Zin en onzin van Cyclovia en andere 20 miljoen kilometers

De luchtkwaliteit in Brussel is bij de slechtste in Europa. Iedere Brusselaar verliest gemiddeld zeven maanden van zijn leven ten gevolge van de fijne stofdeeltjes in de lucht die hart- en vaatziekten en ademhalingsproblemen veroorzaken. Dat blijkt uit een internationale studie.

We staan vandaag verder dan ooit van een gezond stedelijk leefmilieu. Het autoverkeer is hier voor een groot deel verantwoordelijk voor. De stad slibt dicht, en dat beginnen we ook te voelen aan onze longen. Redenen genoeg om met harde maatregelen het fijn stof uit onze lucht te halen. Jammer genoeg blijkt dat nu net het probleem: de Brusselse regering - mét Ecolo en Groen! - neemt er geen.

Dit weekend vond wel de tweede editie van Cyclovia plaats. Tijdens dit evenement werd een beperkt parcours in de stad afgezet voor fietsers en andere niet-gemotoriseerde weggebruikers. Cyclovia is een leuk evenement, zoals bijna alle initiatieven van Bruno De Lille (Groen!), staatssecretaris voor Mobiliteit. Ik denk aan de rode loper voor de voetgangers, de 20 miljoen kilometer van Brussel, de actie voor verkeersveiligheid met Stromae, enzovoort. Je kan er haast niet tegen zijn.

Promotiecampagnes zijn alleen nuttig als ze een beleid ondersteunen en dat beleid ontbreekt. Waar zijn de maatregelen die ervoor zorgen dat we morgen niet meer de file- of smoghoofdstad van Europa zijn?

Tegen de (auto)stroom in
De fundamentele vraag die we ons dan moeten stellen is of beleid voeren niet méér moet zijn dan leuk en sympathiek. Mogen we van een staatssecretaris voor Mobiliteit niet verwachten dat hij structurele oplossingen aanbiedt voor de mobiliteitsproblemen van onze stad?

De uitdagingen op het vlak van mobiliteit zijn bekend. Files, uitlaatgassen, te veel auto's en vrachtwagens tot diep in het centrum, het openbaar vervoer dat vast zit in het autoverkeer, weinig plaats voor voetgangers en fietsers en onlangs nog het totale gebrek aan coördinatie van de wegenwerken waardoor het verkeer helemaal vastliep.

We ervaren die problemen elke dag. Over de oplossingen ontstaat zelfs stilaan een consensus: schrap bovengrondse parkeerplaatsen, leg meer veilige fietspaden aan, voorzie in eigen tram- en busbanen, voer een streng en coherent gewestelijk parkeerbeleid, leg autovrije en autoluwe zones aan, investeer in capaciteit van het openbaar vervoer, in hybride of elektrische bussen, taxi's, autodeelsystemen. De parkeer­ordonnantie werd al goedgekeurd in februari 2009. Het Iris 2-plan is ondertussen ook alweer een jaar oud. Op realisaties blijven we wachten.
Politici met beleidsverantwoordelijkheid moeten de mouwen opstropen en moeilijke beslissingen nemen, knopen doorhakken en tegen de (auto)stroom in durven gaan. Ze moeten beslissingen nemen die bijdragen aan een mentaliteitsverandering maar vooral ook een gedragsverandering bij de bewoners en de bezoekers van Brussel.

Iedereen blij
Het Cyclovia-evenement schiet hierin tekort. Het is zelfs geen begin van een oplossing. Cyclovia draagt niet bij tot een mentaliteitsverandering over mobiliteit in Brussel. Cyclovia creëert enkel tijdelijk extra fietsruimte zonder de autogebruiker te verplichten zijn gedrag te veranderen. Iedereen kan perfect blijven doen waar hij of zij zin in heeft. Niemand hoeft na te denken over andere opties. Ik in mijn auto, jij op jouw fiets, iedereen blij, Brussel nog steeds even vervuild.

Ik ben heel verwonderd als ik De Lille hoor zeggen dat hij een werkelijk sensibiliseringsinstrument als de Autoloze Zondag afdoet als 'een soort Vlaamse Kermis, een staaltje citymarketing'. In het verleden was hij zelf een grote voorstander van meer autoloze zondagen.

De Autoloze Zondag is soms inderdaad een overrompeling. Maar net het succes van Autoloze Zondag zou een pleidooi moeten zijn om dat experiment uit te breiden: maak er een structureel evenement van, niet om te protesteren tegen de hoge olieprijzen zoals in de jaren zeventig, maar om de mensen te dwingen na te denken over hun autogebruik. Organiseer elke maand één autoloze zondag. En waarom niet: experimenteer met een autoloze weekdag. Zodat iedereen die dag de auto aan de kant moet laten staan. Zodat iedereen verplicht is die dag een alternatief te zoeken om zich te verplaatsen. Zodat iedereen ontdekt en ervaart dat Brussel zonder auto's een fantastische stad is. En in die ervaring zit nu net de kiem van een mentaliteitsverandering.
Een echte mobiliteitspolitiek voer je met een combinatie van aanmoedigende én dwingende maatregelen. Niet met slechts één van beide. De afschaffing door Bruno De Lille van de tweede Autoloze Zondag was daarom een vergissing. Cyclovia is zeker een leuk initiatief, maar het brengt ons geen stap dichter bij een gezondere en autoarme stad. Halfweg de legislatuur is het nog niet te laat om dat in te zien. Het is tijd voor moedige en harde maatregelen. Met promocampagnes alleen zal Brussel geen leefbare stad worden.

---------------
Jef Van Damme (SP.A), Brussels parlementslid