?
Mayeur: "Nee, leefloners krijgen al een hogere kinderbijslag. Wel pleit ik voor een overgangsperiode voor leefloners die aan de slag gaan. Zij zouden tijdelijk de hogere kinderbijslag moeten behouden. Het probleem is niet dat de kinderbijslagen te laag zijn, wel dat veel lonen te laag zijn. Als OCMW-voorzitter spreek ik uit ervaring. Het OCMW zal volgend jaar achthonderd Artikel 60's aan een baan helpen. Een werkzoekende die een baan op zijn niveau aangeboden krijgt, moet die aanvaarden."

Waar staat u over twee jaar? Burgemeester van de Stad Brussel? Minister-president van de Brusselse regering? Of federaal minister?
Mayeur: "Mijn toekomst ligt daar waar ik de armen en de Brusselaars kan dienen. Maar om op uw vraag in te gaan: vroeger dacht ik dat ambitie pretentieus was. Maar als ik sommige politieke verantwoordelijken bezig zie, dan durf ik in alle bescheidenheid zeggen: ik kan het beter."

Yvan Mayeur (1960) is sociaal werker van opleiding. Sinds 1995 is hij gemeenteraadslid en OCMW-voorzitter, sinds 1999 ook volksvertegenwoordiger. Tussen 2005 en 2008 zat hij de raad van bestuur van Iris, de koepel van Brusselse openbare ziekenhuizen, voor.
De familie Mayeur is afkomstig uit de Marollen: zijn vader groeide op in de Voorzorgsstraat. Het Nederlands van Yvan Mayeur gaat er de laatste paar jaar goed op vooruit. Onlangs trok hij zich behoorlijk uit de slag in De zevende dag. Hij vertelt graag over zijn eerste vertaling Frans-Nederlands op de lagere school. Wat hij zijn ouders hoorde zeggen indachtig, vertaalde hij: "Quelle heure est-il?" door: "Wad'eur es 't?"